معرفی پایان نامه حوزوی؛
اختصاصات پیامبر در قرآن با تطبیق بر نظر فریقین
خبرگزاری رسا ـ پایان نامه «اختصاصات پیامبر در قرآن با تطبیق بر نظر فریقین» پژوهش سید محمد نقیب، صفات و امتیازاتی که خداوند به پیامبر داده تا او را بر سایر انبیا برتری دهد را مورد بررسی قرار گرفته ااده است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «اختصاصات پیامبر در قرآن با تطبیق بر نظر فریقین» پژوهش سید محمد نقیب، صفات و امتیازاتی که خداوند به پیامبر داده تا او را بر سایر انبیا برتری دهد را مورد بررسی قرار گرفته ااده است.
بر اساس این گزارش، خصائصی مورد پذیرش و تایید است که مستند به آیات قرآن و روایات و سیره صحیح پیامبر(ص) باشد. پژوهش‌گر در این پژوهش به بررسی خصائص تکوینی و تشریعی پیامبر اعظم(ص) بر اساس آیات قرآن با تاکید بر سنت متواتر و روایات رسیده از اهل بیت پرداخته است.
چکیده
خداوند متعال پیامبر اعظم (ص) را با «صفات، ویژگی‌ها و امتیازاتی» خاص بر دیگر پیامبران و سایر مخلوقات برتری داده و ممتاز ساخته است، از این‌ها به «خصائص النبی » یاد میشود.
«خصائص النبی» از جمله مباحث قدیم و در عین حال کمتر کاویده شده سیره پیامبر اعظم (ص) است که برخی از این خصائص به سبب حساسیت و عدم شناخت دقیق آن‌ها، دستمایه مغرضان و شبهه افکنان قرار گرفته است.
درباره ضرورت پرداختن به این موضوع دو نظریه در میان علمای شیعه و اهل سنت وجود دارد برخی بر این باورند که خصائص، مسائل و احکام مختص پیامبر است و با وفات آن حضرت آن‌ها نیز منقضی می‌شوند و نیازی به بررسی آن‌ها نیست و برخی دیگر معتقدند که بررسی و شناخت خصائص، به دلیل لزوم شناخت کامل پیامبر در جهت تبعیت بهتر و دفاع عالمانه نه تنها ضروری بلکه واجب است.
در این رساله علمی که در سه بخش و مشتمل بر هفت فصل و خاتمه تنظیم شده است پس از بررسی مفهوم لغوی و اصطلاحی خصائص و بیان رویکرد فقیهان، مفسران، مورخان و سیره نویسان شیعه و اهل سنت به بررسی خصائص تکوینی و تشریعی پیامبر اعظم(ص) بر اساس آیات قرآن با تاکید بر سنت متواتر و روایات رسیده از اهل بیت (ع) و کلمات عالمان شیعه و اهل سنت پرداخته و حکمت، آثار و چرایی خصائص را بیان و خصائص مشترک پیامبر و ائمه معصومین را بررسی کرده است.
ضرورت مباحث خصائص النبی
در این رساله ضرورت کاوش در موضوع خصائص النبی و حکمت و آثار علمی و عملی شناخت خصائص النبی مورد توجه قرار گرفته است. و در مواردی شیوه طرح مسأله که موجب لطمه به جایگاه والای پیامبر اعظم (ص) می‌گردد.
تغییر و برخی دیگر از خصائص، به دلیل عدم استناد محکم از قرآن و یا سنت مورد نقد و رد قرار گرفته‌اند.
آنچه این تحقیق را از تلاش‌های علمی دیگر متمایز می‌سازد، بررسی حکمت‌ها، آثار و چرایی خصائص و بیان ادله فریقین است که در هیچ یک از نوشته‌های موجود در این موضوع به چشم نمی‌خورد.
نتیجه‌گیری
نتایج به دست آمده در این پژوهش به شرح زیر بیان میشود.
مقصود از «خصائص النبی» صفات، ویژگی‌ها و امتیازات خاص پیامبر(ص) است که خداوند به وسیله آن‌ها او را بر سایر انسان‌ها و پیامبران فضیلت و برتری داده است، برخی از خصائص، مربوط به اصل خلقت پیامبر(ص) بوده و دربردارنده حکم شرعی نیستند، از آن‌ها به خصائص تکوینی یاد می‌کنیم و برخی بیان کننده حکم شرعی تکلیفی یا وضعی برای پیامبر است، آن‌ها را خصائص تشریعی می‌نامیم.
«خصائص النبی» از موضوعات مربوط به سیره پیامبر بوده که از سوی عالمان شیعه به صورت مستقل، کمتر مورد کاوش قرار گرفته است. از آنجا که برخی از خصائص، به جهت عدم معرفی صحیح و مستند، دستمایه مغرضان و شبهه افکنان قرار گرفته است، از این رو شناخت خصائص، حکمت‌ها و آثار آن به عنوان یکی از شاخه‌های سیره نبوی برای دفاع عالمان از آن وجود نورانی امری ضروری است.
ضرورت دارد، به مسأله «خصائص النبی» به صورت تألیف مستقل پرداخته شود، تا از یک سو خصائص مستدل و مستند استخراج و استنباط شده و از سویی برخی مسائل موهن، با ادله محکم ابطال گردد.
