عوامل موثر در کاهش جمعیت و فرزندآوری

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد،  حجت الاسلام والمسلمین محمدرضا زیبایی‌نژاد، رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم، امروز در آخرین روز همایش ملی «تبلیغ و جمعیت» که با حضور خطبا و مبلغان محوری کشور  در هتل خاتم مشهد برگزار شد، گفت: از سال  67 سیاست هایی از طرف دولت  جهت بهبود جمعیت آغاز شده است که سیاست‌های کلی و خاص نظام در مناطق مرزی و حل این مشکل توسط دولت از گمانه زنی‌های اشتباه در این زمینه است و در مطالعات با چند گمان غلط مواجه هستیم که این‌ها عوامل اصلی کاهش جمعیت نیستند.

وی با بیان این که برای دستیابی به آمار صحیح از جمعیت تولد، بررسی تعداد فرزندان زنی که به سن 50 سالگی رسیده است را راهکار مناسبی دانست و افزود: در حال حاضر خانواده در کشور 1/5 فرزند دارد و خانوار نمی‌تواند آمار درستی از جمعیت تولد را ارائه دهد و باروری کلی مطرح می‌شود.

رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم با ذکر این مطلب که  در سال 69 هر خانواده 6/ 9 فرزند داشته است و این آمار در سال 90 به 1/ 8 دهم رسیده است خاطرنشان کرد: برای اینکه جمعیت ثابت باشد باید متوسط باروری باید 2/1 باشد زیرا ثبات میزان باروری ارتباط مستقیمی با تعداد مادران در جامعه دارد.

حجت الاسلام والمسلمین  زیبایی‌نژاد  با بیان این که ما در کشور کاهش جمعیت نداریم بلکه با کاهش رشد جمعیت مواجه هستیم،  افزود:  رشد جمعیت در کشور به 1/9  رسیده است و مرگ ومیر نیز در کشور بسیار پایین است  که موجب کاهش  آهنگ رشد جمعیت شده است. در دهه 60 ما جزو جوان‌ترین کشورهای دنیا بودیم و متولدین سال 60 اکنون 30 ساله هستند، 30 سال آینده که این افراد به سن مرگ و میر نزدیک می‌شوند در نتیجه رشد جمعیت  به شدت کاهش خواهد یافت.

وی  اشاره به اجرای سیاست‌های کنترل جمعیت  از دهه 1340 خاطرنشان کرد: از سال 56 تا 58 بر اثر انقلاب اسلامی رشد جمعیت افزایش پیدا کرد و در سال‌های بعد ثبات نسبی یافته  و از سال 67 رشد جمعیت کاهش یافته است. که  جنگ  یکیعامل اصلی کاهش جمعیت بوده است و با پایان یافتن جنگ  در خصوص این موضوع غفلت شده است ودر صورت توجه  به توسعه اقتصادی و توسعه فرهنگی کنترل جمعیت در کشور محقق می‌شود.

نقش آموزش و پرورش در کاهش جمعیت

 رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم، با اشاره به این استراتژی غرب که می گوید: « اگر می‌خواهید جمعیت کاهش پیدا کند نظام آموزشی مدرن را به آنجا ببرید» آموزش و پرورش را  یکی از عوامل اصلی کاهش رشد جمعیت در کشور عنوان کرد و افزود: واقعیت نظام آموزش و پرورش مدرن در ایران بعد از مشروطیت با کشف حجاب نشان داده شد؛ موج روشنفکری در ایران وارد شد و یکی از عوامل مهم تحول در نظام زنانه و مردانه همین نظام است و ارزش های بدیل برای خانواده به ارمغان می آورد و ارزش های خوداشتغالی، حضور اجتماعی و الگوهای مدرن مشارکت سیاسی و اجتماعی را ارزشمند می کند که با ارزش های خانوادگی سازگار نیست.

 حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد با اشاره به این که اهل سنت کنترل جمعیت را نادرست می دانند اظهار کرد: بلوچ یکی از اقوامی است که زاد و ولد در آن زیاد است  و این نبود توازن جمعیتی در سیستان و بلوچستان و دیگر نقاط کشور را می توان به این صورت توجیه کرد که ارزشهای مدرن در آنجا کمتر اشاعه پیدا کرده است و البته صحبت در خصوص افزایش جمعیت و مقایسه با جمعیت اهل سنت دلیل به مقابله با آن ها نیست. 

نقش فرهنگ در کاهش جمعیت

 وی در توضیح دلایل  کاهش جمعیت  افزود: به دلیل فرهنگ و خصوصیات خاص مردم ایران، آن ها افرادی بسیار احساساتی هستند این موضوع موجب رقابتی شده است که سطح اقتصادی با سطح خواسته های مردم متناسب نیست حتی در جنبه‌های آیینی ما هم تاثیر گذاشته است و رفتارهای قانونی را نیز در بر می گیرد.

رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم با اشاره به این سخن از آیت الله امینی که  می فرماید: «در هیچ کشوری تشکیل خانوداه سخت تر از ایران نیست» افزود: یکی از دلایل کاهش ازدواج را رقابت و چشم هم چشمی است.

