نسبت میان علم و دین در اندیشه استاد شهید مطهری
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دکتر عبدالرزاق حسامی فر، دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) صبح امروز بیست و سوم دی ماه در «دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر» که به همت انجمن علمی فلسفه دین ایران و با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این پژوهشگاه واقع در اتوبان کردستان تهران برگزار شد، به سخنرانی با عنوان «نسبت میان علم و دین در اندیشه استاد مطهری» پرداخت.
وی با اشاره به این‌که آثار استاد شهید مطهری مملو از اندیشه‌هایی است که در هر دوره‌ای قابل بازخوانی است و می‌توانیم از آنها درس بگیریم، افزود: آثار استاد مطهری پاسخی است به مسائل زمان او اما ما هم می‌توانیم در بازخوانی، پاسخ‌هایی برای زمانه خود پیدا کنیم.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) ابراز داشت: در فلسفه هم این خصوصیت وجود دارد و برخلاف علوم بشری زمان‌مند نیست، بدان معنا که هرگز نمی‌توان گفت دوره اندیشه‌ای سرآمده است.
حسامی فر بیان داشت: مسأله علم و دین، مسأله برخورد و تلاقی یافته‌های بشر است با آنچه دین آورده و شهید مطهری به‌عنوان یک متفکر سعی کرد خوانشی جدید از دین ارائه کند که هماهنگ با زمانه باشد.
وی گفت: استاد مطهری تعبیری دارد که فکر می‌کنم وصف الحال خود ایشان است، می‌گوید در نسبت میان اسلام و زمانه ما نیاز به متفکری داریم که هم اسلام را خوب شناخته باشد، هم مقتضیات زمان را و هم بتواند میان این دو تطبیق برقرار کند و تلاش ایشان هم در این زمینه بود به‌طوری‌که می‌کوشید هم درک درستی از اسلام داشته باشد، هم زمانه را خوب بشناسد و هم تفسیری به روز و هماهنگ میان این دو ارائه کند، این تلاش را در آثار مطهری می‌بینیم.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) ادامه داد: ایشان در حوزه‌های مختلف فلسفه، اخلاق، سیاست، اقتصاد و حوزه‌های مختلف مقتضیات زمان سعی کرده ابتدا درک درستی از زمانه داشته باشد، ثانیا اسلام را نشان دهد که هماهنگ با پیشرفت‌های بشر است و تفسیر به روز از دین ارائه کند.
وی ابراز داشت: ایشان به‌طور مکرر بر این نکته تأکید می‌کند که کسانی که فکر می‌کنند اسلام نسخه‌ای است که فقط آن‌گونه که بوده باید باقی باشد و ما فقط به آنچه از اسلام می‌دانیم باید اکتفا کنیم، اشتباه می‌کنند، باید زمانه را شناخت، اسلام را شناخت و خوانشی از اسلام ارائه کرد که متناسب با شرایط زمانه باشد.
حسامی فر با بیان این‌که علم و دین هردو گزاره‌هایی درباب طبیعت دارند، ابراز داشت: دانشمندان علوم طبیعی ادعا می‌کنند که کشف و شناخت قوانین طبیعت بر عهده علم است درحالی‌که عالمان دین از حقانیت بلامنازع گزاره‌های دینی درباره طبیعت دفاع می‌کنند.
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) افزود: این امر موجب طرح مسأله نزاع علم و دین شده است که هم درمیان دانشمندان و هم در میان عالمان دین بازتاب یافته است و هرکس که دغدغه‌ای در این باب داشته کوشیده است پاسخی درخور برای آن عرضه کند.
وی با اشاره به این‌که استاد شهید مرتضی مطهری به‌عنوان یک روشنفکر مسلمان در راستای ارائه تفسیری از اسلام که هماهنگ با پیشرفت‌های بشری باشد، کوشیده است عدم تضاد میان این دو را نشان دهد، گفت: ایشان گاهی از نیاز انسان به این دو و عدم تعارض میان آنها سخن می‌گوید و گاهی می‌کوشد با بحث تفصیلی عدم تعارض را نشان دهد، چنان‌که در مورد نظریه تبدل انواع این کار را می‌کند.
حسامی فر ادامه داد: استاد مطهری گاهی نسبیت قوانین علمی و جاودانگی آموزه‌های دینی را مبنایی برای دفاع از دین و تأویل علم قرار می‌دهد و از عدم تأثیر قوانین علمی بر فتاوای فقهی سخن می‌گوید چنان‌که در مورد حرمت گوشت خوک یافته‌های علمی را مؤثر در تغییر حکم نمی‌داند./956/پ202/ع