عمومی کردن فرهنگ دفاع مقدس عامل حفظ نظام است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی پیش از ظهر امروز در مسجد اعظم در ادامه تفسیر سوره مبارکه غافر با اشاره به برخی از پرسش‌های جلسه گذشته و با قرائت آیه «وَلَقَدْ جَاءکُمْ یُوسُفُ مِن قَبْلُ بِالْبَیِّنَاتِ فَمَا زِلْتُمْ فِی شَکٍّ مِّمَّا جَاءکُم بِهِ حَتَّى إِذَا هَلَکَ قُلْتُمْ لَن یَبْعَثَ اللَّهُ مِن بَعْدِهِ رَسُولًا کَذَلِکَ یُضِلُّ اللَّهُ مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ مُّرْتَابٌ ﴿34﴾»، گفت: در این آیه معلوم می‌شود که وجود مبارک حضرت یوسف(ع) پیامبر بود زیرا گفت با بینات آمد.
وی افزود: دلیل دیگر بر پیامبری حضرت یوسف(ع) این است که شما گفتید بعد از او دیگر خداوند رسولی نمی‌فرستد، برخی مطرح کرده‌اند که آیا این یوسف همان یوسف(ع) معروف و معهود است، روایاتی در کنزالدقائق آمده که از حضرت امام باقر(ع) پرسیدند که آیا آیه‌ای هست که دلالت کند حضرت یوسف(ع) پیامبر بود و امام باقر(ع) به این آیه اشاره کرده است.
مفسر برجسته قرآن کریم خاطرنشان کرد: در جریان جبر و تفویض بین جبر و تفویض تناقض نیست که اگر جبر نشد حتما تفویض باشد و اگر تفویض نشد حتما جبر باشد، این‌ها نقیض هم نیست، بیان نورانی از امام سجاد(ع) درباره جبر و تفویض هست که فرمود میان جبر و تفویض فاصله زمین تا آسمان است.
وی با اشاره به این که میان جبر و تفویض فاصله فراوان است، گفت: اما کسانی که جبر را ابطال می‌کنند یکسان نیستند، برخی نزدیک تفویض هستند و برخی از تفویض دور هستند، برخی که خواسته‌اند جبر را نفی کنند به تفویض نزدیک شده‌اند و برخی که خواسته‌اند تفویض را ابطال کند، به جبر نزدیک شدند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی یادآور شد: کسی که میان جبر و تفویض حرکت کند یعنی در توحید افعالی بسیار کم هستند، حکمت متعالیه راهی را اقامه کرده است که به توحید افعالی منجر می‌شود، فرق توحید افعالی با جبر از مو باریک‌تر و از شمشیر تیزتر است.
الحاد و شرک بسیاری از مکتشفان و مخترعان قطعی نیست
وی با بیان این که تمام حکما در حکمت متعالیه گفته‌اند که جبر محال است، ادامه داد: جبر جایی برای بد بودن ندارد، بلکه مستحیل است، توحید افعالی این است که هر کاری که انسان انجام می‌دهد مظهر خداوند متعال است و اگر اختیاری هم هست آن اختیار مظهر اختیار خداوند است.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات با طرح بخش دیگری از پرسش‌های مطرح شده ابراز کرد: آنانی که مشرک و ملحد هستند و عالما در برابر انبیا می‌ایستند آنان اگر خدمت و فناوری و ابتکاری داشته باشند، فقط بهره دنیایی دارند و اگر بخواهند بهره اخروی داشته باشند فقط تخفیف عذاب دارند، زیرا تنها موحدان به بهشت می‌روند.
وی ادامه داد: این مخترعان و مکتشفان مانند مخترع برق و بسیاری‌شان موحد بودند و کفر و الحاد آنان یا اتمام حجت بر آنان اثبات نشد، که حق بر اینان مسلم شده است و اینان الحاد را بر توحید مقدم داشتند، خیلی از آنان مستضعف فکری بودند، لذا درباره افراد و اشخاص نمی‌شود نظر داد.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی اظهار کرد: تنها به طور کلی می‌توان گفت که افراد مشرک و ملحد به طور عامدانه وارد بهشت نمی‌شوند، در دنیا از اختراع خود استفاده می‌کند و ممکن است از این اختراع در برزخ و در قیامت استفاده کند اما قطعا وارد بهشت نخواهد شد.
وی با اشاره به این که در سوره مبارکه قصص آیه 38 به بعد عوام‌فریبی فرعون مشخص شد، بیان کرد: در این آیه که در حضور ملاء به هامان دستور داد که یک برجی بساز تا من بالا برم و از اله موسی باخبر بشوم، این برج ساختن برای ریاضت نبود، قرآن کریم از این کار به عنوان کید و مکر یاد می‌کند.
جهاد انسان در دو حوزه عقل نظری و عقل عملی
مفسر برجسته قرآن کریم گفت: فرعون درصدد نبود که اگر ساحر کاهنان و ریاضت‌کشان بالا می‌روند چیزی نصیبشان می‌شود، نصیب او هم چیزی شود، او از همان او قصد کید و مکر را داشت، نه مسأله رصد مطرح است و نه مسأله کار کاهنان و امثال ذالک مطرح است و باید دانست این جز کید چیز دیگری نیست.