اهمیت خصائص النبی
طرح مسأله پر اهمیت «خصائص النبی» در باب نکاح، وهن مقام رفیع پیامبر رحمت (ص) است، اگر چه بعضی از خصائص به مسائل مرتبط با ازدواج‌ها و یا همسران پیامبر پرداخته است، ولی این‌گونه نیست که اکثر خصائص را تشکیل داده باشند، از این رو تقسیم‌بندی رایج در مسأله خصائص صحیح نیست.
خصائصی مورد پذیرش و تایید است که مستند به آیات قرآن و روایات و سیره صحیح پیامبر(ص) باشد، در غیر این صورت اصل تساوی پیامبر (ص) با سایر مکلفین در تکلیف در تکالیف شرعی و اشتراک تکلیف جاری است و خصیصه بودن قابل اثبات نیست.
دیدگاه عالمان شیعه و اهل سنت با اختلاف اندک در غالب خصائص نزدیک به هم بوده و در برخی خصائص مانند مسأله «ارث» اختلاف مبانی وجود دارد.
اختصاص «خصائص» به پیامبر تابع مصالح و حکمت‌هایی است که برخی از آن‌ها از آیات قرآن و روایات رسیده در منابع روایی و سیره پیامبر (ص) و کلام دانشمندان شیعه و اهل سنت، استنباط میشود، برخورداری از ویژگی‌ها و صفات خاص، موجب اطمینان و اعتماد بیشتر برای پیروی و اطاعت بهتر و عالمانه می‌گردد و فرد را برای عهده دار شدن مسؤولیت هدایت بشر و پیام آوری از سوی خداوند شایسته می‌نمایاند، بسیاری از خصائص تکوینی در همین راستا بوده و تابع این حکمت هستند.
خصائص تشریعی که تکلیفی خاص، برای پیامبر (ص)، فراتر از دیگران را تعیین می‌نماید، غالباً ناظر به مقام نبوت، ولایت، رهبری انسان‌ها و حکومت و تثبیت پایه‌های دین و تقویت جایگاه فردی، اجتماعی، سیاسی، خانوادگی، اقتصادی پیامبر (ص) است.
در اثبات «خصائص النبی» تفسیر اهل بیت(ع) در مواردی که روایتی نقل شده باشد، راهگشا و روشن کننده مسیر است از این رو باید، در تفسیر آیات مربوط به خصائص، روایات اهل بیت(ع) ملاحظه شده و بر اساس مذاق تفسیری اهل بیت(ع)، آیات مرتبط، تفسیر، و خصائص تبیین گردد.
خصائص پیامبر(ص)، به دو قسم تقسیم می‌شوند، برخی مربوط به شخص پیامبر(ص) به عنوان هادی بشر و پیام آور از سوی خداوند، برای اعتماد و اطمینان انسان‌ها در جهت پیروی بهتر و اطاعت بیشتر است، زیرا هر چه خصال نیکو در یک نفر بیشتر باشد اعتماد به او بیشتر خواهد شد، و برخی مربوط به جایگاه ولایت، حکومت و رهبری است، از این رو شیعه معتقد است آن خصائصی که مربوط به جایگاه ولایت، حکومت و رهبری پیامبر(ص) است در امامان معصوم موجود است،اگر چه اهل بیت(ع) دارای خصائص نیکوی فردی، که آن‌ها را از سایر انسان‌ها ممتاز می‌سازد، بنابراین اتهام غلو به شیعه، اتهامی نارواست زیرا شیعه، تمامی ملاک‌هایی که در پیامبر(ص) موجود است را در اهل بیت می‌بیند، نه اینکه آن‌ها را فراتر از پیامبر (ص) بداند.
شناخت خصائص پیامبر(ص) گذشته از کسب ارزش علمی، ثمرات عملی برای انسان‌ها در پی دارد اگر چه شخص پیامبر (ص)، به ظاهر از دنیا رحلت فرموده ولی شخصیت او که کتاب، سیره و روش اوست تا روز قیامت زنده و جاودان است و می‌بایست به او اقتدا کرد خداوند سیره پیامبر(ص) را برای همیشه و همه انسان‌ها در طول تاریخ اسوه و الگو قرار داد از این رو اقتدای به او در تمامی شؤون می‌طلبد . پس این گونه نیست که با رحلت پیامبر(ص) خصائص منقضی شده و نیاز به شناخت آن‌ها نباشد.
تاکید بر بشر بودن پیامبر(ص) در قرآن در پاسخ به شبه‌هایی است که نسبت به اصل رسالت و معجزه بودن قرآن مطرح گردید و اختصاص، ناظر به شخصیت پیامبر(ص) و در راستای پیشبرد، تثبیت و تقویت دین اسلام بوده است.
ضمن اینکه این که وجود این خصائص در پیامبر (ص) او را جدای از سایر بشر نمی‌کند و فقط او را بر سایر مکلفین و یا سایر انبیاء فضیلت و برتری می‌بخشد و او را ممتاز می‌سازد.
شایان ذکر است پایان نامه «اختصاصات پیامبر(ص) در قرآن با تطبیق بر نظر فریقین» به قلم سید محمد نقیب و با راهنمایی حجت‌الاسلام محمدرضا جباری و با مشاوره حجت‌الاسلام محسن الویری برای اخذ مدرک سطح چهار «پایان نامه دکتری» حوزه علمیه قم نوشته شده و در سال 1391 دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت الله حائری یزدی در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن
ارسال نظرات