نقد و بررسی مستند پوستین وارونه در مشهد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، فیلم مستند «پوستین وارونه» که تاکنون واکنش های مختلفی را در داخل و خارج کشور از سوی مطبوعات ونیز طرفداران حجتیه در پی داشته است، شب گذشته ویژه حوزویان مشهد در محل تالار نور اکران شد.

بر اساس این گزارش، پس از اکران فیلم، محمدمهدی خالقی، نویسنده و کارگردان و حجت الاسلام رضا اکبری آهنگر، راوی این مستند به سؤالات بینندگان پاسخ گفتند.

خالقی در پاسخ به این پرسش که چرا فیلم آنگونه که انتظار می رود، علمی نیست و به تفکر حجتیه اشاره ندارد، اظهار داشت: از بیش از 80 دقیقه مدت زمان فیلم، 70 دقیقه فقط مباحث فکری، طرح و بررسی و 10 دقیقه هم تاریخچه بیان می شود. ضمن این که توجه داشته باشید ما بیش از این امکان پرداخت به موضوع را نداشتیم وگرنه بنده همه کتاب هایی که توسط حجتیه و یا برای حجتیه نوشته شده را خوانده ام و همان ابتدا لیستی از سرفصل های فکری حجتیه تهیه کردم که باتوجه به محدودیت زمانی، تنها چند تا از آن ها انتخاب شد و برخی بخش ها همچون رابطه حجتیه با سازمان مجاهدین با این که تدوین هم شده بود، حذف شد.

حجت الاسلام اکبری آهنگر نیز گفت: مخالفت با تشکیل حکومت اسلامی، جدایی دین و سیاست و عدم اعتقاد به لزوم وحدت شیعه و سنی همه از مهمترین شاخصه های فکری حجتیه است که در این فیلم به خوبی معرفی و تأکید می شود.

خالقی، در پاسخ این پرسش که چرا برخی شبهات در ذهن مخاطب بی پاسخ گذاشته و در فیلم بدان نپرداخته اید، تصریح کرد: مخاطب ما مردم عادی نیستند بلکه قشر جوانان مذهبی هستند که عموما در خصوص ورود به مسائل سیاسی تردید دارند و در عین حال می توانند روی توده مردم اثرگذار باشند، با این فرض، از توضیحات اضافه پرهیز کردیم.

وی افزود: ما در این اثر، تنها فرصت مروری بر تفکرات حجتیه و دیگر خطوط فکری مشابه آن داشتیم. با توجه به زمان محدود فیلم، اگر بنا داشتیم به همه شبهات پاسخ صریح و کامل بدهیم، مدت فیلم بیش از 200 دقیقه می شد. با این وجود برخی مواقع، سخن بزرگان و علما را به عنوان جواب شبهه آورده ایم که با دقت بیشتر بیننده، مشخص می شود. ضمن این که مخاطب اگر علاقه مند باشد قطعا خودش به دنبال جواب می رود.

حجت الاسلام اکبری آهنگر افزود: البته برای مخاطبانی که دفعه اول است سخنان آقای حلبی(پایه گذار حجتیه) را می شنوند ممکن است برخی سؤالات ایجاد شود اما برای افرادی که یک آشنایی زمینه ای با حجتیه دارند و برای اطلاعات دقیق ومستند تر به تماشای فیلم می نشینند، اینگونه نیست.

وی ادامه داد: این که آقای حلبی در بخشی از فیلم می گوید «شما اول یک افسر، پیشوا و رهبر معصوم پیدا کنید، آن وقت بروید جان بدهید. الان حکومت اسلامی خوب است شما مصداق آن حاکم اسلامی را نشان دهید.... انشالله خود حضرت تشریف بیاورند ما جانمان را فدا می کنیم...»، نشان می دهد که حجتیه اصولا با تشکیل حکومت اسلامی پیش از ظهور، مخالف است، در حالی که هر حکومتی بر دو پایه رهبران و مردم(فرمانبردار) استوار است طبعا اگر مردم صرفا به دلیل این که رهبرشان ممکن است خطا کند از او تبعیت نکنند، یک پایه حکومت از دست رفته و هرج و مرج ایجاد می شود همانطور که امام خمینی(ره) نیز در سخنرانی شان که در فیلم امده است می فرمایند «نبودن حکومت، یعنی هرج و مرج». آیا پاسخی صریح تر از این انتظار دارید؟

کارگردان پوستین وارونه در پاسخ این پرسش که چرا خیلی نرم و محتاطانه به حجتیه پرداخته اید و از شخصیت های مطرح و شاخص نامی نبرده اید، ابراز داشت: برنامه ای اکنون از سوی شبکه چهار در حال تهیه است که در چند قسمت و با وسعت وقت بیشتر به این موضوع می پردازد. اما همه تلاش ما در ساخت فیلم بر این بود که از عدالت و انصاف خارج نشویم و مستند، وجهه جنگ و دعوا به خود نگیرد و صرفا یک اثر ژورنالیستی نباشد. هدف این بود که وجهه منطقی داشته باشد.

