نظام اسلامی باید در همه زمینه‌ها الگو باشد/ بررسی محققانه مکاتب غرب نیاز ضروری متکلمان است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی پیش از ظهر یکشنبه در جمع روحانیان و فضلا در مسجد اعظم قم به ادامه تفسیر سوره مبارکه زمر پرداخت و با اشاره به آیه « قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ إِنَّمَا یَتَذَکَّرُ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» گفت: عقل آن است که انسان را به طرف خداوند دعوت کند و چیزی که انسان را به خداوند دعوت نمی‌کند عقل نیست، پس این علم نور است و می تواند زمینه باشد برای این که انسان به خشیت برسد.

وی افزود: یک وقت انسان درس می‌خواند که خودش را نشان بدهد، ما دو راه داریم برای این که بفهمیم فهمیدیم یا نه؟ یک راه ظاهری که از امتحان و مانند آن حاصل می شود یک راه واقعی و اساسی است که ما اگر خواستیم بفهمیم باید خودمان میزان باشیم، اگر متواضع‌تر، عابدتر و  خاضع‌تر باشیم معلوم است که فهمیده‌ایم.

مفسر برجسته قرآن کریم اظهار کرد:اگر خودمان بین خود و خداوند خواستیم ببینیم که فهمیدیم یا نه باید خاضع‌تر باشیم،  اگر کسی خواست بفهمد عالم شد یا نه؟ باید ببیند متواضع‌تر شد یا نه و جامعه را به نور دعوت می‌کند یا نه؟ علم فرض ندارد که دینی نباشد، عالم ممکن است کافر یا مؤمن باشد، البته باید علم به واقع یعنی فعل خداوند اطلاق می‌شود، اما وقتی معلوم فعل انسان است هم ممکن است دینی یا غیردینی باشد.

وی با قرائت آیه «قُلِ اللَّهَ أَعْبُدُ مُخْلِصًا لَّهُ دِینِی» ابراز کرد: مشرکان تنها بت را عبادت می‌کنند،  بت‌پرستان هم از خطر ریا و سمعه محفوظ نیستند، یک بت‌پرستی می‌تواند ریا کند اما بت‌پرست تنها بت را عبادت می‌کند، یعنی می‌تواند خالصانه یا ریاء بت را عبادت کند، مشرکان عبادت که از آن الله است و لاغیر یعنی برای الله شریک قرار دادند.

معنای تجارت با خداوند

حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: شرک آنان این است که آن عبادتی که یکپارچه از آن خداوند است، یکپارچه برای بت انجام می‌دهند، اما پیامبر(ص) فرمود من مأمورم که مخلصا عبادت کنم، نه یعنی این که من ریا و سمعه نمی‌کنم، بلکه به این معنا است که من نه از ترس جهنم و نه به شوق به بهشت عبادت نمی‌کنم، بلکه تنها لله عبادتم را انجام می‌دهم.

وی با اشاره به آیه «فَاعْبُدُوا مَا شِئْتُم مِّن دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلَا ذَلِکَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ» بیان کرد: بعد فرمود شما آزاد هستید که در نظام تکوین هر کاری بخواهید انجام دهید، بعد فرمود شما اگر بیراهه رفتید، خودتان، زن و فرزندتان و بهشت را از دست می‌دهید و به معنای واقعی خاسر می‌شوید، خاسرین کسانی هستند که خودشان را باختند.

مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیاة ابراز کرد: در حدیث است که دنیا جای تجارت است، انسان یا با شیطان تجارت می‌کند یا با خداوند تجارت می‌کند، انسان اگر با خداوند تجارت کرد نه این است که ما چیزی به خداوند بدهیم و از او چیزی دریافت کنیم، بلکه خداوند هم عوض و هم معوض را به ما می‌دهد، بهشتی هم خود مال و هم بهای آن را در اختیار دارد.

وی ادامه داد: در معامله با شیطان انسان عوض و معوض را هر دو به شیطان می‌دهد، هم مالش را می‌دهد و هم بهای آن را می‌پردازد، شیطان در قرآن گفت که من حنک و تحت‌الحنک بندگانت را می‌گیرم و از آنان بار می‌گیرم و ذات اقدس اله هم این را منکر نشد که شیطان سواری نمی‌کند، بلکه فرمود شیطان نمی‌تواند از بندگان مخلص سواری بگیرد.

