گفتمان روشمند قرآنی با عالمان جهان اسلام

 به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، بدون شک قرآن به عنوان کتابی آسمانی و مصون از تحریف می‌تواند در جهت ایجاد وحدت در جامعه اسلامی و نیز بین همه ادیان مورد استفاده قرار گیرد.

از این‌رو مشاهده می‌شود با وجود تاکید قرآن بر وحدت و دوری از تفرقه، این کتاب به عنوان ابزاری جهت تفرقه مورد استفاده برخی مغرضان و جاهلان قرار گرفته است.

از این رو برای تبیین جایگاه قرآن و نقش آن در ایجاد وحدت بین همه مذاهب اسلامی گفت‌وگویی با سادات فخر، عضو هیأت علمی مرکز فرهنگ قرآن انجام داده‌ایم که متن آن بدین شرح است:

به عنوان اولین سؤال لطفاً بفرمایید مشکل کنونی جهان اسلام و مردم این کشورها چیست؟

یک واقعیتی که به روشنی در جوامع اسلامی دیده می‌شود بحران‌ها و مشکلاتی است که در میان این جوامع وجود دارد و این مشکلات نیز برگرفته از ظلم حاکمان و عدم وجود عدالت و برابری در جامعه است. نشانه آن را نیز در مسئله انقلاب و اعتراض‌های اجتماعی در کشورهای اسلامی می‌توان مشاهده کرد، که در بعضی از این کشورها نتیجه داده و در بعضی نتیجه نداده است.

چه راه حلی برای برون رفت از مشکلات در این کشورها وجود دارد؟

آن چیزی که در میان عالمان جهان اسلام، نخبگان و توده مردم به عنوان یک اصل پذیرفته شده این است که جهان اسلام برای برون رفت از این بحران‌ها نیازمند راه حل‌هایی درونی و مبتنی بر فرهنگ و باورهای دینی خود است. بعد از رنسانس و کنار گذاشتن دین از جامعه در میان غربی‌ها برخی از روشنفکران مسلمان فکر می‌کردند که اگر راه حل‌های غربی را در جهان اسلام پیاده سازی کنند می‌توانند بحران‌های موجود و عقب‌ماندگی را حل کنند، ولی تلاش آن‌ها در برخی از کشورهای اسلامی نتیجه نداد و تجربه ثابت کرد که راه حل‌های غربی برای پاسخ به بحران‌های اجتماعی نه تنها در کشورهای اسلامی پاسخگو نیست که حتی در کشورهای غربی هم جوابگو نیست.

منظور از راه حل‌های درونی برای برون رفت از مشکلات چیست؟

منظور این است که تنها راه حل ممکن برای برون رفت از بحران‌های فعلی و ساختن تمدنی جدید در میان جوامع اسلامی، بازگشت به باورها و بنیان‌های اعتقادی و تمسک به قرآن کریم به عنوان تنها مرجع قابل اتکا و نیز تمسک به سنت رسول اکرم(ص) و معصومین است. در جهان اسلام میان روشنفکران درباره مرجعیت قرآن هیچ بحثی وجود ندارد و قرآن فعلی به عنوان کتابی مصون از تحریف می­تواند به عنوان تنها سند مورد اتفاق میان علمای جهان اسلام مورد تمسک قرار گیرد. بنابراین همان طور که گفته شد تنها راه کار موجود برای برون رفت از مشکلات بازگشت به قرآن و گفتمان قرآنی میان عالمان مسلمان بر اساس آیات قرآن و فهم آیات است.

چه ویژگی برجسته ای در قرآن برای تمسک به آن وجود دارد؟

نکته کلیدی در تمسک به قرآن این است که قرآن سندی وحدت بخش است و به عنوان کتاب آسمانی نه تنها مسلمانان را که همه معتقدان به ادیان وحیانی را به همگرایی دعوت می‌کند. همان طوری که در قرآن آمده:

« قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى? کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ ? فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ » آل عمران/64 .

بنابراین اگر قرآن همگرایی را میان همه معتقدان به ادیان آسمانی تبلیغ می‌کند عالمان مسلمان باید بیشتر به این نظریه معتقد باشند و قرآن را وسیله تفرقه قرار ندهند. و آن را راهکاری برای زدودن اختلاف و دودستگی بدانند. بنابراین با توجه به بحران‌های کنونی تنها راه ممکن برای سر و سامان دادن به وضع فعلی و هدایت به وضع مطلوب این است که ما به قرآن به صورت روشمند مراجعه کنیم و قرآن را به عنوان مرجع نهایی خود قرار دهیم. و فهمی روشمند و متحد برای تفسیر قرآن بدست آوریم. و موعظه های قرآن را در همه عرصه های فردی و اجتماعی و سیاسی و ... به کار ببریم. و این تنها توسط عالمان جهان اسلام و گفتمان قرآنی میان آن‌ها میسر خواهد شد.

آیا اکنون قرآن به عنوان عامل وحدت بخش مورد تمسک ادیان و مذاهب است؟

خیر، متأسفانه در حال حاضر برخی از افراد در جهان اسلام بیش از آن که قرآن را وسیله وحدت بدانند آن را وسیله تکفیر قرار داده‌اند. و این از مصیبت‌های جهان اسلام است که بهترین وسیله الهی وحدت بخش خدا را در راستای تفرقه به کار گیرند. و شاید اینکه قرآن در روز قیامت گله خواهد کرد یکی از معانی آن این باشد که نه تنها به قرآن تمسک نکرده‌اند بلکه آن را وسیله تکفیر قرار داده‌اند.

چرا با وجود قرآن این همه گروه‌ها و فرقه های مختلف وجود دارند؟

واقعیت فرقه گرایی به این برمی گردد که ما به حقیقت آموزه های قرآن پی نبرده‌ایم و بیش از آنکه از محضر قرآن استفاده کنیم می‌خواهیم خواسته های خودمان را به قرآن تحمیل کنیم. یعنی می‌خواهیم قرآن آنچه را که من می‌خواهم تایید کند به عبارت دیگر ما نمی‌خواهیم از قرآن چیزی بفهمیم، بلکه فقط آیات قرآن را برای تایید باورهای خودمان به کار می‌گیریم. و این مصیبت بزرگی است که به قرآن مراجعه می‌کنیم و آن را ابزاری برای انکار خودمان قرار می‌دهیم.

آن چیزی که در قرآن مکرر توصیه شده این است که تدبر کنید در قرآن و ایمان بیاورید و تقوا داشته باشید. این اصطلاحات نشانگر این است که برای فهم قرآن باید قرآن را بفهمیم نه اینکه افکار خود را مستند سازی قرآنی کنیم. /9191/د101/ن