پاسخ به شبهه معاد جسمانی از سوی آیت الله سبحانی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حضرت آیت الله جعفر سبحانی، از مراجع تقلید و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، در هفتمین جلسه از سلسله جلسات کلام اسلامی که صبح امروز در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد، گفت: سخت ترین شبهه درباره معاد جسمانی عنصری است که برخی می گویند«هرگز فعلیت به قوه بر نمی گردد» اما ما معتقدیم که انسانی که در 70 سالگی می میرد نفسش بالفعل و کمالاتش تکمیل شده و اگر خدا دوباره بخواهد این انسان را به دنیا برگرداند بالفعل را به بالقوه برگردانده است، به عبارتی باید موجود بالکمال را به موجود بالقوه تبدیل کند و این یعنی بازگشت به سطوح پایین تر کمال و این با هدف معاد در تضاد است؛ زیرا نفس وقتی مجرد شود و به عالم دیگری برود کمال بیشتری پیدا کرده است و اگر به دنیا برگردد از کمال به نقص برگشته است و این از منظر نگاه الهی اشتباه است.

وی ادامه داد: این شبهه سبب شده است که گروهی به معاد جسمانی مثالی معتقد شوند و می گویند «نفس که از بدن جدا شد قوه خیالش باقی است و یک بدنی مناسب این بدن خداوند خلق می کند و این بدن صورتا وجود دارد؛ اما ماده بدن را ندارد».

حضرت آیت الله سبحانی در ادامه پاسخ به این شبهه بیان کرد: بدن، روح و نفس ما مراتب دارد، در مرتبه‌ای عقلانی است، بدین معنا که براهینی که در فلسفه و ریاضیات وجود دارد نفس آن ها را با عقلانیتش بررسی می کند؛ در مرحله ای دیگر نفس جنبه مثالی دارد، یعنی همان صوری که انسان در ذهنش خلق می کند این همان مرحله مثال است؛ ولی در عین حال نفس مرتبه پایین تری دارد که مرتبه قوه و ماده است و هنگامی که از این بدن جدا می شود دارای سه مرحله عقلانی، مثالی و بالقوه است.

این مرجع تقلید در بخش دیگری از سخنانش شبهه دیگری از معاد جسمانی عنصری را مطرح کرد و افزود: شبهه دیگری که برخی بیان می کنند این است «خدا که این مقدار دنیا را مذمت می کند اگر بخواهد نفس ما را به بدن عنصری برگرداند دنیای دوباره ای ساخته است». این شبهه را کسی مطرح می کند که آیات قرآن را مطالعه نکرده است. خدا انسان را به این دنیا بر می گرداند ولی آن جهان همانند جهان امروزی نیست و از این دنیا لطیف تر و کامل تر است.

وی ادامه داد: دنیای آخرت از نظر ظاهر شبیه این دنیا است؛ اما از نظر لطافت و تکامل برتر و بالاتر است؛ از این رو در آخرت مسائل دنیوی در کار نیست.

عالم دینی باید پاسخگوی سؤالات مردم باشد و با آنان مهربانانه برخورد کند

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه سپس با بیان این که امام هشتم(ع) از رسول خدا(ص) می فرمایند «بهترین اعمال پس از ایمان به خدا خدمت به مردم است»، تشریح کرد: این سخن بدین معنا است که یک روحانی و عالم دینی باید با مردم مهربانانه سخن بگوید. عالم دینی باید بداند که همه مردم در یک سطح نیستند، گاهی اوقات مسائلی را عوام از یک عالم دینی سؤال می‎کنند که نامناسب با شخصیت آن فرد است؛ اما این عالم دینی باید کاملا حرف مردم را گوش دهد ولو آن فرد از نظر عقلانیت با این عالم دینی فرق داشته باشد.

وی متذکر شد:  امام هشتم در ادامه حدیث می فرمایند «انسان باید به همه مردم نیکی کند»، زیرا مؤمن به ایمان و بدکار هنگامی که کار نیک را از عالم دینی می بیند آن فعل مناسب را یاد می گیرد. به عنوان مثال پیامبر هنگامی که دشمن یهودی ایشان مریض شد به دیدن وی رفتند و آن مرد یهودی تعجب کرد و همانجا اسلام آورد.

حضرت آیت الله سبحانی در پایان گفت: علی بن حاتم با این که در گردن خود صلیب انداخته بود به مدینه آمد و در مسیری با پیغمبر همراه شد؛ در میانه راه پیرزنی جلوی پیغمبر(ص) را گرفت و پیامبر زمانی طولانی برای جواب دادن به آن پیر زن قرار دادند و این فرد مسیحی تا آن صحنه را دید، در همان لحظه ایمان آورد و بعدها شیعه شد.

گفتنی است، سلسله جلسات کلام اسلامی حضرت آیت الله سبحانی از ساعت 11 صبح هر روز تا تاریخ 21 تیرماه در مشهد ادامه خواهد داشت./968/پ202/س