گزارشی از کنگره بزرگداشت آیتالله میلانی در مشهد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا از خراسان، کنگره بزرگداشت آیتالله سید محمدهادی میلانی (ره) بهمنظور گرامیداشت پنجاهمین سالگرد ارتحال این مرجع عالیقدر، پنجشنبه ۴ دیماه، در تالار قدس کتابخانه آستان قدس رضوی برگزار شد، برگزار شد.
در ابتدا این مراسم، پیام مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله خامنهای، قرائت شد که بر اهمیت شناخت و معرفی ابعاد علمی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی آیتالله میلانی و نقش او در احیای حوزه علمیه مشهد تأکید داشت.
متن پیام بدین شرح است:
«آیتالله میلانی حدود ۲۰ سال در مشهد به فعالیتهای علمی، اجتماعی و سیاسی اشتغال داشتند، اما پس از رحلت ایشان، آنگونه که شایسته بود، نام و یادشان در این شهر برجسته نشد. این بزرگداشت میتواند زمینهساز جبران این کمتوجهی و احیای آثار و اندیشههای ایشان باشد.
آیتالله میلانی از چهرههای برجسته حوزههای علمیه و یکی از قلههای علمی حوزه مشهد بودند. با حضور ایشان، حوزه علمیه مشهد که دورهای از رکود را پشت سر میگذاشت، دوباره احیا شد و این حوزه از نظر فقه و اصول، جان تازهای گرفت.
روش تدریس آیتالله میلانی متین، دقیق و فهمپذیر بود؛ ایشان مدرّسی برجسته بودند که درسشان برای طلاب قابل فهم و اثرگذار بود و همین ویژگی، نقش مهمی در جذب و تربیت طلاب مستعد و ممتاز داشت.
مرحوم آیتالله میلانی، شخصیتی جامعالاطراف داشتند؛ این عالم فقید علاوه بر مراتب علمی، از ویژگیهای اخلاقی برجستهای همچون وقار، متانت، تواضع و آرامش روحی برخوردار بود و در عین حال، از ذوق ادبی و لطافت طبع نیز بهرهمند بود.
هرچند این جنبه در زمان حیات ایشان کمتر شناخته شده بود، اما بعدها روشن شد که آیتالله میلانی از اهل معنا، سلوک و ارتباطات عمیق معنوی بوده و با بزرگان این عرصه ارتباط داشته است.
مرحوم آیتالله میلانی در سالهای آغازین نهضت اسلامی، از ارکان اصلی مبارزات روحانیت بهشمار میرفتند. اعلامیهها و مواضع ایشان از استحکام و صراحت بالایی برخوردار بود و نقش مهمی در هدایت جریان مبارزه داشت.
همچنین ایشان در حمایت از امام خمینی(ره) مواضع روشنی داشتند و برخی از نامهها و اقدامات ایشان در این زمینه، اسناد مهم و ماندگار تاریخی بهشمار میرود.
برگزاری این کنگره و انجام پژوهشهای علمی و مستند، باید بتواند ابعاد مختلف شخصیت علمی، اخلاقی، معنوی و تاریخی این مرجع بزرگ را به درستی به جامعه، بهویژه نسل جوان، معرفی کند.»
در ادامه نیز پیام حضرت آیت الله سبحانی از مراجع معظم تقلید نیز قرائت شد که به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
(یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَات)
آیت اللّه العظمی میلانی
فقیهی جامع و مرجعی آگاه
سخن گفتن درباره شخصی که در دایره فضائل در نقطه مرکزی آن قرار داشت و همه خطوط فضیلت نسبت به آن یکسان بود کار آسانی نیست. حضرت آیت اللّه العظمی میلانی یکی از مصادیق این ضابطه است ولی اگر نتوان به صورت جامع درباره ایشان سخن گفت اما به مقدار میسور مطلوب و معقول است.
تکریم شخصیتها چه در حال حیات و چه بعد از رحلت بسیار سازنده است، زیرا سبب میشود که نسل حاضر به سمت آنان، گرایش پیدا کند، زیرا با چشم خود میبیند که مثلاً بعد از پنجاه سال از گذشت شخصیتی مانند مرحوم میلانی علماء دانشمندان دور هم گرد آمدهاند و درباره عظمت علمی و خدمات اجتماعی او سخن میگویند. از این جهت یک نوع جاذبه در نسل جوان به علم و علما پدید میآید.
