اعتدال از دیدگاه اسلام و قرآن
به گزارش خبرگزاری رسا از تبریز، حجت الاسلام والمسلمین هاشم هاشم‌زاده هریسی، عضو مجلس خبرگان رهبری امروز در جمع خبرنگاران با اشاره به اهمیت مسأله اعتدال و حدود آن اظهار داشت: اعتدال جدا از اسلام و جدا از اخلاق نیست و یک مسئله جدید نیز به حساب نمی‌آید.
وی ادامه دادد: بعد از 34 سال از گذشت انقلاب متأسفانه اکنون مسئله اعتدال مطرح می‌شود، البته در ابتدای انقلاب به دلیل شور انقلابی مردم حرکت‌هایی انجام شد که طبیعت انقلاب بود و آن زمان نمی‌شد مسئله اعتدال و قانون را مطرح کرد.
این مدرس حوزه و دانشگاه افزود: طبیعی است که روزهای اول هر انقلابی این جوشش وجود دارد و اقتضای انقلاب و گاه ضرورت انقلاب است، قانون، قانون‌مداری و اعتدال را برنمی‌تابد، مخصوصاً در زمانی که منافقین در میدان علیه انقلاب بودند و با تندروی‌هایی که داشتند، می‌خواستند انقلاب را به نام خود تمام کنند.
عضو خبرگان رهبری گفت: میدان مبارزه با استکبار جهانی و امپریالیسم از ابتدای انقلاب وجود داشت، منافقین تندروی‌هایی داشتند و در برابر این خشونت نیازمند برخی تندروی‌ها و مقابله به مثل بودیم، این به دلیل شرایط ابتدای انقلاب و اسلحه به دست گرفتن منافقین و ضد انقلاب بود.
حجت الاسلام والمسلمین هاشم‌زاده هریسی اظهار کرد: در این شرایط جای قانون، قانون‌مداری و اعتدال وجود نداشت، مدتی سپری شد و جنگ تحمیلی آغاز شد، در جنگ کشور همه‌جانبه درگیر مسئله جنگ شد، مسئله اول ما در این برهه نیز اعتدال نبود بلکه مسئله اول کشور جنگ بود.
وی افزود: بعد از اینکه از این دو مقطع عبور کردیم، باید وارد مسئله اعتدال می‌شدیم، دراین زمان باید اعتدال به عنوان مسئله اصلی کشور مطرح و از هرگونه تندروی جلوگیری می‌شد، باید برای فرهنگ شدن اعتدال در همه زمینه‌ها در سال‌های گذشته مسئولان تلاش می‌کردند؛ اعتدال و تعادل پایه اسلام است، همه قوانین و احکام اسلام بر اساس اعتدال تنظیم شده است، خارج از اعتدال در اسلام قانون و احکامی نداریم.
وی با اشاره به سابقه اخلاقی اعتدال عنوان کرد: در علم اخلاق که بیش از 1000 سال علمای اخلاق مطلب نوشته‌اند، اعتدال محور و پایه اخلاقیات است، در کتاب‌های اخلاقی مطرح شده، در این کتاب‌ها آمده است که هر صفت، عمل و هر وصفی سه شاخه دارد؛ افراط، تفریط و حد وسط ؛ افراط و تفریط رذیلت و اعتدال فضیلت است، موضوع فضایل و رذایل اخلاقی کل اخلاقیات ما را تشکیل می‌دهد.
عضو خبرگان رهبری با بیان مثالی برای روشن شدن معنای اعتدال گفت: شجاعت وصف نیکی است و علمای اخلاق می‌گویند اگر این شجاعت افراط و تندروی باشد، شجاعت نیست، تهور و بی‌باکی است، این نوع شجاعت ملتی را با چالش روبرو می‌سازد و جان‌ها و مصالح و منافع ملی را به خطر می‌اندازد.
