روحیه زشت تجسس عامل ارتکاب غیبت است
حجت‌الاسلام محمدصادق یوسفی مقدم، رییس مرکز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبلیغات اسلامی استان قم، در گفت‌وگو با خبرنگارخبرگزاری رسا، با اشاره به آثار و عوارض گناه غیبت در زندگی افراد در پاسخ به پرسش «چرا پشت سر یکدیگر حرف میزنیم؟»، گفت: غیبت یکی از صفاتی است که در قرآن کریم مورد مذمت واقع شده، از نگاه دینی گناه کبیره بوده و در روایات تأکید بسیاری بر پرهیز مسلمانان از این رذیله اخلاقی شده است. این نویسنده و محقق حوزوی در ادامه با اشاره به آیات قرآن کریم به تعریف مفهوم غیبت پرداخت و ابراز داشت: غیبت و بدگویی به انجام کار یا بیان سخنی گفته می‌شود که به واسطه آن فرد سبب ناراحتی و ناخوشایندی برادر دینی خود شود. وی اضافه کرد: اگر فردی نقطه ضعف داشته و یا مرتکب عمل زشتی شده باشد و ما آن را برای دیگران بیان کنیم مرتکب غیبت شده‌ایم، اما اگر در فرد عیبی نبوده و یا مرتکب خطای نشده است را برای دیگران به دورغ بیان کنیم مرتکب گناه بهتان و تهمت شده‌ایم. غیبت تنها به گفتار نیست این محقق حوزوی تصریح کرد: بدگویی و غیبت ممکن است به صورت گفتار، کردار و یا کنایه باشد و فرقی نمی‌کند که در کار دنیا باشد و یا در کار آخرت، حتی بیان چگونگی لباس پوشیدن افراد یا نوع زندگی آن‌ها نیز نوعی غیبت به حساب می‌آید و در روایت از بیان هرگونه عیوب دیگران نهی شده است. رییس مرکز فرهنگ و معارف قرآن با بیان این‌که از نظر قرآن کریم عیب‌گویی و عیب‌جویی برادر مسلمان حرام است، اظهار داشت: خداوند در آیه دوازده سوره حجرات می‌فرماید « وَ لَا تَجَسَّسُوا وَ لَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ، و در امورى که مردم پنهان ماندنش را خواهانند تفحص و پىجویى نکنید ، و از یکدیگر غیبت ننمایید ، آیا احدى از شما دوست دارد که گوشت برادر مردهاش را بخورد ؟ بىتردید [از این کار] نفرت دارید». وی ادامه داد: همچنین در سوره همزه خداوند در مورد عیب‌جویی و ناسزگویی هشدار داده و فرموده « واى بر هر عیبجوى بدگوى! همان که ثروتى فراهم آورده و پى در پى آن را شمرد و ذخیره کرد گمان مىکند ثروتش او را جاودانه خواهد کرد. این چنین نیست ، بىتردید او را در آن شکننده اندازند؛و تو چه مىدانى آن شکننده چیست ؟ آتش برافروخته خداست». مظلوم می‌تواند عیب ظالم را بیان کند حجت‌الاسلام یوسفی مقدم ابراز داشت: البته فرد می‌تواند عیوب کسی را که ظلم کرده بیان کند و به عبارت ساده مظلوم می‌تواند عیب ظالم را برای مردم بیان کند، البته تنها در کاری که به او ظلم شده است نه مورد دیگر. این محقق حوزوی از بین رفتن اخوت و برادری میان افراد امت اسلامی را از آثار منفی غیبت برشمرد و خاطرنشان کرد: غیبت میان اقوام، همسایگان و حتی اعضای خانواده دشمنی ایجاد می‌کند و افراد را به جایی از دشمنی و کینه می‌رساند که انسان‌‌ها نیز مانند حیوانات درنده شده و به جان یکدیگر می‌افتند، افراد حالت و خوی درندگی پیدا می‌کنند و وقتی غضب افراد بالا گرفت عامل و زمینه مهمی در گسستن پیوند‌های برادری میان آن‌ها می‌شود. افراد نباید هتک حرمت شوند وی افزود: غیبت سبب زائل شدن آبروی دیگران، از بین رفتن یا لطمه زدن به موقعیت شخصی و اجتماعی افراد می‌شود، این در حالی است که خداوند دوست ندارد بدی‌های بندگانش برای یکدیگر افشا شود، یا فردی هتک حرمت شود. رییس مرکز فرهنگ و معارف قرآن به وجود آمدن بدگمانی در فضای جامعه را از دیگر عوارض و آفات غیبت و بدگویی دانست و ابراز داشت: فرد غیبت کننده تأثیر مستقیمی بر افراد جامعه خواهد داشت و افزون‌بر این‌که خود نسبت به دیگران بدگمان می‌شود زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که افراد جامعه نیز به یکدیگر بدگمانی شوند. تجسس در زندگی افراد سبب گرفتار شدن