در این مراسم، آیتالله علیرضا اعرافی، آیتالله سید احمد علمالهدی، آیتالله احمد مروی و آیتالله محمدمهدی شبزندهدار نیز به ارائه سخنانی پرداختند.
جایگاه تاریخی و اثرگذار حوزه علمیه مشهد در تحولات دینی و علمی ایران
در ادامه آیتالله علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه کشور با اشاره به جایگاه عالمان دین در شکلگیری نهضت اسلامی، اظهار داشت: پیش از هر چیز باید از امام خمینی(ره)، بزرگان و شهدای عالیقدر یاد کنیم که سلسلهجنبان این نهضت عظیم بودند و همه حرکتهای مبارک امروز، ریشه در همان نهضت الهی دارد که با بنیانگذاری امام خمینی (رحمهاللهعلیه) آغاز شد و با هدایتهای مقام معظم رهبری استمرار یافت.
وی با درود به روح ملکوتی آیتالله العظمی میلانی(ره)، افزود: بزرگداشت چنین شخصیتهایی در حقیقت پاسداشت هویت علمی، معنوی و تاریخی حوزههای علمیه است.
آیتالله اعرافی با تأکید بر نقش محوری حوزه علمیه مشهد گفت: حوزه مشهد و خراسان، در طول تاریخ ایران، همواره حوزهای ریشهدار، اثرگذار و صاحب نقش بوده است و در عصر آیتالله العظمی میلانی، این حوزه به اوج شکوه و جایگاهی ویژه دست یافت؛ بهگونهای که تأثیر آن، دیگر حوزههای علمیه را نیز تحتتأثیر قرار داد.
وی افزود: این جایگاه محوری که از درون آن رهبری معظم انقلاب اسلامی برخاستند، باید با عمق، نورافشانی و استمرار بیشتری تداوم یابد.
سادهزیستی و عدم دلبستگی به دنیا، رمز ماندگاری علمی آیت الله میلانی
دبیر شورای عالی حوزههای علمیه تصریح کرد: آیتالله میلانی هیچگاه به مال، مقام یا شهرت دلبسته نبود و تمام تلاش خود را برای خدمت به اسلام، تشیع و تربیت شاگردان وقف کرد. این سادهزیستی و بیتکلفی، موجب شد تا تأثیرگذاری او در حوزه و جامعه، ماندگار شود.
وی افزود: ایشان با ماندن در مشهد، به جای استفاده از موقعیتها و امکانات نجف و کربلا، بیشترین خدمت را به جامعه دینی ارائه دادند. همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز بر این نکته تأکید کردهاند، اثرگذاری در محل خدمت و خدمت به مردم از بالاترین درجات عبودیت و مسئولیت است.
آیتالله شبزندهدار گفت: یکی دیگر از شاخصههای برجسته ایشان، نصیحت صادقانه و دلسوزی برای دیگران بود. این روحیه باعث شد تا مردم و طلاب نسبت به ایشان علاقه و ارادت ویژهای داشته باشند و آثار علمی و اخلاقی ایشان همچنان مورد الگوبرداری نسلهای بعدی قرار گیرد.
آیتالله میلانی؛ مرجعی که با اخلاص و علم، حوزهها را متحول ساخت
در ادامه این کنگره نیز حجتالاسلام والمسلمین مروی با بیان اینکه تجلیل از عالمان بزرگ، در حقیقت احیای علم و فقاهت است، تصریح کرد: کنگره بزرگداشت آیتالله العظمی میلانی، صرفاً یک مراسم یادبود نیست، بلکه حرکتی در مسیر زنده نگهداشتن اندیشه، سیره و میراث علمی یکی از برجستهترین مراجع شیعه در قرن معاصر است.
وی خاطرنشان کرد: آیتالله میلانی از عالمان ربانی و شخصیتهایی بود که آثار علمی، فقهی و اصولی ایشان، نسلهای متعددی از طلاب و فضلای حوزه را تربیت و هدایت کرده است و حوزههای علمیه همچنان مدیون خدمات علمی و اخلاقی ایشان هستند.
تولیت آستان قدس رضوی، اخلاص را مهمترین ویژگی آیتالله العظمی میلانی دانست و گفت: اخلاص محوری در زندگی فردی و اجتماعی ایشان، راز ماندگاری و اثرگذاری این مرجع بزرگ بود. همین روحیه اخلاص سبب شد حضور ایشان در نجف اشرف، مشهد مقدس و دیگر مراکز علمی شیعه، منشأ تحولات عمیق و ماندگار شود.
