بررسی فتنه در قرآن

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از روابط عمومی رادیو قرآن، فهم معانی قرآن نیاز به ورزیدگی و اندیشه عمیق دارد تا امکان سد احتمالات میسر گردد، لذا شناخت وجوه و احتمالات و نیز اشباه و نظائر یک ضرورت تفسیری به شمار می رود و وجوه و نظایر در قرآن نشان می دهد که این کتاب عظیم لایه های مختلف معنایی دارد  بنابراین، فهم دقیق‌تر قرآن منوط به فهم وجوه و نظایر است.

برنامه «نسیم واژه‌ها» نیز با توجه به این موضوع به همت گروه اندیشه رادیو قرآن به ترتیب حروف الفبا در هر برنامه یکی از واژگان قرآنی را مورد بررسی معنایی قرار می دهد.

بر اساس این گزارش در برنامه روز شنبه 21 اردیبهشت‌ماه واژه «فتنه» معناشناسی می‌شود و برخی از آیات قرآن کریم که در آن واژه «فتنه» وجوه مختلف معنایی دارد به عنوان شاهد مثال بیان می‌شود.

فتنه در فرهنگ زبان فارسی کاربردی فراوان دارد و به معنای امتحان کردن،‌ آزمودن،‌ گمراه کردن،‌ ضلالت، اختلاف میان مردم،‌ آشوب،‌ محنت و عذاب است.

موارد استعمال کلمه فتنه در قرآن کریم طوری است که نمی‌شود آن را مشترک معنوی محسوب کرد و بگوییم ماده «فتن» همه جا به یک معنا است و در قرآن کریم فتنه با بیست گونه استعمال، شصت بار تکرار شده و کمتر از یک چهارم آن به طور مشخص معنای آزمایش دارد، گاه فتنه به معنای آزمایش و گاه به معنای اسباب آزمایش به کار رفته است.

یکی از معانی فتنه در قرآن,  آزمایش و امتحان الهی است که در آیات 2 و 3 سوره عنکبوت  آمده است.

فتنه به معنای عذاب یا اسباب عذاب اخروی نیز در قرآن آمده که در مورد استعمال فتنه به معنای عذاب و یا اسباب آن، چنین آمده است: «اگر فتنه در مورد ماده محسوس به کار رود، به معنای سوزاندن آتش (عذاب اخروی) است، چنان که نقره و طلا را برای جدا شدن خالصی از ناخالصی می‌سوزانند.»  بر این اساس در مواردی در آیات قرآن، فتنه در معنای عذاب اخروی به کار برده شده است.

در سوره صافات آیات 161و 162  «فاتن» اسم فاعل است یعنى آزمایشگر و به فتنه‏انداز ضمیر «علیه» به خدا راجع است یعنى: شما اى مشرکان و معبودهایتان بر خدا (و ضرر دین خدا) به فتنه‏انداز نیستید مگر کسى را که به آتش وارد مى‏شود یعنى فقط مى‏توانید منحرفان را اضلال کنید.

فتنه گاه بمعنای گمراهی است که در آیه 41 سوره مائده آمده  و گاه بمعنای شرک و بت پرستی یا سد راه ایمان آورندگان است که در 162 صافات بیان شده است و حتی در آیه 6 سوره قلم در معنی «جنون» نیز به کار رفته است ولی بظاهر، تمام این معانی به همان مفهوم اصلی فتنه که گفته شد باز می گردد زیرا این واژه با توجه به معنای اصلی‌اش که قرار دادن طلا در زیر فشار آتش برای خالص یا جدا کردن سره از ناسره است، در هر مورد که نوعی فشار و شدت وجود داشته باشد بکار می‌رود.

در سوره ذاریات آیات 13و14 می خوانیم «یوْمَ هُمْ عَلَى النّارِ یفْتَنُونَ*ذُوقُوا فِتْنَتَکُمْ هذَا الَّذی کُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ»؛ روزی است که در آتش گداخته می‌شوند و به ایشان گفته می‌شود بچشید آن عذابی را که می ‌خواستید در‌ آمدنش عجله شود.

شایان ذکر است؛ برنامه «نسیم واژه‌ها» به بررسی اشتراک لفظی واژگان می‌پردازد و این برنامه به همت گروه قرآن و اندیشه رادیو قرآن  و سردبیری و پژوهش سمیرا قنبری و تهیه کنندگی فاطمه گنجی روزهای زوج ساعت 16:45  بر روی موج اف ام ردیف 100 مگاهرتز پخش می‌شود./959/د102/پ