رسیدن به کمال نیاز به تبری از طاغوت و تولی بالله دارد

حضرت آیت‌الله جوادی آملی خاطرنشان کرد: در آیه محل بحث اگر اهل در این جا مطرح شد بنا به فرموده سیدنا الاستاد و یوم القیامه ناظر به ظرف خسارت باشد، این اهل مربوط به حور و قصور می‌شود زیرا در روز قیامت نسبی بین مردم وجود ندارد، اما اگر دنیا ظرف خسارت شد و یوم القیامه ناظر به آن می‌شود، اهل به معنای خانواده می‌شود، خاسرین کسانی هستند که خودشان را باختند و اهل قیامت را باختند که با این معنا کردن که ظرف خسارت روز قیامت باشد حور و قصور می‌شود،

وی با قرائت آیه «لَهُم مِّن فَوْقِهِمْ ظُلَلٌ مِّنَ النَّارِ وَمِن تَحْتِهِمْ ظُلَلٌ ذَلِکَ یُخَوِّفُ اللَّهُ بِهِ عِبَادَهُ یَا عِبَادِ فَاتَّقُونِ» بیان کرد: کسی که خطای فکری فراوان دارد و خطیئه عملی فراوان دارد و خطا آنان را احاطه کند نار از بالا و پایین آنان را محاصره می‌کند، این همان خطای آنان است که به این شکل در آمده است، اطراف را هم یقینا دربرمی‌گیرد اما چون بالا و پایین را ذکر کرد، دیگر اطراف را نیز دربرمی‌گیرد، این گونه ذات اقدس اله انذار می‌کند، چنان که تبشیر هم می‌کند، که می‌فرماید پس بندگان من تقوا پیشه کنید.

مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به آیه «وَالَّذِینَ اجْتَنَبُوا الطَّاغُوتَ أَن یَعْبُدُوهَا وَأَنَابُوا إِلَى اللَّهِ لَهُمُ الْبُشْرَى فَبَشِّرْ عِبَادِ» ابراز کرد: یک عده هستند که بت پرست نیستند و نه مؤمن بلکه می‌گویند من بی‌طرف هستم، اینان طاغوت را نمی‌پرستند ولی به طرف خداوند هم نمی‌روند، انابه هم لازم است، رسیدن به کمال نیاز به تبری از طاغوت و تولی به الله است، کسانی که پرهیز کردند برای آنان بشارت است.

وی با اشاره به آیه «الَّذِینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ أُوْلَئِکَ الَّذِینَ هَدَاهُمُ اللَّهُ وَأُوْلَئِکَ هُمْ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» گفت: خداوند به زمینه بهشت را فراهم کردن را هم بشارت می‌دهد، تحقیق و پژوهش را شرکت در محافل علمی و تحقیقات را هم خداوند بشارت می‌دهد، یک بار بشارت می‌دهد که به بهشت می‌روید و یک بار بشارت می‌دهد به محققان و نخبگان جامعه، می‌فرماید این افراد کسانی هستند که آرا و مکاتب گوناگون را می‌شنود، پس این قسمت از آیه تشویق می‌کند دیگران را که حرف‌های دیگران را استماع کنند و نوشته‌های دیگران را بخوانند.

دفاع از عقاید اسلام نیاز به مطالعه آرای مکاتب غربی دارد

حضرت آیت‌الله جوادی آملی افزود: این برای کسی است که نوشته افراد کافر جزو کتب ضلال نباشد، یک وقت است که برای یک فرد خرید و فروش کتاب کفار، کتاب ضلال است و خرید و فروش آن حرام است و خواندن آن هم حرام است اما برای یک نفر که پژوهش‌گر است خرید و فروش این کتاب حلال است، چون موضوع عوض شد، حکم هم عوض می‌شود، اگر کسی بخواهد درباره بهشت و جهنم  و عقاید دینی بحث کند باید حرف‌های غربی‌ها را بخواند چه بخواهیم و چه نخواهیم این حرف‌ها به بازار آمده هم به حوزه آمده و هم به دانشگاه آمده و هم در فضای مجازی وجود دارد.

وی خاطرنشان کرد: فرمود بشارت بدهید محققان را که مکتب‌های گوناگون را بررسی می‌کنند و بهترین آن را عمل می‌کنند و به دیگران نشر می‌دهند، قرآن کریم هرگز ما را به یک حد پایین دعوت نمی‌کند و بسنده نمی‌کند، می‌فرماید تا می‌توانید به قله بروید حرف اول را شما بزنید، شما الان می‌بینید که نفر اول جراح مغز و اعصاب ایرانی است خب انسان واقعا خوشحال می‌شود،  تعصب دینی چیز خوبی است.

مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیاة ادامه داد: انسان کسی را پیدا کند که فرهیخته کشور خودش باشد و حرف اول را او بزند، چه در مسائل دینی یا سیاسی یا علمی، فرمود شما هم بکوشید در ایران حرف اول را بزنید که دیگری از شما یاد بگیرد، نه این که دیگری پرچم را بالا ببرد و شما هم به دنبال همان بروید این بالا رفتن نیست، شما طرزی بالا بروید که پرچم را به سمت علم و معرفت نه به سمت‌های دیگر بالا برود.

وی اظهار کرد: در آیه محل بحث نفرمود بشنوید تا خوب را پیروی کنید بلکه فرمود به دنبال بهترین قول باشید و بهترین سخنان را در سوره فصلت گفت چه کسی خوش‌گفتارتر از کسی است که مردم را به توحید دعوت کند و در جای دیگر از زبان پیامبر(ص) فرمود بگو من به سوی خداوند با بصیرت دعوت می‌کنم./914/پ201/ج