وی افزود: آیتالله میلانی با وجود قرار داشتن در زمره برجستهترین فقها و اندیشمندان شیعه و تسلط کمنظیر بر مباحث فقهی، اصولی و کلامی، هیچگاه گرفتار عناوین و مظاهر ظاهری نشد و همواره مسیر خدمت خالصانه به دین را برگزید.
جامعترین ترسیم شخصیت آیتالله میلانی در بیانات رهبر انقلاب
حجت الاسلام والمسلمین سید احمد حسینی خراسانی، عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه با تأکید بر جایگاه ممتاز علمی و فقهی این مرجع بزرگ شیعه، بازخوانی عالمانه میراث فقهی و اصولی ایشان را ضرورتی جدی برای حوزههای علمیه دانست.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب درباره آیتالله میلانی افزود: جامعترین و عمیقترین تحلیل از شخصیت علمی این مرجع بزرگ، سخنان رهبر معظم انقلاب است که در پنج محور اساسی، چهرهای روشن، دقیق و ماندگار از این فقیه ژرفاندیش ترسیم کردند.
آیتالله حسینی خراسانی در ادامه، به موضوع خطابات قانونیه عنوان کرد و اظهار داشت: خطابات قانونی عنوانی است که در دهههای اخیر در علم اصول فقه برجسته شده و موافقان و مخالفان متعددی را به خود اختصاص داده است.
وی افزود: این بحث بهطور مشهور به امام خمینی(ره) نسبت داده میشود و فرزند فاضل ایشان، مرحوم حاج سید مصطفی خمینی، نیز در تحریرات الاصول آن را بهصورت منسجم مطرح کرده و تصریح نمودهاند که این نظریه میتواند پاسخگوی بسیاری از معضلات علم اصول و حتی برخی مسائل فقهی مانند نماز، روزه و قضا باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر انصاف علمی تصریح کرد: نمیتوان بهصورت قطعی و بدون بررسی گسترده آثار گذشتگان، یک نظریه را صرفاً به یک فقیه نسبت داد؛ زیرا چهبسا اندیشمندانی در گذشته یا حتی معاصران، بدون اطلاع از دیدگاه یکدیگر، به نتایج مشابهی رسیده باشند.
وی خاطرنشان کرد: در تاریخ فقه و اصول، موارد متعددی وجود دارد که دو فقیه بزرگ، بدون تأثیرپذیری مستقیم از یکدیگر، رأی واحدی را مطرح کردهاند و تقدم یا تأخر زمانی نیز همواره معیار دقیقی برای داوری علمی نیست.
بررسی دیدگاههای قرآنی، کلامی و فلسفی آیتالله میلانی در نخستین نشست تخصصی کنگره علمی
در ادامه این مراسم دبیر علمی کنگره با اشاره به نخستین نشست تخصصی با عنوان دیدگاههای قرآنی، کلامی و فلسفی آیتالله میلانی اظهار داشت: این نشست با مدیریت حجتالاسلام والمسلمین شیخ مهدی زمانی برگزار شد و به بررسی بنیانهای معرفتی و نظری اندیشه آیتالله میلانی اختصاص داشت.
وی افزود: در این نشست، حجت الاسلام و الملسمین علیراد با تحلیل منهج مولف کتاب قادتنا کیف نعرفهم از نظریه تا عمل تأکید کرد: این اثر، فراتر از یک نگارش عاطفی یا تاریخی، واجد یک نظریه سیاسی ، کلامی منسجم در دفاع از امامت و شایستگی امام علی(ع) و اهلبیت (علیهمالسلام) برای رهبری امت اسلامی است؛ بر اساس این تحلیل، آیتالله میلانی با روش استنتاج تاریخی و بهرهگیری از منابع معتبر اهل سنت، به شبهات تمدنی و تاریخی درباره نقش شیعه پاسخ داده است.
حجتالاسلام والمسلمین شریعتیتبار ادامه داد: حجت الاسلام و المسلمین رضایی تهرانی نیز در سخنرانی خود با عنوان عقلانیت شهودی آیتالله میلانی، به بُعد فلسفی و عرفانی این مرجع تقلید پرداخت و دلایل کمرنگ ماندن این بُعد را شرایط تاریخی، اصل کتمان، گمنامگریزی و اهتمام ویژه ایشان به وحدت حوزهها عنوان کرد و تأکید داشت که آیتالله میلانی در ساحت نظری و عرصه سلوک عملی، دارای گرایشهای عمیق عرفانی بوده است.