حاشیه‌ها پاشنه آشیل دولت یازدهم هستند
یک سال پیش بود که حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی با شعار اعتدال، تدبیر و امید سکان اجرایی کشور را به دست گرفت. وی در این یک سال تلاش گسترده‌ای برای حل مشکلات کشور از طریق مذاکره با غرب کرد؛ لکن همه آنچه در این یک سال انجام شده است، به سیاست خارجی محدود نمی‌شود.
برای تحلیل عملکرد رییس دولت و کارگزاران حکومت، مبانی دینی و اعتقادی ما حکم می‌کند با رعایت انصاف، صراحت و با نیت خیرخواهی، فارغ از هر گونه وابستگی، به نقد و تأیید بنشینیم و از آنجا که بخش بزرگی از تصمیم‌گیری‌های کلان کشور در اختیار دولت قرار دارد، باید مورد نقد، ارزیابی و سنجش قرار بگیرد و هیچ کسی نمی‌تواند منتقدان، صاحب‌نظران و کارشناسان را از نقد سازنده و مفید منع کند که در همین زمینه با حجت الاسلام محمد علی لیالی، استاد حوزه و دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی به گفت و گو نشستیم. متن گفتوگو به شرح ذیل است:
رسا - با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، به عنوان شروع صحبت، به طور کلی عملکرد دولت را در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چطور تحلیل می‌کنید؟
برای تحلیل و ارزیابی دولت یازدهم چند نکته را باید یادآور شویم؛ دولت معروف به اعتدال، تدبیر و امید به عنوان یک جریان سوم از نگاه جریان شناسی سیاسی محسوب می‌شود و حجت الاسلام و المسلمین روحانی اصرار دارد که دولتش اصول‌گرا و اصلاح طلب معرفی نشود.
دولت حجت الاسلام و المسلمین روحانی را باید مخرج مشترک اصولگرایان و اصلاح طلبان در حداقل‌ها دانست و این بدان معناست که اصلاح طلبان و اصولگرایان نمی‌توانند در سطح انتظارها با این دولت همراهی کنند.
با نگاه مخرج مشترکی، وجه اشتراکی و دولت ائتلافی حجت الاسلام و المسلمین روحانی، نقد و ارزیابی دولت وی نیز مشکل خواهد بود که در ادبیات سیاسی به دولت‌های اعتلافی، دولت شکننده نیز می‌گویند.
به طور طبیعی دو طیف اصلاح طلبان تندرو و اصولگرایان تندرو با این دولت همراه نیستند و به دلائل مختلفی سکوت می‌کنند که اگر مواضع و مباحث اختلاف شروع شود، ریزش مخرج مشترک و اعتلاف این دولت شدت خواهد گرفت.
حجت الاسلام و المسلمین روحانی در انتخابات چیزی در حدود 51 درصد آرا را کسب کرده و 49 درصد را کسب نکرده است؛ از این‌رو باید بر لبه شمشیر تیز و بران اصلاح طلبان پیشرو و اصولگرایان پیشرو حرکت کند.
در قضاوت‌ها و ارزش‌گزاری‌ها، سفارش می‌کنند میانگین و معتدل باشید؛ به تعبیری در قضاوت‌ها نه دلواپس و بدبینانه نگاه کنید که گرفتار بی‌خوابی باشید و نه دل آرام و خوشبین که دچار غفلت‌ها و خواب شوید.
این دولت همچون دولت‌های گذشته از نقاط قوت و ضعفی برخوردار است و بیان نقاط قوت و ضعف به معنای نفی دولت و مقابله با دولت نیست؛ بلکه در جهت ترمیم کمی‌ها و کاستی‌های احتمالی است که در بدنه دولت و سیاست‌گزاری‌های کلان آن وجود دارد.
با توجه به این مقدمه، با بیان توفیقات، خدمات و موفقیت‌های دولت حجت الاسلام و المسلمین روحانی به نقاط ضعف، کمی‌ها و کاستی‌های آن می‌پردازیم.
سال 91 – 92 پایان خوبی برای عرصه اجتماع، فرهنگ و اقتصاد در جامعه نبود؛ نزاع‌های سیاسی و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، بداخلاقی‌های سیاسی دولت و مجلس، فشار تحریم‌ها، اضطراب فضای انتخاباتی و پایان دولت دهم، مزید بر علت بود تا جامعه در یک فضای روحی و روانی قرار بگیرد که نتیجه انتخابات نوعی آرامش روانی را به جامعه تزریق کرد.
