دعای ابوحمزه ثمالی زمینه‌ساز تسکین و آرامش قلبی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در شهرکرد، حجت الاسلام سیدمرتضی صالحی خوانساری، استاد حوزه علمیه قم، صبح امروز، در جمع کارکنان بانک صادرات این استان، با بیان این که تربیت روحی و اخلاقی انسان برای هر جامعه‌ای مسأله ای مهم و حیاتی است، گفت: نابسامانی‌های موجود در جهان و گرفتاری‌هایی که بشریت امروزه با آن‌ها دست به گریبان است، همگی ناشی از غفلت انسان از تربیت و سازندگی روحی و اخلاقی است.
وی افزود: نگاهی به اوضاع جوامع بشری نشان می‌دهد که آن چه پیش از همه به دست فراموشی سپرده شده، تربیت اخلاقی و معنوی انسان است؛ بنابراین اصلاح و تهذیب نفس گام مهمی در تربیت و سازندگی روحی و اخلاقی است.
حجت الاسلام صالحی در ادامه، در تشریح دعای ابوحمزه ثمالی، این دعا را یک دایرةالمعارف کامل از مباحث توحید، معاد، عالم برزخ، خوف و رجاء، مسائل اخلاقی و اجتماعی دانست و افزود: شرایط سیاسی دوران امامت امام سجاد(ع) به‌گونه‌ای بود که آن حضرت همه پیام‌های الهی‌اش را در لباس دعا به گوش شیعیان و مردم می‌رساند.
این مقام مسؤول بیان داشت: وقتی انسان در فرازهای این دعا دقت کند به این نکته پی می‌برد که بیشتر موضوعات دینی، به نحوی در این دعا وجود دارند و حتی در مورد مسائل دنیایی هم مطالبی در این دعا آمده است.
وی با بیان این که دعای ابوحمزه ثمالی از لسان مبارک امام سجاد(ع)، صادر شده است، افزود: این دعا معارفی را در بردارد که در این مجموعه هم درس توحید و خداشناسی وجود دارد، هم ادب در دعا و چگونه سخن گفتن در پیشگاه پروردگار، هم توبه و انابه به درگاه الهی و هم در برخی مضامین لطیف‌تر، آن چه دیده می‌شود، رابطه با ذات ربوبی است.
مدرس حوزه علمیه قم بیان داشت: شیخ طوسی به نقل از ابوحمزه ثمالی می‌نویسد که حضرت سیدالساجدین(ع) در شب‌های ماه رمضان به نماز شب می‌ایستادند و هنگام سحر این دعای شریف را زمزمه می‌کردند.
وی تصریح کرد: این دعای شریف را بزرگانی همچون شیخ طوسی در مصباح المتهجد، سید بن طاووس در اقبال، کفعمی در بلدالامین و مصباح، علامه مجلسی در بحارالانوار و زادالمعاد و مرحوم محدث قمی در کتاب شریف مفاتیح‌الجنان با سندهای معتبر از ابوحمزه ثمالی به نقل از امام سجاد(ع) آورده‌اند.
وی با اشاره به این که ابوحمزه ثمالی همان کسی است که رساله حقوقی امام سجاد(ع) را روایت کرده است، خاطرنشان کرد: از این مرد بزرگ آثار مکتوبی نیز به جای مانده است که از جمله آن‌ها می‌توان به کتاب‌هایی با موضوع تفسیر و زُهد اشاره کرد.
حجت الاسلام صالحی خوانساری با بیان این که فرازها و جمله‌های گوناگونی در این دعا وجود دارد، گفت: همه این ها یک سطح نیست؛ چرا که همه دعاکنندگان یک سطح نیستند، چنانچه برخی مشکل خوف دارند، برخی در مرحله رجا مشکل دارند و برخی هم مشکلات دیگری دامن‌گیر آن‌ها شده است.
وی از جمله بحث‌های محوری این دعا را مسأله توحید عنوان کرد و افزود: اینها یک سلسله مسائل اجمالی است که در دالان ورودی شرح کوتاه دعای سحر امام سجاد(ع) که به‌وسیله ثابت بن دینار ابوحمزه ثمالی نقل شده است، بازگو می‌شود.
این مدرس اخلاق حوزه علمیه با بیان این که دعا طبق بیان نورانی امام سجاد(ع) بهترین عبادت است، افزود: در اسلام، دعا و نیایش تنها مخصوص زمان‌های گرفتاری و مشکلات نیست، بلکه دعا، وسیله مهمی است برای رشد و تعالی روح آدمی، رها شدن او از پستی‌های هوی و هوس و پرواز به‌سوی کمالات عالی الهی است.
وی با اشاره به این که دعا و نیایش در شب بیشتر سفارش شده و میان ساعات شب هم، نیایش و استغفار در سحرگاهان بیش از زمان‌های دیگر مورد تأکید است، اظهار داشت: دعا و نیایش‌هایی که از زبان انبیا و اولیای الهی در قرآن و روایات نقل شده، بیشتر به این مسأله مهم اختصاص دارد.
استاد حوزه علمیه قم با بیان این که دعای ابوحمزه، دعای سفارش شده در سحرهای ماه مبارک رمضان است، افزود: این دعا به تعالی ابعاد وجودی انسان و ساحت‌های زندگی او توجه دارد و بنا دارد انسان را در متن یک زندگی ولایی و در زمینه عبودیت الهی تعریف کند.
حجت الاسلام صالحی خوانساری با بیان این که نقش انسان در این هستی، «حرکت» است و باید جهت تحقق این نقش فعالانه تلاش کند، افزود: باید محرک‌ها را کنترل کند و نظام حرکت خویش را جهت رسیدن به یک مقصد متعالی اصلاح کرده و ارتقا دهد و در این بین، دعا، از بهترین وسایل کنترل‌کننده است.
وی افزود: دعای ابوحمزه ثمالی با مراحلی همراه است که در سالک طریق عبودیت و بندگی، عشق و شوری را آشکار می‌کند که او را در مسیر حرکت به تسکین و آرامش قلبی می‌رساند و با اتصال به منبع وحی با وحی آشنا می‌کند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: مناجات‌کننده که مخاطب خویش را در این نجوای عاشقانه خوب می‌شناسد و می‌داند که سعادت و فلاح و رستگاری او در ید قدرت اوست، به شدت ناله می‌کند و صدای «یارب، یارب» او به آسمان بلند می‌شود؛ چرا که خدای مهربان را به کمک خود او شناخته و او را در زندگی خویش دلیل و راهنما می‌داند و به برخورداری از نعمت‌ها و تفضل و احسان پروردگار و گذشت خداوند از تقصیرش اقرار می‌کند./9457/پ202/ب2