سیمای جهنم در قرآن
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پایان نامه «سیمای جهنم در قرآن» پژوهشی از «منیره سادات میرحسینی» به بررسی مفهوم جهنم و عذاب‌های دردناکش در قرآن اهتمام ورزیده است.
بر اساس این گزارش، در چکیده این پایان نامه می‌خوانیم:
چکیده:
جهنم (دوزخ)، گودالی است بی پایان و آتشی است افروخته شده از غضب یزدان و زندان اخروی است که در آن انواع عذاب‌ها و انواع شدت‌ها و اقسام بلاها است که ادراک آن‌ها فوق فهم ماست. با توجه به تعدادی از آیات قرآن کریم برخی از ابعاد جهنم مورد بررسی قرار گرفته است از جمله در مورد حقیقت جهنم که به ویژگی‌های ساختاری آن توجه شده از قبیل آن که جهنم مانند زندانی است که دارای هفت طبقه است و هر طبقه‌ای ویژه گروهی از گناهکاران می‌باشد و این دارای مأمورانی بسیار خشن و بد منظر است که گناهکاران را عذاب می‌دهند. انسان‌ها و سنگ‌ها هیزم جهنمند و همه وارد آن می‌شوند و جهنم اکنون موجود و طبق آیه 133 سوره آل عمران جایگاهش در زمین است.
در بُعد دیگر اشاره به عذاب‌های مختلف جهنم شده است که روحانی و جسمانی می‌باشد که هر کدام فوق طاقت ما است. در ادامه نیز به علل آفریده شدن جهنم و سازگاری آن با عدالت پروردگار پرداخته شده است و در انتها هم عوامل نجات و امان ما از آتش جهنم آمده است که اگر انسان کمی به فکر فرو رود هرگز تن به کاری نخواهد داد که مستوجب این عذاب‌های دردناک شود. هدف از این پایان نامه نیز تنها این است که انسان‌هایی که از خود غافل شده‌اند کمی به خود آیند و مقدمات نجات خود را قبل از آن که دیر شود مهیا سازند و قلب خود را تبدیل به خانه‌ای با صفا و نورانی گردانند در این صورت است که به حقیقت بندگی می‌رسند و آماده تقرب به پروردگار جهانیان می‌شوند.
ضرورت و اهداف تحقیق:
ضرورت انتخاب این موضوع آن است که شاید عدم آگاهی صحیح نسبت به جهنم و اوصاف آن دلیل این همه گناه و غفلت زدگی و دنیا طلبی باشد. هدف ارائه این پایان نامه در این است که اشاره به آفرینش دوزخ و وجود آن و عذاب‌های دردناکش گروه فراوانی از مردم را که هنوز به بلندی بینش عبودیت نرسیده‌اند از بدی، انحراف و کج روی باز دارد، بلکه در این مورد بهترین عامل بازدارنده از معاصی است.
نام‌های جهنم:
قرآن از دوزخ به نام‌های گوناگون یاد کرده که هر نام ویژگی خاص آن را نشان می‌دهد که با ذکر نمونه‌ای از آیات قرآن کریم آن‌ها را از نظر می‌گذرانیم:
1ـ الآخره: «أَمَّنْ هُوَ قانِتٌ آناءَ اللَّیْلِ ساجِداً وَ قائِماً یَحْذَرُ الْآخِرَة؛ آیا چنین کسى بهتر است یا آن کسى که او در طول شب در سجده و قیام اطاعت خدا مىکند و از آخرت مىترسد». (زمر/9) بسیاری از مفسران مراد را در این آیه دوزخ دانسته‌اند.
2ـ بئس القرار: «جَهَنَّمَ یَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرار؛ در آن سراى هلاکت که جهنم است و در آن وارد مىشوند، و چه بد قرارگاهى است». (ابراهیم/29)
3ـ بئس المهاد: «وَ إِذا قیلَ لَهُ اتَّقِ اللَّهَ أَخَذَتْهُ الْعِزَّةُ بِالْإِثْمِ فَحَسْبُهُ جَهَنَّمُ وَ لَبِئْسَ الْمِهادُ؛ و چون به او گفته شود: از خدا پروا کن نخوت، وى را به گناه کشاند. پس جهنم براى او بس است، و چه بد بسترى است». (بقره/206)
4ـ بئس الورد المورود: «یَقْدُمُ قَوْمَهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ النَّارَ وَ بِئْسَ الْوِرْدُ الْمَوْرُود؛ روز قیامت پیشاپیش قومش مىرود و آنان را به آتش درمىآورد، و [دوزخ] چه ورودگاه بدى براى واردان است». (هود/98)
5ـ جحیم: «إِنَّا أَرْسَلْناکَ بِالْحَقِّ بَشیراً وَ نَذیراً وَ لا تُسْئَلُ عَنْ أَصْحابِ الْجَحیمِ؛ ما تو را به حق فرستادیم، تا بشارت‌دهنده و بیمدهنده باشى، ولى درباره دوزخیان، از تو پرسشى نخواهد شد». (بقره/119)