توفیق دولت در تعامل با نظام بین الملل، مذاکرات هسته‌ای و عدم صدور قطعنامه جدید یا تحریم‌های جدید از خدمات دولت در این یک سال گذشته بوده است.
در یک ارزیابی کلی، وزارت اقتصاد و وزارت بهداشت با مسؤولیت طیب نیا و هاشمی، از موفق‌ترین وزرا در یک سال اخیر بوده‌اند؛ اما با اشاره به نقاط قوتی که از دولت گفتیم، نقاط ضعف و نقدهای جدی نیز به دولت وارد است که با هدف کمک به دولت بیان خواهد شد.
رسا - رهبر معظم انقلاب در عرصه اقتصادی بر نگاه به درون، تحقق سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی و لزوم حرکت مسؤولان در این راستا تأکید و تصریح دارند؛ دولت تدبیر و امید چقدر توانسته است خودش را در مسیر اجرای این اصول و سیاست‌ها قرار دهد؟
در دولت یازدهم نوعی شیفتگی و نگاه به بیرون، انتظار حل مشکلات متعدد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از طریق رابطه با غرب، به ویژه آمریکا وجود دارد که حتی مشکلات داخلی را نیز می‌خواهد از این طریق حل کند.
مشکلات سبد کالا و هدفمندی یارانه‌ها، مسکن مهر، قیمت خودرو، معوقات بانکی، سود بانکی، آزادسازی قیمت‌ها و سایر مشکلاتی که وجود دارند، نشان می‌دهد تیم اقتصادی دولت با آهنگ‌های مختلفی که از آن به گوش می‌رسد، تیم هماهنگی نیست و نوعی تعارض و تناقض در تصمیم‌گیری‌های دولت وجود دارد.
در عرصه اقتصادی نگاه به خارج و سرمایه‌گزاری‌های خارجی، تأکید بیش از اندازه دولت را شاهد هستیم. بر این اساس، مدل و الگوی اقتصادی دولت، آزادسازی قیمت‌ها خواهد بود که آزادسازی قیمت‌ها منجر به کم توجهی به اقتصاد مقاومتی و تولید درون زا می‌شود و فضای تولید را نخواهیم داشت و به تبع عدم تولید، فضای صادرات نیز اتفاق نخواهد افتاد که دولت گرفتار واردات شده و شاهد این پدیده در این دولت مثل دولت‌های گذشته خواهیم بود.
قرار بود زندگی مردم بهتر شود؛ اما سختی زندگی توده مردم احساس می‌شود که در حقیقت چرخ زندگی مردم به سختی در حال چرخش است. با توجه به اقداماتی که این دولت انجام می‌دهد، احساس می‌شود تمایلی به بحث اقتصاد مقاومتی نداشته باشد و ادامه بحث تعدیل اقتصادی، توصیه مدل آزادسازی اقتصادی، سفارشات بانک جهانی و صندوق بین المللی پول با اقتصاد مقاومتی و درون زایی سازگاری ندارند.
با وجود نوعی حاکمیت تفکر نئولیبرالیسم یا لیبرال‌های جدید اقتصادی در دولت یازدهم و با توجه به تجربه تلخی که در دولت هاشمی رفسنجانی، بحث آزادسازی قیمت‌ها و تعدیل اقتصادی وجود دارد، اگر این دولت نیز بخواهد در عرصه اقتصاد به تئوری‌های اقتصادی جریان نولیبرال‌ها نزدیک شود، همان فضای مشکلات، بحران‌های اقتصادی و به تبع، بحران‌های اجتماعی سال 72 تا 74 را خواهیم داشت.
رسا - نفوذ برخی فعالان و منتسبان به فتنه 88 در مسؤولیت‌های اجرایی، سبب نگرانی متدینان و دلسوزان انقلاب شده است، این مسأله چقدر با شعار اعتدال دولت، سازگاری دارد؟
نفوذ جریان‌های اصلاح طلب، برخی از جریان‌های روشنفکری و ملی گرایی در بدنه دولت، به‌ویژه در عرصه رسانه و مطبوعات، به راحتی قابل رصد و ارزیابی است.
