شب قدر، راه رسیدن به کمال و صراط مستقیم/ ارزش اعمال به مشروع بودن آن است

حجت الاسلام علی اصغرتقوی، رییس مرکز فقهی جوادالائمه و عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، گفت: تردید نداریم که اعمال مهم عبادی نمی تواند بدون آداب مخصوص به خود انجام پذیرد که اگر بدون آداب انجام شود عملی لغو و زحمتی بی خاصیت خواهد بود ارزش واقعی اعمال زمانی است که بر اساس دستور شارع انجام شود.

وی افزود: برای اعمال عبادی ویژگی هایی است که زمینه ساز برتری اعمال می شود از عمده ویژگی ها آداب الاعمال است بنابراین می بینیم کتب متعدد پیرامون آداب الاعمال نوشته شده است.

رییس مرکز فقهی جوادالائمه بیان داشت: از امیرمؤمنان علی (ع) نقل می کنند که از پیامبر اکرم (ص) سوال کردم «یا رسول االله ما افضل الاعمال فی هذا الشهر قال یا ابا الحسن افضل الاعمال فی هذا الشهر الورع عن محارم الله» پرسیدم چه اعمالی درنزد پروردگارفضیلت بیشتری دراین ماه دارد که حضرت فرمود، ترک کار حرام و دوری از گناهان  در این ماه بهترین اعمال است.

وی افزود: رسول خدا در بیان دیگری می فرمایند که در  شب معراج خداوند تبارک و تعالی فرمود «یا احمد لیس شیئ من العباده احب عند الله من الصوم والصمت» یعنی روزه ای مورد قبول حق است که همراه با سکوت و نگهدارنده زبان از گناه باشد.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: مرحوم شیخ صدوق از پیامبراکرم (ص) نقل می کند که پیامبر فرمود «من تلا ایه من القران کان له مثل اجرمن ختم القران فی غیره من الشهور» خواندن آیه ای از قرآن مثل تلاوت تمام قرآن در غیر ماه مبارک رمضان است.

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: علامه مجلسی (ره) از امام باقر(ع) روایت می کند که «لکلشیئ ربیع وربیع القران شهر رمضان» بهار تلاوت قرآن ماه مبارک رمضان است در روایات متعدد دیگر هم اشاره به فضیلت تلاوت شده است.

وی افزود: یکی از مواردی که مرحوم کلینی (ره) به آن اشاره می کند بحث توبه و انابه است «توبوا الی الله من ذنوبکم وارفعوا الیه ایدیکم» درماه رمضان توبه واستغفار کنید ودست به دعا بلند کنید که این ازآداب دعا کردن است.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان با اشاره به روایتی بیان داشت: «احذرالغیبه والنمیمه فان الغیبه تفطر وانمیمه توجب و عذاب القبر » غیبت کردن با روزه منافات دارد و روزه را فاسد می کند و سخن چینی عذاب قبر را زیاد می کند.

وی افزود: مؤلف کتاب سراج الشیعه تقسیماتی را در آداب روزه بیان می کند و اینکه روزه در چه ایامی واجب و چه ایامی مستحب و درچه روزهایی دارای فضیلت بیشتری است و درنتیجه آداب هر یک را جدا گانه بیان می کند. به طور کلی آداب روزه در قالب احکام اربعه فقهی در اقسام آداب واجب، حرام، مستحب و آداب مکروه شکل می گیرد.

نویسنده کتاب هزار از هزاران بیان داشت: از مجموع آیات و روایات و فتاوای فقهی فقها می توان بعضی از آداب روزه و روزه داری را استخراج کرد مثلا خوردن سحری که مستحب شمرده شده هرچند به مقدار کم، بعید به نظر نمی رسد که اصل سحر خیزی در این مورد موضوعیت داشته باشد.

وی افزود: شارع مقدس برای اصل افطار و سحر موضوعیت قائل است فرهنگ غربی در تضاد با فرهنگ دینی ما در حال رسوخ است بنابراین هوشیار باشیم که نکند افطار و سحری را از ما بگیرند و شام را به ما تحمیل کنند به عنوان تمدن و کلاس بعضا دیده شده در ماه مبارک جای افطاری دعوت به شام می کنند یعنی 2 ساعت بعد از اذان هم افطار و هم سحر را یکی می کنند و این به اصطلاح کلاس می گذارند و این یعنی فاصله گرفتن از معارف دینی وآموزه های شرعی که پسندیده نیست.

وی ادامه داد: خواب واستراحت کافی در روز و در حال روزه برای آمادگی عبادات سحرگاهان و شبانه که می فرمایند «نومکم فیه عباده وانفاسکم فیه تسبیح» همان خواب هم عبادت است و نماز مغرب و عشا را قبل از افطار انجام دادن در صورتی که کسی در انتظار او نباشد و مایه اذیت دیگران نباشد.

حجت الاسلام تقوی بیان داشت: تصدق و صدقه دادن قبل از افطار هم در روایات بر آن تأکید شده است «صدقه درهم افضل من صیام یوم» و نیز تلاوت دعای مخصوص لحظه افطار «اللهم لک صمت وعلی رزقک افطرت وعلیک توکلت» و «اللهم لک صمنا وعلی رزقک افطرنا وعلیک توکلنا».

وی افزود: تمسک و توسل به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) هم سفارش شده و خدا در قرآن به مؤمنان امر می کند که در جستجوی وسیله به سوی خدا باشند. «یا أیُّها الّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّه وَابْتَغُوا الیهِ الوَسِیلَة وَجاهدُوا فِی سَبیلِهِ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُون» ای مؤمنان از مخالفت فرمان خدا بپرهیزید و برای تقرب به او وسیله ای بجویید، و در راه خدا جهاد کنید، باشد که رستگار شوید واضح است که بهترین وسیله اهل بیت (ع) هستند.

