عضو هیات امنای دفتر تبلیغات؛
مرحوم آیت الله زنجانی جامعیتی کم نظیر داشت
خبرگزاری رسا ـ آیت الله زنجانی جامعیتی چند جانبه داشت و جامعیت علمی ایشان در حوزه‌های علوم نقلی متنوع بود.
سید عباس صالحی، پژوهشگر و عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا به بیان جامعیت اعتدال و ارتباط‌های منطقی در جامعیت اعتدال در آیت الله زنجانی پرداخت و گفت: وجود بارگاه امام رضا(ع) فرصتی را برای استفاده از برکت حضور بزرگانی همچون مرحوم آیت الله سید یونس اردبیلی، مرحوم آیت الله میلانی، مرحوم آیت الله میرزا مهدی اصفهانی، مرحوم آیت الله میرزا جواد تهرانی، مرحوم شیخ حسن علی نخودکی اصفهانی و بسیاری بزرگان دیگر که از جریان‌های مختلف فکری و همه به شجره طیبه ولایت و اهل بیت وصل بودند فراهم آورد.
وی ادامه داد: آیت الله زنجانی جامعیتی چند جانبه داشت که جامعیت علمی ایشان در حوزه‌های علوم نقلی متنوع بود.
صالحی افزود: اعتدال یک مفهوم سلبی نیست بلکه یک مفهوم وجودی است، یک ترکیب وجودی است که هر مقدار وجودیات افزایش پیدا می‌کند، اعتدال نیز بیشتر معنا پیدا می‌کند و وجودی تر می‌شود؛ این جامعیت علمی موجب شد اعتدال علمی ایشان در نقاط مختلف ظهور و بروز پیدا کند، ارزش هر علم و علمای هر علم را بشناسد و قدر بداند. همچنین، سطح دانش‌های هر علم را بشناسد و در علم مطلق انگاری نکند؛ کسانی که گاه در یک علم فقط ورود دارند، به سرعت به مطلق انگاری می‌افتند و همه چیز را در آن علم خلاصه می‌کنند.
جامعیت در تعقل و تخیل
وی جامعیت در تعقل و تخیل را جنبه دیگر معرفتی ایشان عنوان کرد و اظهار داشت: ،معمولاً افرادی که برهانی هستند از ذوق هنری، شعری و خیال‌پردازانه کمتری استفاده می‌کنند در صورتی که استاد زنجانی این ترکیب را به خوبی در خود داشت؛ یعنی هم ذهن برهانی و هم انبوهی از ارتباطات شاعرانه و زیبا شناسانه که کمک زیادی در اعتدال وجودی ایشان می‌کرد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم به تسلط ایشان بر اشعار شاعران و کاربرد این اشعار در جلسات و سخنرانی‌ها اشاره کرد و ادامه داد: آیت الله زنجانی در صحبت‌های خود،برهان ر با شعر ترکیب می‌کرد، و حاشیه‌های شاعرانه‌ای بر فضا حاکم می‌شد که به درک مطلب کمک بسیار زیادی می‌کرد. نگاهی زیبا نگارانه و زیبا شناسانه به گونه‌ای که مطالب مورد بحث خشک نبود، نه خشک علمی و نه خشک ارتباطی که این ترکیب بین تعقل و تخیل کار ساده‌ای نیست.
جامعیت دانش و کنش گری اجتماعی
وی به بعد دیگر شخصیت آیت الله زنجانی اشاره و تصریح کرد: برخی افراد دانشمند هستند ولی منزوی‌اند، کنش گر اجتماعی نیستند و بر خلاف سایر آدم‌ها، شخصیت‌های گوشه گیری هستند که فقط در مسیر دانش حرکت کرده و بهشت خود را در کنج کتابخانه‌ها می‌بینند. آیت‌الله زنجانی، کنش گر اجتماعی بود، ارتباطات فعال پیوسته، پاسخگویی به مخاطبان، سؤال‌ها ریز و استخاره‌ها که واقعاً برای شاگردان جای تعجب بود.
وی افزود: ایشان این کنش گری اجتماعی را با دانش ورزی مخلوط کردند که حاصل آن، اعتدال در یک ارتباط عالمانه نه یک ارتباط کاسب کارانه و مرید بازانه بود. وقتی کنش گری اجتماعی از علم فاصله می‌گیرید آدم‌ها را حلقه ساز می‌کند در صورتی که ایشان چون ترکیبی از علم و کنش گری را در خود داشت، با یک ارتباط عالمانه، افراد را در تور خود می‌انداخت و کسی که در تور ایشان می‌افتاد دیگر نمی‌توانست از آن خارج شود.