وی با تأکید بر این که فرعون شنیده بود که انبیای دیگر بینه آورده بودند و وقتی بینه آوردند گفت سحر است، خاطرنشان کرد: قرآن کریم می‌فرماید بر فرعون مسلم شد که این‌ها معجزه است اما علم حصولی تا یک اندازه کاربرد دارد، این علومی که در حوزه و دانشگاه رواج دارد به اندازه‌ای کاربرد دارد که انسان بتواند مشکل فکری و نظری خودش را حل کند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به دو جهاد در ساحت عقل نظری و عقل عملی، ابراز کرد: در درون انسان مبارزه‌ای وجود دارد که یک مبارزه با اندیشه و خیال است که عقل نظری است و یک مبارزه هم با شهوت و غضب است که در حیطه عقل عملی است، این امر طبق برخی تعبیرات جهاد اوسط و طبق برخی تعبیرات دیگر جهاد اکبر است.
وی افزود: اگر کسی در این جهاد پیروز شد به علم خودش عمل کرده است، انسان اگر چیزی را یاد گرفت به آن عمل کند، اگر شهوت و غضب را بر این علم ترجیح دادید این علم همچون جهل است و حضرت علی(ع) در بیانی دیگر فرمود چه بسیار عقلی که تحت هوای نفس است، انسان اگر کناهی را چند بار تکرار کرد با این که می‌داند آن کار اشتباه است دیگر نمی‌تواند باز گردد.
مؤلف کتاب مفاتیح‌الحیات علم را امری مقتضی عمل و نه علت تامه آن دانست و ابراز کرد: همواره یک درگیری در درون انسان وجود دارد که علم می‌گوید این کار را بکن و شهوت و غضب چیز دیگری می‌گوید، بخش نظری و عملی از یکدیگر جدا است، همان طور که فرعون می‌دانست اما عمل نکرد.
خدمت به مردم نیمی از راه است
وی خاطرنشان کرد: نمرود هم خواست که عوام‌فریبی کند، منتها حضرت ابراهیم(ع) مانند حضرت موسی(ع) به او اجازه نداد که عوام‌فریبی کند، فرعون سالیان متمادی قومش را شستشوی مغزی داد و آنان را خوار و خفیف کرد تا از او اطاعت کردند.
حضرت آیت‌الله جوادی آملی گفت: بین این فکر فرعونی و فکری که اسلام آورده است که امام علی(ع) می‌فرماید مردم ستون حکومت هستند، به مالک فرمود «إن عماد الدین و جماه المسلمین و عده علی الاعداء العامۀ من الناس»، نباید بگوییم که ما باید به مردم خدمت بکنیم، این نیمی از راه است، البته وظیفه همه ما خدمت به مردم و رفع نیازهای آنان است.
وی افزود: اساس کار این است که مردم فرهیخته، نخبه، حوزوی و عالم یا وابسته به حوزه یا وابسته به دانشگاه شوند تا برای حکومت ستون قوی شوند و خود، نظام را حفظ کنند، یک ستون پوک خودش را نمی‌تواند حفظ کند چه برسد به این که بخواهد نظامی را حفظ کند یا مثلا جنگ هشت ساله را اداره کند.
مفسر برجسته قرآن کریم با اشاره به این که اگر مردم یک ستون پوک‌شده پوسیده شوند خودشان را هم نمی‌توانند حفظ کنند، بیان کرد: حالا لازم نیست همه حکیم و فقیه شوند اما باید فضای کشور فضای فرهنگ باشد و گرنه در روز خطر آسیب می‌بینند.
وی گفت: امام علی(ع) به مالک فرمود اگر مصر می‌خواهی باقی بماند باید ستون که مردم هستند عاقل و عالم باشند، مردم دانشمند و عاقل هستند که کشور را حفظ می‌کنند، اساس کار این است که ملت بالا بیایند، فضای مملکت باید فضای فرهنگ باشد.
رزمندگان هشت سال دفاع مقدس ترس و مرگ را هراسان کردند
حضرت آیت‌الله جوادی آملی در تبین معنای ستون بودن مردم خاطرنشان کرد: کدام نماز است که انسان را از فحشا باز می‌دارد؟ آن نمازی که واقعا عمود دین است، کدام مردم هستند که نظامشان را حفظ می‌کنند؟ آن مردم با فرهنگ و عمیق که بداند دین امانت الهی است و انسان با مردن نمی‌پوسد و به ابدیت می‌رسد می‌توانند ستون نظام باشند، حرف مؤمن آل‌فرعون همین است، آمده مردم را با ابدیت آشنا کرده و گفته چرا دنبال فرعون راه افتادید.
وی گفت: همه هراس ما از مرگ است، این شجاعان ما کاری کردند که مرگ را ترساندند و ترس را ترساندند که نمی‌توانست نزد این عزیزان هشت سال دفاع مقدس بیایند، در لغت جنگ، جهاد و مبارزه یک خط ضربدری روی خوف و ترس کشیده شد.
مفسر برجسته قرآن کریم به بیان خاطره‌ای در این زمینه پرداخت و گفت: ما همان اوایل که سمتی در شورای عالی قضا داشتیم، یک سفر استانی به آذربایجان داشتیم، آذربایجان قهرمان این کشور است، در یکی از شهرها وارد شدیم که مهمان برادران سپاه شدیم، دیدیم تابلویی است که روی آن نوشته «من» و روی آن را ضربدر زدند، اگر روی ترس و اگر روی هراس ضربدر خورد انسان با خداوند معامله کرد چیزی کم ندارد.
وی تأکید کرد: از انسان چه کم می‌شود، فرمود همه فرشته‌ها منتظر هستند تا شما بیایید و سلام کند، این فرهنگ و روح ملت را ستون می‌کند، وجود مبارک حضرت ابراهیم(ع) نگذاشت که نمرود عوام‌فریبی کند، اما در زمان حضرت موسی(ع) فرعون از نظری فکری قومش را به استخفاف کشید./914/پ201/ش