رسا ـ ابراز نگرانی رهبر معظم انقلاب، مراجع تقلید و دلسوزان از مسائل فرهنگی را چطور تحلیل می‌فرمائید؟ رییس جمهور و وزیر ارشاد برای رفع این نگرانی چه باید بکنند؟
با حضور ولی فقیه در جامعه، جریان‌های سیاسی، دولت‌ها، موافقان و مخالفان باید بیشترین بهره و گوش به فرمان بودن را از بیانات امام و رهبر جامعه داشته باشند و با وحدت، جامعه را به سمت توسعه و پیشرفت ببرند.
دولت و دولت‌مردان حق قانون‌گزاری در عرصه سیاست، فرهنگ، اقتصاد و اجتماع را ندارند و با توجه به این که یک مرکز قانون‌گزاری بیشتر در کشور وجود دارد، هر مسؤولی در نظام اسلامی باید با نگاه به اسناد بالا دستی، مصوبات مجلس مورد تأیید شورای نگهبان و سیاست‌گزاری کلان جامعه حرکت کند.
متأسفانه درباره وزارت فرهنگ باید اعلام کنیم که این وزارت گرفتار حاشیه‌ها است و با وجود نوعی لیبرالیسم فرهنگی و برخی از خطاها و انحراف‌ها در این وزارت، نوعی عدم توجه به نیروهای انقلابی، ارزشی، متدین و متعهد در بدنه فعالیت‌های فرهنگی دولت مشاهده می‌شود.
حجت الاسلام و المسلمین روحانی با بیان مطالبی در بحث هنر و مطبوعات گفت: «هنرمند ارزشی و غیر ارزشی نداریم» و «ما در این دولت ممنوع القلم نداریم و همه سریع القلم هستند» که این گونه مطالب به طور طبیعی موجب نگرانی دلسوزان و خوشحالی جریان انحرافی در عرصه فرهنگ شد.
همچنین این حاشیه‌ها را در بحث فیلم، جشنواره‌ها، خانه سینما، ممیزی کتاب، چاپ یا عدم چاپ آثار صادق هدایت، شاملو یا دیگران و بحث فیلترینگ مشاهده می‌کنیم که برخی از افراد با این که شأنیت مباحث فرهنگی را ندارند، در رأس قرار گرفتند و این نشان از نوعی وادادگی فرهنگی در بدنه وزارت ارشاد است.
متأسفانه توسعه، تشویق و ترویج برخی از شبکه‌های اجتماعی و عضویت برخی از وزرا در این شبکه‌ها مانند فیس بوک، توئیتر و سایر شبکه‌های اجتماعی و موضع‌گیری برخی از وزرا و مسؤولان نسبت به ماهواره، نشان می‌دهد که به طور عملی برنامه صریح و مشخصی نسبت به حفظ و حراست از میراث‌های دینی و فرهنگ ایرانی، اسلامی وجود ندارد.
جریان‌های اصیل فرهنگی دولت، تمایلی به مقابله با پدیده‌های بدپوششی، بدحجابی و بی‌عفتی ندارد و با نوعی وادادگی فرهنگی به بهانه جذب سلایق مختلف در مقابل ترویج بی‌حجابی و بی‌عفتی سازماندهی شده از سوی جریان‌های معاند نظام سکوت می‌کنند.
رسا - با توجه به مباحثی که در وزارت علوم مطرح است، عرصه و حرکت علمی کشور را در دولت یازدهم چطور تحلیل می‌کنید؟
به عنوان کسی که با دانشجویان و فضای دانشگاه ارتباط دارد، فضای روانی حاکم بر دانشگاه‌ها، اساتید، دانشجویان و آنچه که در وزارت علوم در این یک سال گذشت، مطلوب فضای علمی کشور نیست. بازگشت حاشیه‌ها و سیاسیون به دانشگاه‌ها موجب شده که وزارت علوم نیز مانند وزارت ارشاد وارد حاشیه‌ها شود و اگر دانشگاه تبدیل به باشگاه سیاسی شود، باید احتمال بروز بحران‌ها، حوادث سیاسی و حاشیه‌ای را بدهیم.
به تعبیر رهبر معظم انقلاب اگر سیاسیون و سیاست‌بازان به فضای دانشگاه برگردند، بی‌توجهی و کم توجهی به رشد علم اتفاق خواهد افتاد که برخی از جریان‌های سیاسی دانشگاه‌ها را تبدیل به پادگان‌های سیاسی کرده و نسبت به بازی‌های سیاسی از دانشگاه‌ها یارگیری خواهند کرد.
