ویژه نامه اینترنتی «شیر دلوار» منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، ویژه‌نامه اینترنتی «شیر دلوار» با بخش‌های مختلفی همچون مقالات، مشاهیر و مقالات مرتبط در پایگاه اینترنتی راسخون منتشر شد.

از جمله مقالات این ویژه‌نامه می‌توان به عناوینی همچون «قهرمان مبارزه با استعمار انگلیس»، «اسطوره ای ماندگار»، «حماسه رئیس علی، افتخاری مذهبی و ملی»، «مردم شناسی حماسه رئیس علی دلواری»، «دلاوری از دلوار»، «قیام سربلند»، «درسی فراموش ناشدنی برای استعمارگران»، «مایه غرور خلیج فارس»، «رئیسعلی؛ حماسه یک نهنگ در آب باریکه»، «نامه‌ای از تاریخ»، «مزار و سنگ قبر دلاور دلواری»، « دلیران تنگستانی» و «غیرتمند دلواری» اشاره کرد.

شهادت رئیسعلی دلواری

در این مقاله آمده است: جنوب ایران به دلیل قرار گرفتن مدخل دریاهای آزاد، همواره با استعمارگرانی که از سرزمین‌­های دور و نزدیک به آن جا می‌آمدند، درگیر بوده است؛ قیام و جنبش تنگستان از جمله‌­ وقایع مهم در این منطقه است، که بین مردم جنوب ایران و استعمارگران روی داد. در آغاز جنگ جهانی اول براساس قرارداد 1907 ایران بین روس و انگلیس تقسیم شد.

محمدعلی شاه شمال را به روس‌‌ها و جنوب را به انگلیسی‌‌ها بخشید. چند ماه پیش از اشغال بوشهر توسط انگلیسی‌ها «ژنرال کاکس» نامه‌ای به «شیخ محمد حسین برازجانی» نوشت و از او خواست از نفوذ خود استفاده کرده و مانع هرگونه قیام و آشوبی علیه انگلیسی ها شود. ژنرال دلیل آورد که از این آشوب و قیام سودی به دست نمی‌‌آید، جز آن که ایران یک سوم خاکش را از دست خواهد داد.

شیخ که از علمای معروف و مجتهدان آن دوره بود، پاسخ داد اگر عملیاتی انتقام جویانه انجام شود، مسئولیت آن برعهده انگلیسی‌هاست، کشتی‌‌های جنگی انگلیسی در بوشهر لنگر انداختند. رییس علی دلواری که نماد غیرت اسلامی مردم جنوب ایران و انسانی با صدق و صفایی بود، به همراه چند تن دیگر از دلیران تنگستان که اعتماد و ایمانشان به خدا و دفاع از دین و وطن دوستی مثال زدنی بود، تصمیم گرفتند تن به ذلت ندهند و زیر بیرق اجنبی زندگی نکنند. رییس علی نامه‌‌هایی به شیخ محمد حسین برازجانی نوشت و از او برای قیام و جهاد کسب تکلیف کرد.

شیخ نامه‌هایی به نجف فرستاد. وقتی جواب نامه‌‌ها آمد، صورتی از حکم مراجع نجف را به همراه حکم خود برای رییس علی فرستاد. در این حکم‌ها نوشته شده بود که جهاد علیه کفار انگلیسی و جلوگیری از ورود آن ها به بندرهای جنوب، دشستان و تنگستان واجب است و خان‌های این مناطق در این کار و در بسیج کردن مردم برای رفتن به جهاد با انگلیسی‌‌ها با رئیس‌علی همکاری کنند.

رییس علی با پرچمی که شعار: «نصرمن الله و فتح قریب» بر آن نقش بسته بود، قیام خود را آغاز کرد. رییس علی با شجاعت تمام و حماسه آفرینی‌های پی در پی جنگید و سرانجام خون خود را در راه دین و میهن نثار کرد. وی استعمارگران انگلیسی را حقیر می پنداشت و در برابر آن‌ها هرگز احساس ضعف نمی‌کرد.

هنگامی که خبر شهادت رییس علی دلواری منتشر شد، مردم در بسیاری از مناطق جنوبی ایران عزادار شدند و در دشتی و تنگستان، زنان و کودکان به شیون و زاری پرداختند. با شهادت این مجاهد بزرگ، غیرت ایرانی نمرد و همچنان باقی است و بر علیه تمامی زورگویان خوروشان خواهد بود.

شهید دلواری در کلام مقام عظمای ولایت

در این مقاله قسمت‌هایی از سخنان رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره شهید دلواری جمع‌آوری شده که به این شرح است:

بخشی از فرموده های مقام معظم رهبری در دیدار اقشار مختلف مردم بوشهر در تاریخ 11/10/70

 شجاعت های رئیس علی دلواری و نیز پشتیبانی مردم بوشهر از مبارزات آیت الله سید عبدالحسین لاری و شجاعت های شهید عاشوری از جمله یادگارهای ارزنده تاریخی ایران است و حضور چشمگیر مردم در صحنه های مبارزات و مقاومت در جنگ تحمیلی و پاسداری از مرزهای آبی کشور نشانه هایی از افتخارات مردم دلیر استان بوشهر محسوب می شود.

