ظهور غیرت دینی به احیای فریضه امر به معروف است

حجت الاسلام عزیزالله فهیمی، عضو هیأت علمی دانشگاه قم، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، با اشاره به اهمیت واژه غیرت در ادبیات دینی و فرهنگ ایرانیان اظهار داشت: سعی و کوشش برای نگهداری از آنچه که باید از آن حفاظت شود را غیرت می‌گویند و غیرتمند، کسی است که در راه حفظ و نگهداری از آنچه که برایش ارزش دارد شجاعت به خرج می‌دهد.

وی افزود: مباحث عرفانی غیرت بر سه قسم است؛ غیرت عابد، غیرت مرید و غیرت عارف؛ ما با بحث غیرت عابد سر و کار داریم که عبارت از رابطه خدا و محبوب او است؛ یعنی می‌خواهیم بدانیم محبوب خدا از خود چه نوع غیرتی باید نشان دهد چنان که در حرکت امام حسین(ع) در مقابل یزید که از جمله غیرتمندی‌های عابدانه است، سیدالشهدا(ع) نسبت به خدا و دین خدا از خود غیرت نشان داده است.

حجت الاسلام والمسلمین عزیزالله فهیمی به غیرت در روایات اسلامی اشاره کرد و گفت: رسول خدا(ص) فرمودند «غیرت از علائم ایمان است»؛ در جایی دیگر فرمودند «پدرم، حضرت ابراهیم(ع) غیور بود و من از او غیورترم»؛ و همچنین فرمودند «خداوند بنده غیور را دوست دارد».

غیرت الهی منشأ تشریع احکام است

وی غیرت الهی را منشأ تشریع احکام خواند و ابراز داشت: پیامبراکرم(ص) فرمودند «هیچ کسی از خداوند غیرتمندتر نیست و به همین دلیل کارهای زشت باطنی و ظاهری را حرام کرد».

عضو هیأت علمی دانشگاه قم افزود: خداوند تعالی چون که رییس عقلا است؛ براساس حسن و قبح عقلی، کارهای زشت را منع و حرام کرده است؛ بنابراین منشأ بسیاری از احکام الهی یعنی تحریم اعمال زشت براساس غیرت الهی است.

وی مقابله با کار زشت و بی‌دینی را وظیفه همه مؤمنان برشمرد و تأکید کرد: مقابله با کار زشت و بی‌دینی در قالب امر به معروف و نهی ازمنکر تعیین شده است همان‌گونه که امام حسین(ع) نیز انگیزه حرکت خود را احیای امربه معروف و نهی از منکر ذکر فرموده است.

غیرت دینی با شعارزدگی فرق دارد

حجت الاسلام فهیمی، غیرت دینی را با شعارزدگی متفاوت دانست و گفت: حضرت علی(ع) از احساس زدگی یاران خود می‌نالیدند چنان که پیش از شروع جنگ صفین در مسجد کوفه فرمودند «من به افرادی گرفتار شدم که چون به آنان امر می‌کنم، اطاعت نمی‌کنند و چون آنان را می‌خوانم، پاسخ نمی‌شنوم، آیا شما دین ندارید که شما را حرکت دهد و آیا غیرت ندارید که شما را تکان دهد».

وی افزود: در اهمیت غیرت، جایگاه و لزوم آن گفتیم که غیرت دینی نباید جنبه احساسی داشته باشد و باید به موقع  و به صورت عملی خود را نشان دهد زیرا فریاد حضرت علی(ع) از یارانی بود که با هیجان از وجود دشمن فریبکاری همچون معاویه سخن می‌گفتند و موقع عمل صحنه را ترک می‌کردند.

بی‌تفاوتی نسبت به گناه از بی‌غیرتی است

عضو هیأت علمی دانشگاه قم بی‌تفاوتی نسبت به گناه را بی‌غیرتی برشمرد و تصریح کرد: غیرتمند شخصی است که پاکدامن باشد چنان که حضرت علی(ع) فرمودند «ارزش هر انسانی به اندازه ارزش هدف او است، درستی او به اندازه جوان‌مردی او، شجاعت او به اندازه تن ندادن او به پستی‌ها و پاکدامنی او به اندازه غیرت او است» و در جای دیگری فرمودند «اگر قرار است، غیرت نشان دهید، تلاشتان در یاری رساندن به حق باشد».

علائم انسان غیرتمند کدام است؟

وی به علائم انسان غیور اشاره کرد و یادآور شد: از آنجا که در آغاز بحث به انواع غیرت عابد، مرید و عارف اشاره شد از این‌رو انسان غیرتمند چند علامت دارد؛ نخست این که واجبات دینی را انجام می‌دهد چنان که در حدیث قدسی آمده است «بنده من با انجام واجبات به من نزدیک می‌شود».