بخشی از بدنه مدیریت و معاونین دانشگاه‌ها در وزارت علوم، متعلق به اصلاح طلبان تندرو و استحاله طلب است و سپردن دانشگاه‌ها و وزارت علوم به حزب مشارکت، فتنه‌گران و سازمان مجاهدین انقلاب، اشتباه دولت یازدهم است که متأسفانه با تقسیم وظایف در این دولت، وزارت علوم به طور رسمی به جریان اصلاح‌طلبان تندرو و حزب مشارکتی تحویل داده شد!
با سپردن ریاست و مدیریت دانشگاه‌ها به جریان حزب مشارکت و کسانی که در فتنه حضور داشتند یا حمایت می‌کردند، فضای رشد علمی، مذاکرات علمی، مناظرات علمی و هم اندیشی اساتید برای رشد علم و کرسی‌های آزاداندیشی اتفاق نخواهد افتاد.
حزب مشارکت بدون بحران‌های سیاسی زنده نخواهد بود و اگر دولت این جریان را اداره نکند، با آغاز بازگشایی دانشگاه، بحران‌هایی در فضای دانشگاه به وجود خواهد آمد.
رسا - تعریف شما از اعتدال چیست و بفرمایید که عملکرد دولت چقدر در مسیر اعتدال واقعی بوده است؟
به طور طبیعی آنچه در وزارت علوم و وزارت ارشاد اتفاق می‌افتد، با شعار اعتدال سازگاری ندارد و این دو وزارت، حاشیه‌ها و پاشنه آشیل دولت یازدهم هستند که ضربه سختی را به دولت تدبیر وارد خواهد کرد.
رسا - نظر شما راجع به ادامه مذاکرات هسته‌ای چیست؟
با توجه به محرمانه بودن مذاکرات و فقدان اطلاعات کافی برای قضاوت پیرامون مسائل هسته‌ای و تعارض تفسیر غربی‌ها با تفسیر تیم مذاکره کننده ایرانی، دلسوزان و منتقدان، نگران مذاکرات هستند که دولت باید پاسخگو باشد.
هر تصمیمی ممکن است مخالف یا موافق داشته باشد و رییس جمهوری که منتقد برخی از ادبیات تند در جامعه بود و دولت قبل را به ادبیات افراطی متهم می‌کرد، خودش و دولتش گرفتار این ادبیات افراطی شده‌اند و منتقدان را افراد بزدل و ترسو خوانده، آنها را به جهنم حواله می‌دهند! نمی‌شود منتقدان را آدم‌های بزدل خواند، بعد غربی‌ها را در آغوش گرفت و با آنها مذاکره کرد و این سیاستی است که همه جامعه و بیشتر دولت‌مردان باید سرلوحه کار خویش قرار دهند؛ زیرا بسیاری از منتقدان، انسان‌های دلسوزی هستند که قصد خدمت دارند.
در بحث سیاست‌های انرژی هسته‌ای با همه تحولات، فراز و نشیب‌هایش که در طی بیست سال اتفاق افتاد، در این دولت به قراداد ژنو ختم شد و با این که دولت تأکید بسیاری بر بحث انرژی هسته‌ای داشت و ادعا می‌کرد سیاستش دو سر برد بوده است، اما اغلب اصحاب رسانه، دانشگاهیان و حقوقدانان از این برنامه مطلع نشدند و به طور طبیعی تحلیل مناسبی نیز صورت نگرفت.
اصرار بیش از حد بر قواعد بین المللی از ضعف‌های دولت در سیاست خارجی و دیپلماسی است و برخی منتقدان، نگران هستند مبادا به بهانه چرخش زندگی مردم، چرخ سانتیوفیوژها که حق مسلم جامعه است، نچرخد.
در سیاست خارجی تعامل عالی است؛ اما قبل از آن در سیاست داخلی باید تعامل داشته باشیم و با اعضای خانواده که همه یک خانواده هستیم، مهربان باشیم.
رسا - از وقتی که در اختیار خبرگزاری رسا گذاشتید، قدردانی می‌کنیم.
بنده هم متقابلا از خبرگزاری رسا تشکر و به عنوان سخن پایانی عرض می‌کنم دولت در متن وقایع بوده و همه باید به او کمک کنند که امیدواریم این بار سنگین را به مقصد رسانده و در پیشگاه خداوند متعال، امام زمان(عج) و رهبر معظم انقلاب و مردم سرافراز باشد.
/908/403/ر