حسن و قبح ذاتی در فقه نیز کارآمد است

به گزارش خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در دومین روز از همایش بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی که در موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد، اظهار داشت:حسن و قبح دو ساحت ثبوتی و اثباتی دارد و ثبوتی آن این است که افعال ذاتا حسن و قبح دارند.

وی افزود: به طور مثال ظالم و فعل ظالمانه ذاتا قبیح است. حسن و قبح ذاتی غیر از حسن و قبح کلامی است.

خسرو پناه با طرح این پرسش که عقل بشر توان درک حسن و قبح دارد، گفت: حسن فعل و قبح فعل را عقل می‌تواند درک کند. نظر متکلمان شیعه مانند خواجه نصیر افعال این گونه نیست که فقط شرع می‌تواند حسن را درک کند.

وی گفت: حسن و قبح به عنوان مدح و ذم به آن تعلق می‌گیرد این جزء حوزه شرع است که فعلی صواب ذم و عقاب به آن تعلق می‌گیرد تا زمانی که شارع مقدس به آن تعلق پیدا نکند حسن و قبیح نمی‌شود.

نویسنده کتاب «انتظار بشر از دین» گفت: مطابق نظر امامیه حسن و قبح ثبوتاً عقلی است. کسانی که دین را قبول نکرده حسن و قبح را می‌فهمند به این ترتیب حسن و قبح ذاتی است.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با بیان اینکه خواجه به شکل قیاسی استنتاجی ثابت می‌کند اگر حسن و قبح شرعی باشد، حسن و قبح نه شرعی است نه عقلی گفت: خواجه از حسن و قبح ذاتی در مباحث گوناگون کلامی استفاده می‌کند.

وی گفت: خواجه با استفاده از این حسن و قبح در مباحث خداشناسی می‌گوید خدا فعلی قبیح انجام نمی‌دهد چون حسن و قبح ذاتی است.

وی با طرح این پرسش که آیا خدا کودک را اذیت می‌کند گفت: خواجه نصیرالدین طوسی منتظر است خدا کار قبیح انجام نمی‌دهد به همین دلیل کودک‌آزاری نمی‌کند انسان مکلف است تکلیف عقلاً حسن است پشتوانه تکلیف حق‌محوری است، تکلیف حسن است چون عقل می‌گوید.

خسرو پناه با طرح این پرسش که آیا خدا جایز است که بر ما درد و رنج روا بدارد گفت: برخی الم و درد حسن و برخی دیگر قبیح است.

وی گفت: اشاعره حسن و قبح ذاتی را نپذیرفتند و به حسن و قبح عقلی اعتقاد داشتند اما فخر رازی که اشاعره بود در مواردی ناگزیر شد حسن و قبح ذاتی را بپذیرد.

وی گفت: خواجه‌ نصیرالدین در نبوت‌شناسی از حسن و قبح استفاده می‌کند، چون حسن قبح عقلی می‌گوید لطف مصداق حسن و قبح است و کارکرد کلامی متعدد دارد.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با طرح این پرسش که می‌توان از حسن و قبح عقلی که خواجه نصیرالدین طوسی استفاده کرد در فقه و علوم انسانی رفتاری امروز استفاده کرد، گفت: در علوم رفتاری امروزی نخست انسان مطلوب تعریف می‌شود. دوم، انسان تحقق یافته را شناسایی می‌کند و سپس به نقد انسان تحقق یافته و تعریف یافته می‌پردازد تا انسان مطلوب به دست آید.

وی سپس به ذکر مثالی در فقه پرداخت و گفت: دیه مصادیق متعدد دارد بین دیه زن و مرد تفاوت وجود دارد، گفت: اگر انگشتان انسانی قطع شود دیه متفاوت است به طور مثال دیه قطع انگشت خطاطی که معیشت خطاط به وسیله انگشتان او تأمین می‌شود  با دیه قطع انگشتان یک استاد دانشگاه فرق می‌کند.

وی در پابان خاطرنشان کرد: حسن و قبح ذاتی می‌توان در فقه هم کارآمد باشد./9192/د102/ع