حجت الاسلام فهیمی، غنیمت شمردن فرصت‌ها را دومین علامت انسان غیور دانست و گفت: حضرت علی(ع) در خطبه 86 نهج البلاغه فرمودند «بقیه ایام عمر خود را دریابید».

وی سومین علامت انسان غیور را مناجات با خدا خواند و یادآور شد: امام حسین(ع) شب عاشورا را فرصت گرفت و فرمود «لعلنا نصلی لربنا اللیلة و ندعوه و نستغفره»؛ امشب را فرصت بگیرید که با خدا حرف بزنیم، نماز بخوانیم و استغفار کنیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه قم، دوری از غفلت را علامت دیگر انسان غیور برشمرد و افزود: حضرت علی(ع) فرمودند «وای بر فرد غافلی که گذر عمر او دلیل بر ضررش باشد».

مهم‌ترین آسیب غیرت، آمیخته شدن آن با عصبیت مذموم جاهلی است

وی به آسیب‌های غیرت اشاره و تصریح کرد: مهم‌ترین آسیب غیرت، آمیخته شدن آن با عصبیت مذموم جاهلی است و آنچه تا کنون گفتیم؛ غیرت ممدوح بود که دین نیز آن را پذیرفته و بر آن تأکید کرده است اما غیرت مذموم را عصبیت جاهلی می‌گویند.

حجت الاسلام فهیمی با اشاره به غیرت مذموم افزود: غیرت مذموم همان عصبیت جاهلی و انگیزه‌هایی است که منشأ آن دین و پاسداری از ارزش‌های فطری نیست بلکه ریشه ملی‌گرایی، قومیت و طایفه گرایی دارد.

وی یادآور شد: قرآن کریم نسبت به کسانی که بر اساس ارزش‌های جاهلی با رسول خدا(ص) مقابله کرده و از ورود حضرت به مکه ممانعت می‌کردند، می‌فرماید «اذ جعل الذین کفروا فی قلوبهم الحمیة الجاهلیة»؛ کفار در دل‌هایشان حمیت و تعصب جاهلی دارند.

نهی از غیرت جاهلی در کلام رسول خدا(ص)

عضو هیأت علمی دانشگاه قم به نهی از غیرت جاهلی در کلام رسول خدا(ص) اشاره کرد و گفت: پیامبر اکرم(ص) فرمودند «هرکسی به اندازه سر سوزنی تعصب جاهلی داشته باشد؛ روز قیامت خداوند او را با اعراب جاهلی محشور می‌کند» چنان که حضرت علی(ع) نیز فرمودند «امام همه افراد متعصب لجوج شیطان است».

وی تأکید کرد: محل غیرت ممدوح دینی باید به سمت کسب فضایل باشد نه در جهت تحقق آمال و آرزوهای ناسیونالیستی؛ به گونه‌ای که حرکات احساسی و شعاری جلوی تصمیمات عاقلانه دست‌اندرکاران را بگیرد و به کارها نیز جلوه غیرعبادی و غیردینی بدهد.

حجت الاسلام فهیمی افزود: بر این اساس حضرت علی(ع) در خطبه قاصعه فرمودند «اگر می‌خواهید غیرت نشان دهید، غیرت شما در طریق کسب مکارم اخلاقی و کارهای نیکو باشد» و در خطبه 192 نهج البلاغه نیز فرمودند «اگر می‌خواهید غیرت خود را بروز دهید، تلاش شما در جهت صفات شایسته، کارهای پسندیده و نیکوکاری باشد».

عضو هیأت علمی دانشگاه قم خاطرنشان کرد: بر اساس فرمایش حضرت علی(ع)، ظهور و غیرت فرزندان این سرزمین که تابع رهنمودهای رهبر معظم انقلاب هستند در جنگ 8 ساله و در مقابله با فتنه‌ها بوده است و از این به بعد نیز در جهت خنثی کردن خواسته‌ها و توطئه‌های دشمنان مکار باشد که دل در گرو رژیم صهیونیستی دارند و قبله دوم مسلمانان را نیز حرمت شکسته‌اند.

کتاب غیرت دینی نوشته آیت الله مجتبی تهرانی

حجت الاسلام عزیزالله فهیمی در پایان یادآور شد: افرادی که علاقمند هستند در زمینه غیرت بیشتر مطالعه کنند؛ می‌توانند به کتاب غیرت دینی نوشته آیت الله مجتبی تهرانی و نشر مؤسسه مصباح الهدی مراجعه کنند./908/ت302/س