آوینی در ماه‌های آخر زندگی، محزون و غمگین بود
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا سرکار خانوم مریم امینی همسر شهید سید مرتضی آوینی پس از سالها سکوت با حضور در برنامه زنده تلویزیونی «هفت» از ویژگی‌ها، جهان بینی و سلوک مرتضی آوینی سخن گفت.
از ابتدا هم معلوم بود که حرف زدن درباره آوینی حتی اگر از زبان نزدیک ترین انسان به او یعنی همسرش هم بیان شود، باز، ناتمام باقی خواهد ماند؛ که این حقیقت انسان‌های رها شده در آسمان معرفت و رسیده به وصال شهادت است که گفتن از آنها سخت است و سهل و ممتنع.
با این حال اما مریم امینی پس از سالها در یک برنامه زنده تلویزیونی ظاهر شد و به واکاوی شخصیت سیدشهیدان اهل قلم و بررسی دیدگاه‌های پرداخت. در ادامه بخشی از سخنان همسر شهید آوینی را در برنامه دیشب «هفت» با هم می‌خوانیم.
امینی درباره آشنایی و شروع زندگی با شهید آوینی گفت: حدود42 سال از شروع آشنایی ما می‌گذرد. در شانزده سالگی با شهید آوینی آشنا شدم و بعد از چهار سال، زندگی مشترک را آغاز کردیم.
حکایت آوینی و کاریزمایی که رابطه مرید و مرادی را برساخت
وی در خصوص رابطه‌اش با شهید و تلقی‌اش از رابطه مرید و مرادی، گفت: به خاطر جذابیت و رفتار خاص ایشان که به شهیدآوینی نوعی کاریزما بخشیده بود، این رابطه سبب می‌شد همواره از لحاظ فکری با شهید آوینی تحت تأثیر عقاید ایشان باشم.
امینی بیان کرد: شهیدآوینی زندگی پرفراز و نشیبی داشت، باتوجه به اینکه از یک آدم واحد و جوهر وجودی صحبت می‌کنیم که از مرحله‌ای به مراحل بالاتر ارتقاء یافته است. شهید آوینی در سن 18 سالگی وارد رشته معماری دانشگاه هنرهای زیبا شد و تحصیلش در این رشته، ده سال طول کشید.
سلوک آوینی از روشنفکری به تعهد انقلابی
امینی در خصوص رفتار شهید آوینی گفت: رفتار و منش شهید آوینی را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد، دوره اول شامل پنج سال نخست است که در آن دوره معاشرت‌ها و گفتگوهای روشنفکرانه‌اش بیشتر بوده اما در نیمه دوم، انزوا و گوشه گیری را برمی‌گزیند که بیشترین گفته‌ها و نوشته‌هایش مربوط به همین دوران است. این دوران مربوط به سال‌های50 تا 54 است.
مریم امینی افزود: شهید آوینی مسائل مربوط به زیرساخت‌های فلسفه غرب را دنبال و تحقیق می‌کرد. او ذوق هنری خاصی داشت و شعر هم می‌سرود.
مطالعه فلسفه غرب برای یافتن پاسخ‌های هستی شناسانه
همسر شهید آوینی درباره مطالعات شهید گفت: ایشان فلسفه غرب را مطالعه می‌کرد. او در واقع برای یافتن سوال‌های هستی‌شناسانه این مطالعات را دنبال می‌کرد اما جوابی نمی‌یافت. نوشته‌های بعد از انقلاب آوینی درمورد نیهیلیسم و پوچ‌انگاری، نه تنها حاصل مطالعاتشان بود، بلکه یک نوع تجربه زیستی بود، به همین دلیل نوشته‌هایشان در مورد جهان هستی و... برای انسان ملموس است.
امینی در مورد تدوین «روایت فتح» شهید آوینی گفت: این اثر دارای یک جوشش درونی است ضمن اینکه با وجود نبودنش در جبهه و میدان جنگ به شکل پررنگ ولی یک تجربه زیستی برایش اتفاق افتاده بود و همانند کسی بود که در فضای جنگ نفس کشیده است.
آوینی آدم سیاسی نبود؛ شأن فرهنگی داشت
همسر شهید آوینی درخصوص فعالیتهای سیاسی ایشان گفت: شهید آوینی هیچ گونه فعالیت سیاسی در قبل از انقلاب نداشت و در تظاهرات یا اعتصابات دانشجویی شرکت نمی‌کرد و زیاد درگیر موضوعات نشده بود تا اینکه در تابستان سال 58 دیدن امام خمینی (ره) از طریق تلویزیون، به نقطه عطف زندگی او برای رسیدن به جواب سئوال‌هایش بدل شد.
امینی گفت: ترکیب جوشش درونی شهیدآوینی، سفارشی نبود. او اعتقاد پیدا کرده بود که باید به آن صورت خودش را وقف کند. تنها چیزی که به زندگی‌اش معنا می‌داد، واژه های شهادت و شهادت طلبی، بیان ازخودگذشتگی و حضور خالصانه در جبهه‌ها و طراحی چگونگی بیان این واژه‌ها و کارها بود تا منجر به ارتباط ساده‌تر با مخاطب شود.
وی در خصوص چگونگی ارتباط با مخاطب از دیدگاه شهید آوینی، گفت: شهید آوینی در این باره توضیحات لازم را گفته که چه بخش‌هایی را از واقعیت حذف کرده، چون مستندسازی و واقعیت‌گرایی به نگاه خاص مستندساز به واقعیت برمی‌گردد.