این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: اگر فردی اهل تفریط و ترسو باشد، به محافظه‌کاری و احتیاط بیش از حد روی می‌آورد، در این صورت صفت ترسویی به او می‌دهند و این یک رذیلت است، حد وسط دو مسئله تهور و ترسویی، شجاعت است، شجاعت توأم با دوراندیشی و مطالعه جوانب است، وقتی فرد احساس کرد شرایط حرف زدن و اقدام وجود دارد، عاقلانه و با شجاعت وارد می‌شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری با ذکر اینکه هر امری حد و اندازه‌ای دارد، گفت: اخلاقیات نیز بر این مسئله تاکید دارد، است، در اسلام همه چیز بر اساس اعتدال است، صراط المستقیم که در نماز هر روز می‌خوانیم همان اعتدال است، انسان در نماز با خدا عهد می‌بندد که راه‌های انحرافی را انتخاب نکند و راه مستقیم را مدنظر داشته باشد.
این مدرس حوزه و دانشگاه عنوان کرد: وقتی خداوند می‌فرماید «تلک حدود‌الله»، حدود خداوند اعتدال است و نباید از آن عبور کرد، در قرآن کریم آیاتی با این عبارت آمده است، خداوند برای هر کاری حدود و اندازه تعیین کرده، در اصول کافی بابی به نام اقتصاد در عبادت وجود دارد، حتی در عبادت نیز اعتدال شرط است، در روایات آمده جسم مرکب روح است، روح به سوی کمال و انسانیت پرواز می‌کند، اگر این جسم را با عبادت فرسوده کنید، فرسوده می‌شود، بگذارید عبادت با شوق باشد و جسم قوی بماند.
هاشم‌زاده هریسی در این رابطه گفت: عبادت باید با انگیزه، عشق و علاقه باشد، اگر جسم دچار فرسودگی و ملالت شود، افراط در عبادت است، در سوی دیگر اگر انسان آنقدر کوتاهی کند که نماز واجب خود را نیز با کسالت بخواند، تفریط است؛ در عبادت نیز باید به دنبال اعتدال باشیم، این مسائل ظریف سابقه‌ای به قدمت اسلام دارد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با ذکر اینکه آیات قرآن مملو از اعتدال است، افزود: در یک کار تحقیقاتی با مطالعه در آیات قرآن 270 آیه در زمینه اعتدال استخراج کردم؛ در این آیات اعتدال به معنای میزان، حدود‌الله، صراط مستقیم و حد‌وسط آمده است؛ باید منابع اعتدال را استخراج و پیرامون آن تحقیق کرد تا اعتدال در جامعه نهادینه شود.
این مدرس حوزه و دانشگاه عنوان کرد: در این چند سال متأسفانه به تبیین و تعریف اعتدال نپرداختیم، 25 سال در زمینه اعتدال سخن گفته‌ام و کتابی نیز به نام «اعتدال و محبت» نگاشته‌ام، علما و پژوهشگران در این مسئله باید ورود بیشتری داشته باشند.
وی افزود: در جامعه ما حلقه اعتدال به افراط و تندروی تبدیل شده است، اعتدال ضد اسلام و ضد ارزش‌گرایی از سوی برخی معرفی می‌شود، نباید افراط‌گرایی یک ارزش شود، این بدعت است، محبت نیز جای خود را به نفرت داده است، در روابط خود به جای اینکه به محبت تکیه کنیم از نفرت استفاده می‌کنیم، در نتیجه حرمت‌ها شکسته می‌شود و تهمت و بی‌تقوایی و کینه در جامعه رسوخ می‌کند.
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: آیین اسلام محبت و دین همان محبت است، این تحریفات باید اصلاح شود، محور همه رفتار و گفتار و عملکرد ما باید قرآن کریم باشد تا از انواع راه‌های انحرافی نجات پیدا کنیم؛ اعتدال اگر به فراموشی سپرده شده و تحریف شود جامعه‌ای سالم و متعادل نخواهیم داشت.
این مدرس حوزه و دانشگاه عنوان کرد: همه باید از اعتدال استقبال کنیم و تفاوتی ندارد این سخن را کدام جناح برزبان آورد، هر فردی که مسئله اعتدال را مطرح می‌کند باید هدفش حفظ انقلاب و اسلام باشد؛ تندروی از هر دری وارد شود، عدالت از در دیگر خارج می‌شود، تندروی انسان را به گناه، بی‌انصافی و بی‌عدالتی وامی‌دارد./935/پ203/س