شایسته‌سالاری به جای خویشاوندگرایی نهادینه شود
حجتالاسلام رضا عیسینیا، محقق و پژوهشگر حوزه، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری رسا، در پاسخ به پرسش‌های« چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟ علت کار گریزی چیست؟ وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟ بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟» به عوامل تحقق نیافتن کار جمعی اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل فقدان کار جمعی، نگاه مبتذل به کار است.
وی افزود: یعنی کار، برای کارفرما انجام می‌شود نه برای خود کار، به معنای واقعی یعنی توجه ما در جریان کار، بها دادن به داوریهای دیگران است و در کار اجرای نمایشی داریم که متأسفانه در فرهنگ جامعه ما موج می‌زند.
این پژوهشگر حوزوی اظهار داشت: به عبارت دیگر، کار را برای درآمد و به عنوان سکوی پرش میخواهیم، که این امر از خطراتی است که کار فردی و جمعی را تهدید میکند، در صورتی که بزرگان ما مانند مولوی در مورد کار به ما یاد داده‌اند که باید کار را جوهر انسان بدانیم ولی در یک عرصه بسیار بزرگ، دیدگاه مبتذل به کار، در مقابل دیدگاه جوهری کار، سلطه پیدا میکند.
دیدگاه مصرف زدگی
حجتالاسلام عیسینیا، در ادامه بیان داشت: علت دیگر، وجود دیدگاه مصرف زدگی و دلالی در همه لایههای زندگی ما است، چون مصرف زدگی یک دیدگاه است نه امکان، یعنی تفکر کسی، فاقد موقعیتهای خاصی است، آن فرد در ضمیر ناخودآگاه خودش میگوید ای کاش من هم بیشتر داشتم تا بیشتر مصرف میکردم.
وی با اشاره به خصوصیات ذاتی انسان گفت: انسان موجود حریصی است این تفکر باعث می‌شود که همیشه به سمت منافع شخصی خودش کشیده شود و منافع عمومی را کنار گذارد و از کار جمعی پرهیز کند.
غلبه روابط بر ضوابط
محقق و پژوهشگر حوزه در ادامه عنوان کرد: علت دیگری که ما در فرهنگ کار جمعی با آن بیگانه هستیم، وجود و سلطه عامل رقابت و روابط بر لیاقت است در حالی که در فرهنگ دینی و اسلامی با غلبه روابط بر ضوابط مبارزه می‌شود.
وی تأکید کرد: متأسفانه این معضل در فرهنگ اجتماعی ما موج می‌زند و کار را از قداست میاندازد و اگر ما بتوانیم فرهنگ شایسته سالاری را بر خویشاوند گرایی مقدم کنیم، اینجا است که میتوانیم به فرهنگ کار جمعی برسیم .
تفکر نوستالژیکی
حجتالاسلام عیسینیا در مورد تأثیر دیگر عوامل بیان داشت: علت دیگر تفکر نوستالوژیکی است، این تفکر بیان میکند که گذشته بهتر از آینده است یعنی غالب ایرانیان آینده را روشنتر از گذشته نمیبینند و در بازیافتهای تاریخی نیز ما نشانههایی از آن میبینیم، حال اگر این تفکر در جامعه رشد کرده باشد با یک نگاه محافظه کارانه مواجه میشویم.
وی ادامه داد: به تعبیر شهید صدر فرهنگ ما دارای گرایش استصحابی می‌شود، یعنی همیشه در دورانی که تمام شده است سر و کار داریم و مدام با گذشته قیاس می‌کنیم و واقعیت خارجی را نمیبینیم و همیشه با ذهنمان زندگی می‌کنیم، پس فرد چگونه با این تفکر میخواهد فعال باشد و در عملکرد جمعی خویش بخواهد مشکل مردم را حل کند.
دوگانگی در تربیت
این محقق و پژوهشگر حوزه علت دیگر را، وجود یک وضعیت ناسازگار در تربیت میان آزادی و امنیت مطرح کرد و گفت: دوگانگی در تربیت افراد وجود دارد، به این معنا که چه در سطح خانواده و چه در سطح جامعه دو نوع تربیت و رفتار دیده می‌شود که خود به خود باعث بروز این مشکل در جامعه می‌شود.
وی تصریح کرد: افراد یا منطبق با مسؤول خانواده و یا کشورشان هستند که در این صورت خلاقیت و کار جمعی وجود ندارد، و یا تحول خواه هستند، یعنی افرادی که قصد خروج از اساس و اصول را ندارند و اهل هرج و مرج نیستند، ولی نقش و فشارهای متضادی را تحمل میکنند.
