آموزش غیر روشمند علم اصول؛ بلای جان انگیزه و عمر طلاب

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، غالب فقها و اصولیون قائل به آلی و ابزاری‌بودن «علم اصول» برای فقه هستند، چراکه هدف اصلی از یادگیری اصول، تسلط بر استنباط فقهی است.

از این رو در حوزه علمیه که ستون فقراتش فقه است، عمده وقت طلاب صرف یادگیری علم اصول می‌‌شود؛ به طوری که گزاف نیست بگوییم‌: بیشتر زمان بحثهای فقهی نیز صرف تعلیم اصول می‌شود!

حال اگر طلبه، اصول بخواند ولی به تسلط لازم برای استنباط احکام فقهی نرسد، این شخص با کسی که اصول نخوانده تفاوت زیادی نخواهد داشت.

علم‌آموز در این حالت شبیه کسی است که ده سال مشغول شخم‌زدن زمین با دست بوده! و پس از ده سال، اگر چه با کسی که اصلا شخم‌نزده تفاوت دارد لکن اگر با ابزار مناسب این کار را انجام می‌داد این مقدار شخم زدن بجای ده سال، کمتر طول می‌کشید و بدن و جسمش نیز تحلیل نمی‌رفت!

حال باید دید با این صرف وقت طولانی برای فراگیری اصول، واقعا چند درصد از طلاب روش استنباط فقهی را یاد می‌گیرند؟! و این یادگیری، چقدر کیفیت دارد؟!

با یک بررسی ساده مشخص می‌شود که اغلب طلاب‌ پس از پایه ده، به نسبت مقدار زمانی که صرف آموختن اصول می‌کنند، شیوه حل مسأله فقهی را نمی‌آموزند و به «غایت علم اصول» حتی نزدیک هم‌ نشده‌اند!

برای این آفت، دلایل‌متعددی می‌شود نام برد لکن شاید مهمترین دلیل این باشد که در کتب اصولی، عمده وقت صرف شناختن خود مسأله اصولی و رفع شبهات راجع به مسأله و بررسی اقوال علما می‌شود و در نهایت طلبه دقیقا متوجه نمی‌شود این مسأله‌ی اصولی، چگونه و در چه مسائلی در استنباط فقهی دخیل می‌شود.

به نظر می‌رسد راه حل این مسأله این است که در هر بحث اصولی، ابتدا چند مثال فقهی واقعی برای آن بحث مطرح شود و سپس‌ در همان مثال‌ها توضیح داده شود که این بحث اصولی در کجای حل این مسأله استفاده می‌شود؛ سپس به تفاوت مبناها اشاره کنند که طبق هر مبنا، نتیجه فقهی چه تفاوتی می‌کند و در آخر وارد مسئله شوند و تحلیل اصولی قضایا را بررسی کنند.

با این کار هم‌ از برخی زوائد احتمالی در پردازش بحث جلوگیری می‌شود، هم طلبه در ضمن تمرین، استنباط فقهی را می‌آموزد!

در نتیجه با پیشرفت پایه‌های تحصیلی و نزدیک‌شدن به درس خارج، توان حل مسائل پیچیده‌تر فقهی و اصولی را نیز خواهد داشت.

رضا حسینی