کتاب نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران مورد نقد و بررسی قرار گرفت

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، نوشته حجت الاسلم محمد جواد ارسطا، عصر چهارشنبه با حضور حجت الاسلام نجف لک زایی، رییس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، در سالن جلسات دانشگاه باقرالعلوم(ع) مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

در ابتدای این جلسه حجت الاسلام ارسطا، به ارائه توضیحاتی در مورد کتاب نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران پرداخت و خاطرنشان کرد: در این کتاب مبانی نظام جمهوری اسلامی ایران مورد تحلیل قرار گرفته است.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: مقصود از ورود به مبانی تحلیلی در این کتاب، مبانی فقهی و حقوقی است نه معنای عام کلمه که سطح وسیعی از مبانی را در بر می‌گیرد.

حجت الاسلام ارسطا، با اشاره به اینکه، کتاب مبانی تحلیلی نام درسی است که در دکترای عمومی رشته حقوق تدریس می شود، ابراز کرد: طبیعی است در هر علمی از اصطلاحات آن علم استفاده می شود، که در این کتاب این امر مشکلی را ایجاد نمی کند. اما برای مطالعه عموم، توضیح این اصطلاحات در پاورقی آمده است.

وی در ادامه تاریخچه قانون اساسی در ایران را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: آغاز قانون اساسی در ایران به عصر مشروطه بر می گردد. در این دوره ضرورتی احساس شد تا تمام امور بر اساس مقررات استوار و ظوابط کلی بر جامعه حکم فرما شود.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، مشروطه را عصر آشنا شدن فقها با دنیایی از مفاهیم، اصطلاحات و مضوعات جدید دانست که تجربه ای در این زمینه نداشتند، و تصریح کرد: ورود به این عرصه در واقع آزمودن فقه در یک میدان جدید بود.

وی یکی از تجربیات موفق و ارزشمند در فقه شیعه را تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران خواند و عنوان کرد: در سال 58 عده ای از فقها برای اولین بار وارد مسایل مهم سیاسی و کشوری شدند و یک سلسله اصول را بر مبنای اسلام به بهترین شکل تدوین کردند.

حجت الاسلام ارسطا، یکی از ویژگی های قانون اساسی را نظام مند کردن امور کلان کشور دانست و تصریح کرد: قانون اساسی نسبت به قوانین دیگر خاصیت مبنایی دارد، به این معنا که؛ قوانین دیگر بر اساس آن تدوین می شوند و دیرتر از قوانین دیگر دچار تغییر و تحول می شود.

وی با بیان اینکه تمام موازین اسلامی و احکام و مقررات، همان چیزی را تشکیل می دهند که از آن به قانون تعبیر می شود، خاطرنشان کرد: اسلام محور بودن قانون، برای اداره تمام امور فردی و اجتماعی ضروری است.

حجت الاسلام ارسطا، در ادامه با اشاره به این مطلب که بیشتر کتاب هایی که در این زمینه نوشته شده تاکید بر اثبات ولایت فقیه دارند، ابراز کرد: در این کتاب سعی شده به مواردی که در باب ولایت فقیه مورد غفلت قرار گرفته مانند؛ حدود اختیارات ولی فقیه، نقش مردم در حکومت اسلامی، جایگاه مصلحت در فقه اهل‌بیت(ع) و اهل ‌سنت و مبنای اعتبار رأی اکثریت بر اساس ضوابط فقهی و موازین حقوقی توجه شود.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، نشان دادن قوت فقه اهل بیت(ع) را یکی از عوامل تالیف این کتاب دانست و گفت: تمام مباحث مطرح شده در این کتاب را می توان در فقه ائمه اطهار(ع) مشاهده کرد.

وی افزود: وقتی از مردم سالاری دینی سخن به میان می آید، برخی ایراد می گیرند که این تعبیر در لسان فقهای گذشته وجود ندارد، اما در فصلی از این کتاب جایگاه رای مردم در تشکیل حکومت اسلامی بر اساس روایات و منایع قطعی آمده و پاسخ این شبهه ذکر شده است.

در ادامه حجت الاسلام لک زایی، رویکرد اجتهادی مولف در ورود به مباحث فقه حکومتی را در راستای مطالبات مقام معظم رهبری از حوزه علمیه عنوان کرد و گفت: کار ارزشمندی در این زمینه صورت گرفته که همراه با تحقیق و اجتهاد است و از گردآوری مطالب نیز پرهیز شده است.

رییس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی، پاسخ به شبهات و پرسش های مطرح شده در جامعه را از نقاط قوت این کتاب برشمرد و افزود: برخی شبهه عدم جمع جمهوریت و اسلامیت را مطرح کرده اند که در فصل پانزدهم این کتاب بررسی این شبهه و پاسخ آن ذکر شده است.

وی یکی از ابهامات کتاب را خلاصه بودن مقدمه عنوان کرد و ابراز داشت: فصل نخست کتاب که شامل حدود و اختیارات ولی فقیه است خیلی سریع آغاز می شود، در صورتی که مخاطب مقدمه ای نسبتا طولانی را برای آشنایی با کتاب طلب می کند.

حجت الاسلام لک زایی، همچنین اضافه کرد: بین فصول مختلف کتاب نظم و انسجام برقرار نیست و چینش عنوان های هر فصل چندان ارتباطی با هم ندارند.

حجت الاسلام ارسطا، در جواب این دو اشکال عنوان کرد: همانطور که بیان شد مبانی تحلیلی نام کتابی برای مقطع دکترا است و کتاب برای مخاطب خاص است در نظر گرفته شده، اما برای مخاطب عام نیاز به مقدمه طولانی تر دارد. و در مورد اشکال دوم این کتاب مسئله محور است.

حجت الاسلام لک زایی، تنوع خواسته های مردم از قانون اساسی را مورد توجه قرار داد و گفت: ویژگی حرکت امام خمینی(ره) این بود که اگر به اسلامیت قانون توجه شود همه نیازهای مردم نیز برآورده می شود، تمام این مطالبات در قرآن و قانون اساسی جمع شده است، با این فرق که قانون اساسی متکی بر قرآن است اما منطبق با آن نیست.

گفتنی است، در پانزدهمین دوره جایزه کتاب فصل پاییز 89که بیست ویکم اسفندماه با حضور جمعی از مسئولان فرهنگی و مولفان کشور در تالار وحدت تهران برگزار شدکتاب نگاهی به مبانی تحلیلی نظام جمهوری اسلامی ایران، تالیف حجت الاسلام دکتر محمد جواد ارسطا، در رشته علوم سیاسی، به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد.

شایان ذکر است، در این کتاب مباحثی هم چون؛ حدود اختیارات ولی‌فقیه، مبانی فقهی مجلس خبرگان، نقش مردم در حکومت اسلامی، جایگاه مصلحت در فقه اهل‌بیت(ع) و اهل سنت و مبنای اعتبار رای اکثریت بر اساس ضوابط فقهی و موازین حقوقی بررسی شده است./927/پ202/ع