به گناه غیبت می‌شود این استاد حوزه در پاسخ به این پرسش «چرا افراد گرفتار این رذیله اخلاقی می‌شوند»، خاطرنشان کرد: روحیه زشت تجسس از دلایل گرفتار شدن به گناه غیبت و بدگویی است و وقتی فرد در زندگی خصوصی دیگران تجسس و واکاوی کند مبتلا به غیبت می‌شود. وی اضافه کرد: در سوره همزه آمده است که حب به دنیا و ثروت اندوزی از راه غیر شرعی نیز سبب گرفتار شدن افراد به گناه غیبت و بدگویی می‌شود و افراد تفکر می‌کنند که از طریق بدگویی و عیب‌جویی از دیگران می‌توانند سرمایه کسب کنند، این در حالی است که فرد می‌توان از راه شرعی برای خود ثروت جمع‌آوری کند و اسلام نیز با آن مخالفت نکرده است. حجت‌الاسلام یوسفی مقدم ایجاد سؤظن نسبت به یکدیگر را از دیگر عوامل غیبت خواند و بیان داشت: باید سعی کنیم به جایی سوءظن به یکدیگر حسن ظن خود را افزایش دهیم و از زمینه‌های غیبت دوری کنیم. شناخت حقیقت گناه سبب دوری از آن می‌شود وی ادامه داد: اگر تقوای الهی را رعایت کنیم، به سمیع و بصیر بودن خدا توجه داشته باشیم، خدا را ناظر بر اعمال خود بدانیم و به حقیقت گناه غیبت توجه داشته و باور کنیم که حقیقت غیبت خوردن گوشت برادر مؤمن است هیچ‌گاه گرفتار گناهان به ویژه گناه غیبت نمی‌شویم. شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، یکی از پرسش‌ها این است که «چرا پشت سر یکدیگر حرف میزنیم؟». گفتنی است، پرسش‌های زیر بخش دیگری از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است: چرا فرهنگ کار جمعى در جامعه‌ى ما ضعیف است؟ علت کارگریزى چیست؟ چرا در روابط همسایگى‌مان رعایتهاى لازم را نمی‌کنیم؟ چرا در زمینه‌ى فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطى به طور کامل نیستیم؟ الگوى تفریح سالم چیست؟ در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟ چرا در برخى از بخشهاى کشورمان طلاق زیاد است؟ علت پرخاشگرى و بى‌صبرى در میان بعضى از ماها چیست؟ چقدر به قانون احترام میکنیم؟ علت قانون‌گریزى در برخى از مردم چیست؟ انضباط اجتماعى در جامعه چقدر وجود دارد؟ وجدان کارى در جامعه چقدر وجود دارد؟ چرا برخى از حرفهاى خوب، ایده‌هاى خوب، در حد رؤیا و حرف باقى میماند؟ چه کنیم که ریشه‌ى ربا در جامعه قطع شود؟ آپارتمان‌نشینى چقدر براى ما ضرورى است؟ تجمل‌گرائى چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟ چرا در بین بسیارى از مردم ما مصرف‌گرائى رواج دارد؟ چرا در برخى از بخشهاى کشورمان روى آوردن جوانها به مواد مخدر زیاد است؟ چرا صله‌ى رحم در بین ما ضعیف است؟ آپارتمان‌نشینى چقدر براى ما ضرورى است؟ چقدر درست است؟ طراحى لباسمان چقدر متناسب با نیازهاى ما و عقلانى و منطقى است؟ آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟ آیا ما در معاشرتهاى روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوئیم؟ بعضى‌ها با داشتن توان کار، از کار میگریزند؛ علت کارگریزى چیست؟ علت پرخاشگرى و بى‌صبرى و نابردبارى در میان بعضى از ماها چیست؟ حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات میکنیم؟ تولید کیفى در بخشهاى مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟ چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌هاى ادارى ما کم است؟ چرا در بعضى از شهرهاى بزرگ، خانه‌هاى مجردى وجود دارد؟ این بیمارى غربى چگونه در جامعه‌ى ما نفوذ کرده است؟ چه کنیم که طلاق و فروپاشى خانواده، آنچنان که در غرب رائج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟ چه کنیم که زن در جامعه‌ى ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود, هم وظائف اجتماعی اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی اش محفوظ بماند؟ چه کنیم حق همسر، حق فرزندان رعایت شود؟/993/ت301/ن