مکتب شیخ طوسی میراث مشترک ایران و عراق است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام قاسم خانجانی، استاد حوزه و دانشگاه امروز در پیش نشست سمینار مشترک ایران و عراق که در سالن نشست‌های علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه برگزار شد، اظهار داشت: با توجه به این که حضور حوزه و دانشگاه در این گونه همایش‌ها ضرورت دارد باید اطلاع رسانی گسترده‌تر و جامع‌تری صورت بگیرد و حوزه علمیه و دانشگاه نیز حضور پر رنگ و مؤثری داشته باشند.

استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به مکاتب فقهی و کلامی شیعه اشاره کرد و گفت:‌ با توجه به تحرک علمی حوزه‌های علمیه در طول تاریخ، مکتب شیخ مفید در بغداد به وجود آمد که نخستین مکتب فقهی و کلامی است.

وی افزود: حوزه علمیه در سراسر کشورهای اسلامی با افراد صاحب نظری همچون احمدبن اسحاق قمی، شیخ صدوق‌، شیخ کلینی و ابن قبه و... از قم تا بین‌النهرین و شامات کشیده شده بود که نماد فعال بودن و زنده بودن آن است.

وی یادآور شد:‌ برجستگی مکتب شیخ مفید به سبب متکلم بودن و فقیه بودن نیست بلکه در بسیاری از حوزه‌های دیگر علمی نیز ممتاز بودند که تحصین برخی از علمای اهل سنت را نیز برانگیخته‌اند.

حجت الاسلام خانجانی، خردگرایی در فقه را محصول مکتب شیخ مفید خواند و تأکید کرد: شیخ مفید با جلوگیری کردن از انحرافات معتزله و... در اندیشه شیعیان، نظام فکری و عملی تشیع را تغییر داد و خردگرایی را به فقه و حوزه‌های مختلف علوم دینی وارد کرد.

وی به مکتب سید رضی و سید مرتضی اشاره کرد و گفت: سید مرتضی مبانی کلامی شیعه را به استخدام فقه در آورد و بر خلاف شیخ طوسی بر «قطع و یقین» اصرار دارد برخلاف شیخ طوسی که از «ظن معتبر» نیز بهره برده است.

استاد حوزه و دانشگاه، دوران شیخ طوسی را اوج نگاه شیخ مفیدی به علوم مختلف دانست و یادآور شد: مکتب شیخ طوسی از نیمه قرن پنجم به عنوان مکتب عقلانی و منطقی عرضه می‌شود که با نوع نگاه استدلالی در طول 10 قرن توانسته است اقتدار علمی‌اش را بر حوزه علمیه حفظ کند.

وی گفت: کتاب «تهذیب» شیخ طوسی شرح کتاب «مقنعه» شیخ مفید است که با نگاه باز علمی از روایات به حاشیه رانده شده استفاده کرد و استدلال را به احکام فقهی وارد کرده است.

حجت الاسلام خانجانی بیان داشت: اصطلاحاتی همچون استدلال مفهومی، اجماع مشهور، اجماع مسلمین، ذکر احادیث مشهور، جمع دلالی میان دو روایت متعارض و مباحثی مربوط به سند، رجال و اسناد روایت از رمان شیخ طوسی وارد فقه شده است.

وی خاطرنشان کرد: شیخ طوسی در رشته‌های مختلف علوم و حتی در سیاست، مکتب مستقلی را به وجود آورده است و با نبوغ علمی که داشته کتاب «تهذیب الاحکام» را در 27 سالگی تألیف کرد که افزون بر کتاب‌های استبصار، نهایه و... قرن‌های متمادی مبنای فقهی برای اجتهاد و استنباط قرار داشته است.

استاد حوزه و دانشگاه، مکتب شیخ طوسی را میراث مشترک ایران و عراق خواند و تأکید کرد: در حال حاضر اقتدار علمی مکتب شیخ طوسی میراث مشترک ایران و عراق است که منحصر به حوزه علمیه نجف نیست و از آنجا به حوزه علمیه قم و شامات تا قفقاز و... کشیده شده است.

حجت الاسلام خانجانی در پایان به مکاتب دیگر اشاره کرد و افزود: مکاتب دیگر همچون مکتب حله و... سهم مهمی در حوزه علمیه داشته‌اند اما نمی‌توانند نقضی بر مکتب شیخ طوسی باشند./908/پ201/س