مردی از تبار عدالت در بهشت اجر عظیم
مرحوم آیت الله محمد محمدی گیلانی به سال 1307 شمسی (1347قمری) در توابع شهرستان رودسر گیلان به دنیا آمد.
و در سال 1323 وارد حوزه علمیه تازه تأسیس رودسر شد و در سال 1325 به حوزه علمیه قم مشرف گردید.
وی پس از تکمیل و پایان دوره مقدمات و سطح، به درس خارج آیت الله بروجردی راه یافت و دوازده سال خارج صلوة را در محضر ایشان تلمذ کرد. همچنین در درس اصول فقه امام خمینی نیز حاضر شد و در علوم عقلی هم از محضر استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی بهره‌ها برد.
مرحوم محمدی گیلانی به جز کرسی تدریس در حوزه و دانشگاه، قلم در دست گرفت و آموخته‌ها و یافته‌ها را به رشته تحریر درآورد:
قضا و قضاوت در اسلام؛
حقوق کیفری در اسلام ؛
شرح زیارت اربعین؛
شرح مناجات شعبانیه؛
المعاد فی الکتاب و السنه؛
الامامه و الخلافه فی الکتاب و السنة؛
شرح زیارت امین الله ؛
تکملة شوارق الالهام؛
حدیث الطلب و الارادة ؛
قرآن و سنن الهی در اجتماع بشر ؛
درس‌های اخلاق اسلامی
امام راحل و فقه سنتی ؛
خلق جدید پایان‌ناپذیر (ترجمه رساله «قوه و فعل» علامه طباطبائی) ؛
ترجمه کتاب شفاء؛
اسم مستأثر در وصیت امام و زعیم اکبر؛
سروش قلم (مجموعه مقالات) ؛
شرح زیارت وارث ؛
در سایه حکمت (ترجمه و شرح گزیده‌ای از سخنان حکمت‌آمیز امیر مؤمنان علی علیه‌‌السلام).
و مقالاتی چند از جمله: وجوه شرعی در نظام اسلامی، بیمه و موسیقی
بُعد دیگر این شخصیت آرام و متین اما استوار و اهل تکلیف و عمل، بُعد سیاسی و فعالیت‌های انقلابی است. مرحوم آیت الله محمدی گیلانی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که هم‌پای آنان در جلسات و مبارزات سیاسی علیه رژیم طاغوت پهلوی شرکت داشت و در قامت استاد حوزه، اعلامیه‌های روشن‌گرانه این جامعه را امضا می‌کرد و سخنرانی‌ها و افشاگری‌های خود را در مکتب قیام خمینی بیان می‌داشت.
پس از پیروزی شکوه‌مند انقلاب اسلامی نیز مانند برخی به فکر عافیت و شهرت یا انزوا و مصونیت نبود که مردان مجاهد، عهدی با خدا دارند و برای انجام تکلیف‌شان سرزنش و تشویق دیگران را در انگیزه و تصمیم خویش، راه نمی‌دهند.
مسئولیت‌های سترگ مرحوم محمدی گیلانی در عرصه‌های گوناگون بدین شرح است:
• تشکیل دادگاه انقلاب به دستور حضرت امام
• عضو شورای عالی قضایی
• حاکم شرع و رئیس دادگاه‌های انقلاب اسلامی به امر رهبر کبیر انقلاب اسلامی
• عضو فقها و دبیر شورای نگهبان
• نماینده امام (ره) در دانشگاه‌ها و رئیس شورای مرکزی نمایندگان امام(ره) در دانشگاه‌ها
• رئیس هیأت عفو حضرت امام
• عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام
• عضو شورای بازنگری قانون اساسی
• نماینده مردم تهران در سه دوره مجلس خبرگان رهبری
• رئیس دیوان عالی کشور
وی مورد اعتماد رهبر کبیر انقلاب اسلامی بود و بیشتر این مسولیت‌ها را به نصب و فرمایش امام، بر عهده گرفته بود.
امام خمینی ضمن ارجاعات مختلف مسائل قضایی به مرحوم محمدی گیلانی می‌نویسد:
« جناب حجت الاسلام آقاى حاج شیخ محمد محمدى گیلانى- دامت افاضاته... بدین وسیله جنابعالى را به عنوان یکى از شش فقیه به عضویت شوراى نگهبان منصوب مىنمایم. از خداى تعالى موفقیت هرچه بیشتر شما را خواستارم . 11 تیرماه 1362 / 21 رمضان المبارک 1403.روح اللَّه الموسوى الخمینى» .
اما این همه بُعد شخصیتی آن مرحوم نیست! چه این‌که سیاست‌مداران و کارگزاران بسیاری بوده‌اند که بر مسند‌های گوناگون تکیه زده‌اند. شاید بتوان از منظر عاطفی، سیاسی و قضایی، به گذشته برگشت و نگاهی انداخت به پدری انقلابی که سه فرزند خود را از دست می‌دهد. یکی را در حادثه تصادف و دو تن دیگر را در ماجرای منافقین خلق!
