حمد و تسبیح خداوند در قرآن کریم بیان جمال و جلال الهی است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، آیت الله سید احمد علم الهدی، امام جمعه مشهد شامگاه چهارشنبه در جلسه هفتگی تفسیر قرآن خود که در محل مهدیه مشهد برگزار شد، به تفسیر آیه سوم سوره مبارکه نصر پرداخت و گفت: در این سوره که بعد از فتح مکه نازل شده است، خداوند به پیامبر(ص) امر به تسبیح، حمد و استغفار کرده است؛ تسبیح در لغت از ریشه «سبح» به معنای شنا کردن گرفته شده است، اما تسبیح خداوند به معنای منزه دانستن خداوند از نقص در خلقت و خدایی است و به تعبیر عرفا هم تبیین صفات جلال خداوند است و هم صفات جمال او.
وی در تشریح تفاوت میان معنای حمد و تسبیح پروردگار افزود: صفات خداوند دو گونه است؛ صفات سلبیه مانند مخلوق نبودن، محتاج نبودن و عدم شباهت به موجودات؛ و صفات ثبوتیه که عالم بودن، غفار بودن، عزیز بودن و حکیم بودن از جمله آن است؛ تسبیح مربوط به صفات سلبیه خداوند است اما حمد که به معنای ستایش خداوند است مربوط به صفات ثبوتیه پروردگار است، سلب صفات سلبیه بیان جلال خداوند است اما آن جا که عالم بودن و قدیر بودن خداوند مطرح است، مربوط به جمال خداوند است، پس حمد بیان جمال خداست.
امام جمعه مشهد مقدس در بیان ارتباط بین معنای لغوی و اصطلاحی تسبیح خاطرنشان کرد: سبح به معنای شنا کردن است؛ شناگر در شنا دو خصوصیت دارد، یکی این که در آب فرو نمی رود که هلاک شود و دیگری این که روی آب شنا می کند و اگر آلودگی ای در ته آب باشد، شناگر به آن آلوده نمی شود؛ در تسبیح خداوند هم خداوند را فوق موچودات تصور می کنیم یعنی اولا خدا در بین موجودات فرو نمی رود و ثانیا آلودگی های مادی او را آلوده نمی کند.
آیت الله علم الهدی تصریح کرد: تسبیح خداوند فقط به گفتن «سبحان الله» نیست، ذکر «سبحان الله» مظهر تسبیح است اما منشأ آن یک منشأ طبیعی است که در همه موجودات وجود دارد یعنی نحوه برخورد با خرابی، کاستی و جنایت انسان ها، موجودات و حوادث؛ در لحظه برخورد ذهن انسان تمام این مسائل را به خدا مربوط می کند و بخش عمده ای از مردم در برابر هر مصیبت و رنجی، اول از خدا گله مند می شوند؛ این جا جای تسبیح است، جایی است که انسان فکر کند هیچکدام این ها مربوط به خداوند نیست.
وی با اشاره به این که تسبیح زمینه شهود است، تأکید کرد: اگر ما هیچ بدی ای را از خدا ندیدیم و او را مشابه هیچ موجودی ندانستیم، زمینه شهود حاصل می شود و شهود مقدمه حمد است یعنی متوجه صفات ثبوتیه خداوند باشیم و آن چه خوبی و موفقیت است را نعمت خداوند بدانیم و به نقطه ای برسیم که بدانیم اگر مشیت پروردگار به موفقیت ما تعلق نمی گرفت، اتفاق نمی افتاد؛ حمد نیز فقط به گفتن «الحمدلله» نیست و عمل لازم دارد لذا باید از نعمت های خداوند در جهت رضای او استفاده کرد./820/پ202/ب5