وی افزود: البته خاطرات تندتر از این هم بوده که برای جلوگیری از سوزناک شدن فیلم، آن ها را نیاورده ایم چرا که هدف ما فقط ارائه اطلاعات به مخاطب بود و این که اصل تفکر آنان چنان که در مستند نیز اشاره شده، سوء استفاده از سلاح همیشگی شیعه یعنی تقیه است که آنان بدون ملاحظه تقوا آن را دست آویز قرار داده اند. همچنین باید توجه داشت که این مستند، نخستین فیلم در این موضوع است و باید خیلی مسائل را رعایت می کرد در حالی که چه بسا در سال های آتی که خیلی مسائل آشکار شد، راحت بتوان در موردشان سخن گفت.

خالقی یاد اور شد: هر ابزار هنری، کارکرد خاص خود را دارد برخی مسائل را کتاب، برخی را تلویزیون و برخی را سینما بهتر می تواند مطرح کند. این کار که حاصل شش ماه کار فشرده شبانه روزی و تحقیقات بسیار دقیق است با رعایت ایجاز هنری ساخته شده است.

حجت الاسلام اکبری آهنگر نیز در پاسخ همین پرسش، خاطرنشان کرد: در عین حال آیا به نظر شما برای ایجاد نفرت و انزجار از این فرقه انحرافی، سخنی ناراحت کننده تر از سخنان آقای توکلی(از اعضای سابق حجتیه)، در مورد همکاری حجتیه با ساواک باید بیان می شد؟ یا این که به خاطر صرف آوردن نام امام در سر کلاس، شهید شرافت را که از معلمان بود، اخراج می کنند؟

خالقی در پاسخ به پرسشی در مورد موسیقی فیلم، با انتقاد از نبود امکانات مالی برای ساخت موزیک خاص فیلم، گفت: موزیک فیلم با این که انتخابی است اما از یک آلبوم خاص شده و به خوبی در متن فیلم نشسته و یک دست است به گونه ای که مخاطب احساس می کند موزیک، تولیدی ویژه این مستند است.

وی در پایان با توجه به عدم اطلاع رسانی صحیح و تعداد کم شرکت کنندگان، از نبود تبلیغات و اطلاع رسانی مناسب در سطح حوزه های علمیه و نیز سالن محل اکران، عدم نظم و اجرای محترمانه برنامه انتقاد کرده و آن را به نوعی توهین به فیلم و عوامل آن دانست.

در گفت و گویی که با آقای مددی، مدیر تبلیغات تالار نور جهت پیگیری این مسأله که سبب شگفتی همه شده بود، داشتیم، وی اولین تجریه بودن اکران فیلم را دلیل این امر دانست و با بیان این که بخش زیادی از هزینه مالی این برنامه به صورت شخصی تأمین شده است، گفت: با وجود این که اکران ویژه حوزویان بوده و با نهادهایی چون اداره کل اوقاف خراسان، سازمان تبلیغات اسلامی خراسان و مرکز مدیریت حوزه علمیه برای همکاری صحبت کردیم، متاسفانه استقبال نشد و حاضر به همکاری در این زمینه نبودند. حوزه علمیه نیز پاسخ داد که اگر کارتان نتیجه داد ما در برنامه های بعد با شما همکاری خواهیم داشت. از این رو تنها به ما مجوز تبلیغات در مدارس را داد و حتی ارسال پیامک به حوزویان را تقبل نکرد. همچنین با این که از تک تک مدیران مدارس علمیه به صورت تلفنی دعوت شده بود، هیچ یک حضور نیافتند.

قابل ذکر است، فیلم مستند «پوستین وارونه» که موضوع نقد و بررسی تاریخی و افکار انجمن حجتیه، به مدت 83 دقیقه از سوی موسسه فرهنگی اوج تهیه شده و در سومین جشنواره عمار حائز مقام شده است. /930/پ202/ب