حجت‌الاسلام تقوی ادامه داد: افطار کردن با غذای شیرین مثل خرما و یا شیر و یا آب گرم که البته افزون بر آثار معنوی، آثار پزشکی آنهم محرز شده است «للصائم فرحتان فرحة عند افطاره و فرحة عند لقاء ربه» و نیز اطعام مساکین و یا افطاری دادن به روزه داران هرچند به اندازه یک خرما، رسول گرامی اسلام افطاری دادن را با آزاد کردن بنده برابر می داند ومی فرمایند حتی سبب آمرزش گناهان می شود.

رییس مرکز فقهی تبلیغی جوادالائمه بیان داشت: «قال علی (ع) علیکم فی شهررمضان به کثره الاستغفار والدعا واما لدعای فیدفع علیکم البلائ واما لاستغفارفیمحی به ذنوبکم» یکی ازآداب مهم روزه داری استغفار است حضرت علی (ع) می فرمایند استغفار گناهان را محو می کند و دعا نیز دفع بلا می کند پس هم دعا و هم استغفار کنید.

وی افزود: «مَن مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ» همّ و غم انسان با استغفار برطرف می شود وگره های زندگی او گشوده می شود و خداوند بزرگ روزی او را تامین می کند.

وی ادامه داد: صلوات یکی دیگر از مستحبات است ذکر عظیم صلوات درماه رمضان سفارش خود پیامبر است می فرمایند هرکس برمن زیاد درود فرستد فردای قیامت که بار و میزان همه سنگین است او سبک بال وارد صحرای محشر می شود و نیز انس با قرآن و تلاوت که فرمودند «نور قلوبکم بتلاوة القران» قلبها با تلاوت قرآن نورانی می شود. خصوصا اینکه این ماه، ماه نزول قرآن و ماه بهار قرآن است  فرصت ها برای تلاوت و بهره وری از محتوای قرآن غنیمت بشماریم.

عضو اتاق فکر تبلیغ خراسان گفت: سجده های طولانی که رسول الله (ص) می فرمایند سجده بار گناه را سبک می کند در این ماه به انجام آن همت کنیم و بدانیم که «من کف فیه شره کف الله عنه غضبه یوم یلقاه» انسان روزه دار به کسی شر نمی رساند و خداوند هم در قیامت براو غضب نمی کند و این سخن پیامبر اکرم است که در اصول کافی برآن تاکید شده است.

وی افزود: احترام به بزر گترها ونگاه به زیر دستان از مستحبات شهر الله است. همه چیز را از خدا خواستن و توکل به او که «من یتوکل علی الله فهو حسبه» بیان شده است و فراوان ذکر گفتن و اوقات را به ذکر خدا و یاد سپری کردن در کنار اهتمام به نماز اول وقت وبه ویژه جماعت توصیه شده است امام باقر(ع) می فرمایند «فَضلُ الوَقتِ الأوَّلِ على الآخِرِ کَفَضلِ الآخِرَةِ على الدُّنی» و نیز «أیّما مُؤمِنٍ حافَظَ علَى الصَّلواتِ المَفروضَةِ فَصَلاّها لِوَقتِها فَلَیسَ هذا مِن الغافِلینَ» هر مؤمنى که به نمازهاى واجب اهمیت دهد و آنها را به وقتش بخواند از غافلان نیست.

وی ادامه داد: نگه داشتن احترام ماه رمضان به هر طریق ممکن باید رعایت شود امام صادق (ع) فرمودند برای ماه رمضان حقی است که برای هیچ یک از ماه های سال نیست. قرائت دعاهای مأثوره پس از نمازهای واجب که در مفاتیح و مصباح کفعمی و اقبال سید آمده، مثل این دعا که مرحوم کفعمی و دیگران نقل کرده اند «اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ ...» این دعا در ضمن اینکه حالت عرفانی دعا را دارد ولی دریای معرف برای انسان سازی است در دعا سخن از فقر و غنا و دین و برهنه زنده و مرده است یعنی مجموعه ای از درس ها که به صورت دعا به ما بیان می کنند.

استاد حوزه و دانشگاه خراسان با اشاره به شب های پیش رو که شب قدر محسوب می شود بیان داشت: به جا آوردن غسل های مستحبی مثل لیالی قدر و عید فطر و شبهای طاق ماه مبارک رمضان که در کتب ادعیه وارد شده است توفیقات زیادی برای انسان در پی دارد.

حجت‌الاسلام تقوی افزود: استفاده صحیح از لیالی قدر و احیای آن که بسیار توصیه شده و اهمیت زیادی دارد «قال الصادق (ع) راس السنة لیلة القدر یکتب فیها ما یکون من السنة الى السنة وقولا و عملا» حضرت زهرا (س) در شبهای قدر فرزندان خود را بیدار نگه می داشتند تا احیا بدارند و درک لیله قدر کنند.

وی ادامه داد: این در کنار درس بودن برای ما، قدر و منزلت شب های قدر را می رساند که معصومان (ع) به آن بسیار اهمیت می دادند شب هایی که سرنوشت یک سال انسان را در آن تدوین می کنند بنابراین انسان می تواند با دعا و تضرع به درگاه خداوند متعال، بلاها را از خود دور و راه کمال و هدایت به صراط مستقیم را از خداوند در این شب ها بخواهد./933/ت301/ب4