6ـ بئس المصیر: «ِ قالَ وَ مَنْ کَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلیلاً ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلى عَذابِ النَّارِ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ؛ فرمود: ولى هر کس کفر بورزد، اندکى برخوردارش مىکنم، سپس او را با خوارى به سوى عذاب آتش دوزخ مىکشانم، و چه بد سرانجامى است». (بقره/126)
7ـ دارالبوار: «قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوار؛ آیا به کسانى که شکر نعمت خدا را به کفر تبدیل کردند و قوم خود را به سراى هلاکت درآوردند ننگریستى». (ابراهیم/28)
عذاب‌های جهنم:
عذاب‌های جسمی در جهنم:
الف) غذا و طعام جهنم
1ـ زقوم: «إِنَّ شَجَرَةَ الزَّقُّومِ طَعامُ الْأَثیمِ کَالْمُهْلِ یَغْلی فِی الْبُطُون کَغَلْیِ الْحَمیم؛ آرى! درخت زقّوم، خوراک گناه پیشه است، چون مسِ گداخته در شکم‌ها مىگدازد، همانند جوشش آب جوشان». (دخان/46 ـ 43)
2ـ ضریع: «لَیْسَ لَهُمْ طَعامٌ إِلاَّ مِنْ ضَریعٍ لا یُسْمِنُ وَ لا یُغْنی مِنْ جُوع؛ خوراکى جز خارِ خشک ندارند، که نه فربه کند، و نه گرسنگى را باز دارد». (غاشیه/7 ـ 6)
3ـ غسلین: «وَ لا طَعامٌ إِلاَّ مِنْ غِسْلینٍ لا یَأْکُلُهُ إِلاَّ الْخاطِؤُن؛ و خوراکى جز چرکابه ندارد، که آن را جز خطاکاران نمىخورند». (الحاقه/37 ـ 36)
ب) آب‌ها و نوشیدنی‌های جهنم
1ـ ماء حمیم: «وَ سُقُوا ماءً حَمیماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُم؛ و آبى جوشان به خوردشان داده مىشود تا رودههایشان را از هم فرو پاشد». (محمد/15)
2ـ آنیه: «تَصْلى ناراً حامِیَةً تُسْقى مِنْ عَیْنٍ آنِیَة؛ در آتشى سوزان درآیند، از چشمهاى داغ نوشانیده شوند». (غاشیه/5 ـ 4)
ج) لباس جهنمیان
1ـ نار: «هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فی رَبِّهِمْ فَالَّذینَ کَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِیابٌ مِنْ نارٍ یُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمیم؛ این دو گروه، دشمنان یکدیگرند که در باره پروردگارشان با هم ستیزه مىکنند، و کسانى که کفر ورزیدند، جامهتایی از آتش برایشان بریده شده است و از بالاى سرشان آب جوشان ریخته مىشود». (حج/19)
2ـ قطران: «وَ تَرَى الْمُجْرِمینَ یَوْمَئِذٍ مُقَرَّنینَ فِی الْأَصْفادِ سَرابیلُهُمْ مِنْ قَطِرانٍ وَ تَغْشى وُجُوهَهُمُ النَّار؛ و گناهکاران را در آن روز مىبینى که با هم در زنجیرها بسته شده‌اند، تنپوشهایشان از قطران است و چهرههایشان را آتش مىپوشاند». (ابراهیم/50 ـ 49)
عذاب‌های روحی در جهنم:
1ـ دوری از رحمت خدا: «وَ قیلَ الْیَوْمَ نَنْساکُمْ کَما نَسیتُمْ لِقاءَ یَوْمِکُمْ هذا وَ مَأْواکُمُ النَّارُ وَ ما لَکُمْ مِنْ ناصِرینَ؛ و گفته شود: همانگونه که دیدار امروزتان را فراموش کردید، امروز شما را فراموش خواهیم کرد، و جایگاهتان در آتش است و براى شما یاورانى نخواهد بود». (جاثیه/34)
2ـ حسرت: «وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبیلا؛ و روزى است که ستمکار دست‌های خود را مىگَزد و مىگوید: اى کاش با پیامبر راهى برمىگرفتم». (فرقان/27)
3ـ ذلت و خواری: «ذُقْ إِنَّکَ أَنْتَ الْعَزیزُ الْکَریم؛ بچش که تو همان ارجمند بزرگواری». (دخان/49)
نتیجه گیری:
با توجه به پژوهشی که انجام شد طبق آیات قرآن کریم به این نتیجه رسیدیم که جهنم محل عذاب آخرت و وعده گاه کفار و منافقین است. دوزخ هم اکنون موجود است و جایگاهش در زمین می‌باشد و به خاطر عوامل ورود انسان در آن هفت طبقه می‌باشد. همه اعم از جن و انس وارد جهنم می‌شوند در حالی که آتش بر مؤمنان سرد و سالم است.
شایان ذکر است، پایان‌نامه «سیمای جهنم در قرآن» پژوهش پایانی «منیره سادات میرحسینی»، برای اخذ مدرک سطح 2 حوزه علمیه ام ابیها (س) تهران است که در پاییز 1389 دفاع شده است و استاد راهنمای آن «دکتر اسماعیل عاکفی» است. /9193/پ201/ی