قصه پر غصه جذب نیروهای زبده و فعال و مسلمان به گروه‌های معاند و منحرف در سال‌های مبارزه و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اندوه‌ناک است و خانواده‌های بسیاری را از درون سوزاند اما ماجرای این پدر دل‌سوخته، متفاوت بود.
شخصیتی انقلابی و مبارز و شاگرد و امین امام، از سویی در سوز از دست رفتن اعتقادات فرزندانش در گیر و دار حوادث فتنه‌انگیز دوران است و از سویی شاهد به فنا رفتن منافقینی که فرزندان او هستند! اما آن‌جا ارزش کار مشخص می‌شود که چون کوهی می‌ایستد و هیچ تلاشی برای گستراندن چتر حمایتی از آن جوانان فریب‌خورده انجام نمی‌دهد. نه قهر می‌کند نه تهدید؛ نه توطئه می‌کند نه فتنه. نه می‌آشوبد نه زبان به گلایه می‌گشاید!
مگر فرزندان او با دیگر جوانان گمراهی که از خانواده‌های ساده و بی‌پیرایه برخاستند و به خطا رفتند، چه تفاوتی دارند؟ مگر آنان جگرگوشه پدرانشان نبودند؟ آیت الله محمدی گیلانی باید در این آزمون بزرگ، هم انصاف به خرج می‌داد هم عدالت و هم آبرو! و او چه کریمانه آبرویش را فدای انقلاب و امام و شهدا کرد و از طعن و سخره‌ها نترسید و از مرام الهی خویش، کوتاه نیامد.
چه شگفت است شباهت رجاله‌های امروز که آقازادگانی هستند برخوردار از آغوش‌گرم پدرانشان! با آن سیه‌روزانی که به تیغ و قضای عدالت گرفتار شدند اما اینان با فراغ بال، فتنه در فتنه، طرح می‌اندازند!
شاید مرور این جملات بی‌‌‌نام و نشان از جناب حجت الاسلام اژه‌ای، کنایه‌ای صریح‌تر از نام و نشان باشد برای این بخش که گفت: « فشار بیشتری روی دستگاه قضایی بود که مثلا فلان کس را بازداشت نکنید که ما می‌گفتیم قاضی باید به این امر برسد که بازداشت کند یا نکند. می‌گفتند که اگر فلانی از خارج آمد او را در بدو ورود دستگیر نکنید. خیلی هم اصرار کردند. اما گفتیم حکم جلب صادر شده و اگر بیاید در فرودگاه دستگیر می‌شود و به زندان می‌رود. فشار فوق‌العاده‌ای دیگری وجود داشت مبنی بر این که هر چه زودتر فلانی آزاد شود ولی ما گفتیم هر چه زودتر نداریم، تحقیقات باید تمام شود. این فرد بیش از دو ماه در بازداشت موقت بود »
فتنه‌های سیاسی در کف خیابان‌ها و فتنه‌های اقتصادی در لابی‌ها، امروز این آیه قرآن را خواندنی‌تر می‌کند که :
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَأَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَّکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِن تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ إِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ 14/15 تغابن
اى کسانى که ایمان آوردهاید، در حقیقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمایند، از آنان بر حذر باشید، و اگر ببخشایید و درگذرید و بیامرزید، به راستى خدا آمرزنده مهربان است. اموال شما و فرزندانتان صرفاً [وسیله] آزمایشى (فتنه) [براى شما] یند، و خداست که نزد او پاداشى بزرگ است.
و چه زیبا مؤمنی بود آیت الله محمدی گیلانی که روح دشمن در پیکر فرزند را شناخت و در فتنه اولاد نیافتاد به اجر عظیم رسید! و چه اندک‌اند عبرت گیرندگان!
شاید یکی از بهترین کارهای دولت دهم، همین بوده باشد که پس از دهه‌ها مجاهدت، زنگ هشیاری جامعه را به صدا درآورد و نشان درجه یک عدالت را بر سینه مردی زد که اهل آرامش بود اما اهل سکوت نبود.
این شاگرد خمینی، روزهای غبار آلود 88 را دید و نه مانند برخی خواص بی‌بصیرت که بر آتش فتنه می‌دمیدند و نه چون خواص عافیت طلب که هنوز مهر سکوت بر لب دارند، خروشید و اصحاب فتنه را محکوم کرد.
اکنون آیت الله محمد محمدی گیلانی پس از سال‌ها همراهی پا به پای انقلاب و تحمل دردهایی که بیش از درد پدران شهید نباشد کم‌تر نیست و تحمل چند ماه بیماری، در 18 تیرماه 1393 / 11 رمضان 1435، دعوت حق را لبیک گفت و در جوار حضرت معصومه سلام الله آرام گرفت.
او که به نوشته مقام معظم رهبری: « همراهی و وفاداری نسبت به امام بزرگوار از آغازین روزهای نهضت و پایداری صمیمانه در کنار ایشان، خصوصیّت فراموش‌نشدنی این روحانی فاضل و برجسته است» .
اما درسی به تاریخ داد تا آیندگان بدانند بودند کسانی که شایسته نام انقلاب، زیستند و از خود و فرزندان خود گذشتند و طلبگار نشدند.
روحش شاد و میهمان اولیاء الله باد!
حامد عبداللهی/903/703/ع