 افزایش جمعیت دانشگاهی و کاهش رشد جمعیت

 حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد  یکی از عوامل موثر دیگر در کاهش رشد جمعیت را افزایش جمعیت دانشگاهی عنوان کرد و تصریح کرد: وقتی این موضوع موجب افتخار است که متناسب با آن شغل نیز ایجاد شود اما در حال حاضر فقط بیکاران تحصیل کرده را افزایش داده اند و با صرف هزینه های بسیار جهت تحصیل آن ها  آینده نگری در این خصوص نشده است در نتیجه موجب کاهش آمار ازدواج و و کاهش رشد جمعیت شده است.

نقش فراغت طلبی در کاهش رشد جمعیت

 وی با اشاره به این که ما عصر مدرنیته جامد را پشت سر گذاشته‌ایم و به مدرنیته سیال گام نهاده ایم افزود: انسان جدید منافع خود را لحظه به لحظه گزینش می کند و به فردگرایی نزدیک شده است و به فراغت طلبی و مصرف گرایی روی آورده است که عامل مهمی در کاهش رشد جمعیت می باشد و از عوامل تاثیر گذار در این خصوص رمان نویسان، بنگاه‌های مد، موسسه های تبلیغاتی، بازیگران و فضاهای اینترنتی می باشد که  نباید از این عوامل غفلت کنیم.

رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه قم  گفت: دین در جوامع سنتی از منبع اقتدار بیرونی که خداوند است، سرچشمه می گیرد اما  امروزه دین اقتدار بیرونی خود را از دست داده و عوامل تاثیرگزار عصر پست مدرن تعیین کننده شده اند.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که مردم از دین شریعتی گریز داشته و به دین معنوی روی آورده اند، دینی که انسان را به حالت خلسه  می برد، افزود: چرا امروز مردم در روز عرفه و روز عاشورا به سمت مراسمات مذهبی می‌روند؟ چون مردم فراغت طلب شده‌اند می‌خواهند خستگی روز انه خود را با عاملی همچون دین حل کنند.

حجت الاسلام والمسلمین  زیبایی‌نژاد با بررسی و مقایسه عشق و دوستی در گذشته و حال گفت: در دهه اخیر ما با روابط ناپایدار بین دختران و پسران مواجه هستیم  و با وجود اینکه دو طرف می دانند دوستی آن ها ناپایدار است با انگیزه های موقتی در کنار هم هستندو حتی دیده شده است که  جوانان بعد از طلاق نیز با هم زندگی می‌کنند این بدان معنی است که همه به دنبال یک زندگی فراغتی بدون تعهد هستند و در شرایط فعلی ازدواج یک نوع فداکاری محسوب می‌شود.

وی با اشاره به آمار سازمان تبلیغات در خصوص این که در کلان شهر‌ها 27 درصد جوانان مجردی زندگی می‌کنند، افزود:  در سال گذشته رشد طلاق مثبت ورشد طلاق منفی شده است.

عوامل موثر در کاهش فرزندآوری

 رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه، یکی از عوامل کاهش فرزندآوری را سیاست های تامین اجتماعی دانست و اضافه کرد:  حقوق تامین اجتماعی و بازنشستگی در کاهش رشد جمعیت کشور تاثیر گذار است، و مردم فرزندآوری را یک فعالیت پر هزینه می‌دانند. از دیگر عوامل کاهش فرزندآوری، دغدغه تربیت فرزند به شمار می رود.

استاد حوزه علمیه قم، افزود: مبلغان ما نیز به درستی نتوانسته اند این مفاهیم را در جامعه ترویج دهند و در مبحث  فرزندآوری  الگوهای غربی وارد زندگی ما شده است و حتی سیاست‌های تشویقی نیز تاثیر چندانی نداشته است، زیرا فرهنگ جامعه به سمت دیگری می رود.

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی‌نژاد تصریح کرد: روحانیت باید شرایط زندگی مردم را در نظر گرفته و خانواده گرایی را در جامعه ترویج دهند و آینده نگری و تنهایی انسان عصر جدید باید به عنوان یک دغدغه برای مردم بازگو کنند.

وی با اشاره به این که تاثیر کثرت جمعیت بر تربیت فرزندان اظهار کرد: جمعیت خانواده در الگوی تربیتی موثر است؛ در خانواده های پر جمعیت مجال فرزند سالاری وجود ندارد و فرزندان اقتدار مثبت و ارزش داوری کردن را متوجه شده و با حضور در اجتماع ولایت را متوجه می شوند.

رییس دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علمیه  افزود: باید الگوی مشارکتی را به جامعه القا کنیم که انعطاف پذیر باشد. نباید زن را از حضور در اجتماع منع کرد بلکه فضای ارتباطی با محور تقوا و دین و تشکل زنان متدین در جامعه باید شکل بگیرد و تجربیات خود را به دیگران منتقل کند.

وی در پایان بر قناعت در مصرف تاکید و خاطر نشان کرد: خانواده بایستی به الگوی مصرف در زمینه های مختلف زندگی اهتمام داشته باشد./1310/پ201/ب5