امینی در مورد اندیشه‌های شهید آوینی و صحبت کردن شهید با ایشان در این زمینه، گفت: گفتگوهای آوینی خارج از زندگی نیست و رفتار عملی شهید آوینی، نشان دهنده اندیشه‌های ایشان است و نحوه زندگی و نگاه و آثار به جا مانده‌اش از اهمیت زیادی برخوردارند.
آوینی قدرت تشخیصی یافته بود که افق دیدش را گسترده کرد
امینی یادآور شد: به شهید آوینی (به پاس مجاهدت‌هایی که می‌کرد)، یک «قدرت تشخیص» بخشیده شده بود، افق دید گسترده‌ای داشت، حرف‌ها و پیش‌بینی‌های شهید در حوزه‌های دیگر نیز قابل انطباق است، آوینی به مسائلی می‌پرداخت که از نظر فرهنگی، خیلی مهم بودند؛ مانند پرداختن به موضوعاتی مانند ماهواره یا سینما.
وی افزود: موضوعاتی که شهید بعد از پایان جنگ به آن پرداخت، موضوعات مهم و مورد علاقه‌اش بودند و از آنجا که این دو اصل همواره با هم تطبیق داشتند بنابراین تأثیرگذاری بیشتری نیز داشتند.
هم روشنفکران و هم به ظاهر مذهبیون علیه آوینی موضع گرفتند
امینی در خصوص موضع گیری و مخالفت عده‌ای در مورد مسئله آزاداندیشی و نقد شهید آوینی گفت: آوینی در سمینار سینمای بعد از انقلاب، با ادبیات و سیستم جدید و بی پروا مسائل مقبول و پذیرفته شده در سینمای روشنفکری را زیر سئوال برد که مورد مخالفت و رفتار توهین آمیزعده‌ای قرار گرفت، اما هرگز کوچکترین عکس‌العملی از خود نشان نداد.
شهید آوینی در ماه‌های آخر زندگی محزون و غمگین از برخی برخوردها بود
وی در ادامه افزود: آقای آوینی در ماه‌های آخر زندگی واقعأ محزون و غمگین بود به طوری که ایشان را تا آن لحظه، هیچگاه آن گونه ندیده بودم. برخوردهای سیاسی با ایشان شده بود در حالی که شهید آوینی دارای شخصیت فرهنگی بود و این برخوردها همچنان نیز ادامه دارد.
مریم امینی در پاسخ به این سئوال که امروزه مسئول جمع‌آ‍وری و محافظت از آثار مکتوب شهیدآوینی چه کسی است؟، گفت: خانواده، مسئول و متولی انتشار آثار اقای آوینی است و برنامه‌های وسیع‌تری در زمینه ارائه افکار و آرای ایشان داریم.
امینی درپاسخ به پرسشی در خصوص رصد کردن برخی نوشته‌های نقل شده از شهید آوینی در دنیای مجازی، گفت: برای رصد کردن کلیه نوشته‌ها در شبکه‌های مجازی نیاز به سازماندهی خاصی است که هنوز موفق به انجام آن نشده‌ایم. این در حالی است که متأسفانه در دنیای مجازی، جملات عجیب و غریب و نقل‌قول‌های غیرمربوطی به شهید نسبت داده شده است.
همسر شهید آوینی در پاسخ به این پرسش که شهیدآوینی به چه نوع سینمایی علاقمند بود گفت: از نظر شهیدآوینی سینمایی که فارغ از ژانرش، انسان را به یک تجربه معنوی دعوت کند، پسندیده و مورد قبول است. آوینی معتقد بود که ذات سینما هنوز اسلامی نشده است تا بتوانیم از تعبیر «سینمای اسلامی» استفاده کنیم. در واقع شهید آوینی مفهوم دین را گسترده می‌دید و تعریفش اینگونه بود که حقیقت، عالم اسلام است، هنر با حقیقت عالم نسبتی دارد و سینما هم با هنر نسبت دارد و سینما هرجا که بتواند این حقیقت را ساطع کند، قابل احترام و یک امر دینی است.
مریم امینی در خصوص دیدگاه شهیدآوینی درباره مخاطب گفت: شهید آوینی معتقد بود که باید به فطرت مخاطب توجه کرد. وی آثار آن سال‌های آقای حاتمی‌کیا را قبول داشت به این جهت که هم در جبهه بود و هم کسی بود که از تصنع در سینمایش پرهیز می‌کرد.
شهید آوینی امیدوار بود که جریانی در سینمای بعد از انقلاب شکل گیرد تا بتواند این نگاه را دنبال کند
مریم امینی درباره نگاه دانشجویان خارجی به اندیشه‌های شهیدآوینی بیان کرد: شنیدم که دانشجویان فرانسه با استفاده از مستند «حقیقت» رساله فوق لیسانس نوشته‌اند و به نقل از یکی از خانم‌ها گفته شده که با به نمایش گذاشته شدن قسمتی از مستند حقیقت، عده زیادی متأثر شده‌اند.
امینی در پایان گفت: امیدوارم بتوانیم با صداقت بیشتر و بهانه قرارندادن فرهنگ، و عمیق نگاه کردن به موضوع سینما، تفکر و سلوک شهیدآوینی را زنده نگاه داریم.
/303/830/م