تحلیل گری و انتقاد
حجتالاسلام عیسینیا در ادامه افزود: چون این فرد، دنبال یک روند موجود نیست و میخواهد بر مبنای تحلیل گری و انتقاد عمل کند و این باور برای او ایجاد مشکل میکند، به همین دلیل کارفرما به او اجاره کار جمعی نمیدهد چون کار جمعی زمانی معنا پیدا میکند که همه در راستای آن فرد مسؤول، عمل کنند.
وی بیان داشت: اگر ما بتوانیم از اصل سازگاری در تربیت، آزادی و امنیت عبور کنیم، میتوانیم کار جمعی را به خوبی در جامعه، داشته باشیم، به تعبیر جلال آل احمد، ما ایرانیان در فرهنگ‌هایمان بیشتر به جای عمل، حرف می‌زنیم، یعنی ما بیشتر حرف درمانی می‌کنیم تا عمل درمانی و این درست نیست.
راه برون رفت
محقق و پژوهشگر حوزه در پایان خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم از این مشکلات خروج پیدا کنیم باید فرهنگ را از حالت شک و تردید و گیجی خارج کنیم و تربیتی را که بر مبنای پذیرش منافع عمومی بر منافع فردی باشد را ترویج دهیم، باید نهادهای فرهنگی برنامههایی را در لایه لایههای وجودی انسان قرار دهند، تا جامعه از این حالت تردید و ابهام خارج شود در این صورت میتوان انتظار داشت کار جمعی صورت بگیرد.
شایان ذکر است، مقام معظم رهبری در دیدار جوانان خراسان شمالی به ارائه فهرستی از آسیب‌های سبک زندگی پرداختند و بیست پرسش مطرح کردند، پرسش‌های زیر بخش از پرسش‌های مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری است:
چرا فرهنگ کار جمعی در جامعه ما ضعیف است؟
علت کار گریزی چیست؟
چرا در روابط همسایگی‌مان رعایت‌های لازم را نمی‌کنیم؟
چرا در زمینه فرهنگ رانندگی، مردمان منضبطی به طور کامل نیستیم؟
حد زادوولد در جامعه ما چیست؟
الگوی تفریح سالم چیست؟
نوع معماری در جامعه ما چگونه است؟ چقدر متناسب با نیازهای ماست؟
در بین ما دروغ چقدر رواج دارد؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان طلاق زیاد است؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری در میان بعضی از ماها چیست؟
چقدر به قانون احترام می‌کنیم؟ علت قانون گریزی در برخی از مردم چیست؟
انضباط اجتماعی در جامعه چقدر وجود دارد؟
وجدان کاری در جامعه چقدر وجود دارد؟
چرا برخی از حرف‌های خوب، ایده‌های خوب، در حد رؤیا و حرف باقی می‌ماند؟
چه کنیم که ریشهٔ ربا در جامعه قطع شود؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟
تجمل‌گرایی چیست؟ بد است؟ خوب است؟ چقدرش بد است؟ چقدرش خوب است؟
چرا در بین بسیاری از مردم ما مصرف‌گرایی رواج دارد؟
چرا پشت سر یکدیگر حرف می‌زنیم؟
چرا در برخی از بخش‌های کشورمان روی آوردن جوان‌ها به مواد مخدر زیاد است؟
چرا صلهٔ رحم در بین ما ضعیف است؟
آپارتمان‌نشینی چقدر برای ما ضروری است؟ چقدر درست است؟
طراحی لباسمان چقدر متناسب با نیازهای ما و عقلانی و منطقی است؟
آرایش در بین مردان و زنان چقدر درست است؟
آیا ما در معاشرت‌های روزانه، به همدیگر به طور کامل راست میگوییم؟
بعضی‌ها با داشتن توان کار، از کار می‌گریزند؛ علت کار گریزی چیست؟
علت پرخاشگری و بی‌صبری و نا بردباری در میان بعضی از ماها چیست؟
حقوق افراد را چقدر در رسانه‌ها ، در اینترنت و... مراعات می‌کنیم؟
تولید کیفی در بخش‌های مختلف، چقدر مورد توجه و اهتمام است؟
چرا به ما میگویند که ساعات مفید کار در دستگاه‌های اداری ما کم است؟
چرا در بعضی از شهرهای بزرگ، خانه‌های مجردی وجود دارد؟ این بیماری غربی چگونه در جامعه ما نفوذ کرده است؟
چه کنیم که طلاق و فروپاشی خانواده، آنچنان که در غرب رایج است، در بین ما رواج پیدا نکند؟
چه کنیم که زن در جامعه ما، هم کرامت و عزتش حفظ شود، هم وظائف اجتماعی‌اش را انجام دهد و هم حقوق اجتماعی و خانوادگی‌اش محفوظ بماند؟/979/ت302/ن