جامعیت در شریعت و عرفان
مدرس علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم در خصوص جامعیت آیت الله زنجانی در شریعت و عرفان، گفت: ایشان به افرادی که در سلوک باطنی حرکت می‌کردند نزدیکی داشت، با این حال، خیلی در حوزه عرفان مقید به شریعت بود حتی در آداب مستحبی و حوزه‌های مأثوره. نکته جالب در این است که کسی که طیف‌های مختلفی از حوزه‌های حکمت عرفان نظری و عملی را خوانده، تا این اندازه به اذکار مأثوره و آداب آن تقید داشته باشد که حتی یک کلمه اضافه و کم نشود.
وی تصریح کرد: شریعت فقط خشکی ظاهر نیست، فقط رکوع و سجود ظاهری نیست، این حلاوت باطنی عرفانی را باید یک جایی چشید، امروز نسل داخلی و بیرونی تشنه این حلاوت معنوی است.
وی به سفر یک فیلسوف آمریکایی به ایران اشاره و خاطرنشان کرد: روزی یک فیلسوف آمریکایی را که مسلمان شده را به خدمت آیت الله زنجانی بردیم، با همین گفت‌و‌گوهای معنوی و عرفانی خود که ترکیبی از جلسات خوش ایشان بود با وی سخن گفتند؛ آن فیلسوف که شخصیتی آکادمیک و تحصیل کرده بود، دیدارش با آیت الله زنجانی را این‌گونه تعبیر کرد که اگر آقای زنجانی در آمریکا بود، میلیون‌ها مرید داشت. نباید این حلاوت معنوی را از ادبیات دینی بزداییم، این حلاوت معنوی بخشی از تشنگی جهان معاصر است و آقای زنجانی به خوبی این موضوع را بین شریعت و عرفان جمع می‌کرد که عرفان از خط قرمزهای شریعت عبور نکند و در چارچوب شریعت بماند و از طرفی نیز شریعت بدون حلاوت عرفان حرکت نکند.
جامعیت بین علم و سیاست
سید عباس صالحی با اشاره به جامعیت آیت الله زنجانی در علم و سیاست، تصریح کرد: نتیجه این جامعیت، یک سیاست ورزی عالمانه است. اگر علم با سیاست مخلوط شود، یک سیاست ورزی عالمانه پدید می‌آید نه یک سیاست ورزی جناحی و کاسب کارانه.
وی ادامه داد: جامعیت در تعقل و تعبد جنبه دیگر شخصیتی ایشان بود؛ تعبد ایشان از نوع مقدس معابی نبود زیرا به تعقل وصل بود و تعقل ایشان نیز یک تعقل گره خرده به تعبد بود.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم، جامعیت در سنت و تجدد را شاخصه دیگر آیت الله زنجانی برشمرد و بیان داشت: ایشان به ایشان سنت را حفظ می‌کرد و با همه چیزهایی که لازمه حفظ سنت بود، چه در قومیت دینی و چه در قومیت مذهبی و تشیع، اهل بیت و هویت صنفی حوزوی، اما در عین حال، معنای درست، خیلی مدرن رفتار می‌کرد. این جامعیت به ایشان این توانایی را در برخورد با متجددین، دانشگاهیان و نسل مدرن می‌داد.
وی به اجتماع ادب و شوخ‌طبعی در ایشان اشاره کرد و افزود: ایشان ترکیب متضادها را خیلی خوب در خود جمع کرده بود و ادب و شوخ‌طبعی را به خوبی با هم مورد استفاده قرار می‌داد؛ نه شوخ طبعی ایشان حریم ادب را می‌گذراند و نه ادب، مجلس را خشک می‌کرد.
مدرس علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم به ترکیب خصوصیات مختلف از جمله حافظه و دقت نظر، پشت کار و استعداد و اصالت خانوادگی و تواضع اشاره کرد و ابراز داشت: ایشان یک آقازاده به تمام معنا بود؛ حدود 400 سال شأن آقازادگی را در خود داشته‌اند و هنوز هم این شأن را دارند اما این را با تواضع آمیختن کار بزرگی است. کسی که بتواند فردی در سطح آن فیلسوف امریکایی را به کمر بکشد و یک بچه دانش آموز را در تور ارتباطی و حلقه اجتماعی خود حفظ کند، نشان از ارتباط نخبگانی و توده‌ای وی دارد./931/ت301/ع
ارسال نظرات