بخشی از بیانات مقام معظم رهبری در دیدار اهالی بخش دلوار در خانه شهید رئیس علی دلواری در تاریخ 13/10/70

رئیس علی دلواری قهرمان مبارزه با استعمار انگلیس است و ملت ایران همانند شهید رئیس علی دلواری که در مقابل انگلیس ایستادگی کرد، امروز در برابر قدرت های متجاوز به سرکردگی آمریکا ایستاده است و از دشمنان خود هیچ واهمه ای در دل ندارد.

بدون تردید با تفضل خداوند بر ملت های مسلمان، اسلام کاخ های جاهلیت را در تمام دنیا ویران خواهد کرد و مظلومان را نجات خواهد داد.

کشور پهناور ایران اسلامی در راه سعادت، آزادگی، رفع محرومیت ها و به کارگیری استعدادهای عظیم و نهفته به حرکت خود ادامه می دهد و در این مسیر مردم خوب ما باید با روحیه انقلابی و تأسی به احکام نورانی قرآن و اسلام تلاش خود را در راه آبادانی کشور عزیز ایران به کار گیرند.

بخشی از مصاحبه حضرت آیت الله خامنه ای در پایان سفر به استان بوشهر در تاریخ 13/10/70

 آن طوری که من مردم عزیز این استان – بوشهر ـ را دیدم، می توانم بگویم که مردمی بسیار اصیل و متدین و انقلابی هستند. مردم این جا عموماً از یک روح مناعت و نجابتی برخوردارند؛ مردمی هستند که به مسؤولان بسیار علاقمندند و به جمهوری اسلامی عشق می ورزند. به گذشته این استان هم که نگاه می کنیم، همین خصوصیات را می بینیم. مردم این استان با انگلیسی ها جنگیده و در مقابل نفوذ آن ها مقاومت کرده اند.

همان طور که من در صحبت عمومی با مردم بوشهر هم گفتم، مرحوم رئیس علی دلواری و جمعی از مبارزان آن روز - که ایشان بنام شدند، و الا فقط ایشان نبودند؛ دیگرانی هم از وجوه این استان و همچنین عامه مردم بودند که با ایشان همکاری می کردند - با انگلیسی ها جنگیدند و در مقابل اشغال، مقاومت کردند. مردم این استان، مردم بسیار نازنینی هستند؛ البته متأسفانه دچار محرومیت هم هستند.

بخشی از سخنرانی مقام معظم رهبری در اجتماع بزرگ مردم بوشهر در تاریخ 11/10/70

 به شما مردم عزیز و شجاع و دلاور بوشهر- شهر بوشهر و استان بوشهر- سلام و عر ض ارادت خودم را تقدیم می کنم. آن چه در گذشته و سابقه تاریخی ملت ایران و شما مردم عزیز درج و ثبت شده است، حاکی از تدین و شجاعت و اخلاص و نجابت شما مردم بزرگوار است. قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، اقشار مردم مسلمان ما در این شهر و در این استان، در صفوف مبارزات خود، کارهای شایسته و برجسته یی کردند. در مبارزه با رژیم ستم شاهی، جوانان شما، مردان شما، زنان شما، تلاش های قابل تقدیری انجام دادند بعضی از روحانیون بزرگوار شما- مثل شهید عاشوری در این راه شربت شهادت نوشیدند. قبل از دوران مبارزات اخیر ملت ایران با رژیم ستمشاهی هم، مقاومت شما مردم در مقابل تهاجم دشمنان خارجی -انگلیسی ها به این منطقه و اشغال بوشهر-که شجاعت های رئیس علی دلواری برای ملت ایران یک یادگار ارزنده تاریخی است - و هم پشتیبانی های شما از مبارزات مرحوم آیت الله سیّد عبدالحسین لاری، جزو قضایای نادر زمان گذشته است.

آن چه را که من عنوان مطالب کوتاه امروز خود قرار داده ام، این آیه شریفه قرآن است: «یا ایّها الّذین امنوا استجیبو لله و للرّسول اذا دعاکم لما یحییکم و اعلمو انّ الله یحول بین المرء و قلبه». در فضای زندگی ما باید قرآن حکومت کند و برکات قرآنی موج بزند. در سایه قرآن است که معرفت و بصیرت و شجاعت و اقدام ما معنا پیدا می کند و به سمت هدف های درست متوجه می شود. قرآن به مؤمنین می گوید: ای مؤمنین! وقتی خدا و پیامبر خدا شما را به حیات و به زندگی واقعی دعوت می کنند، به ندای آن ها پاسخ بدهید. این چه حیاتی است که خدا و پیامبر، ما را به آن دعوت می کنند؟ در یک کلمه، این حیات شایسته انسان است.

انسان برای زندگی کردن و حرکت کردن به سمت هدف های ارزنده و والا، به راهنما احتیاج دارد. انسانی که راهنما نداشته باشد و به راهنمایان الهی پشت بکند، زندگی شایسته انسانی و الهی را پیدا نخواهد کرد؛ مثل ملت هایی که به احکام الهی پشت کردند و گرفتار ظلم و ستم و زورگویی قدرت های بزرگ عالم، و گرفتار تفرقه و برادر کشی، و گرفتار ناراحتی های روانی و عصبی، و گرفتار مشکلات روز افزون زندگی شدند. ممکن است برای این گونه آدم ها نان و آب هم فراهم باشد، اما زندگی شایسته انسان فقط به نان و آب نیست؛ انسان هدف می خواهد، انسان عشق و محبت می خواهد، انسان آرمان های متعالی می خواهد، انسان آزادی و عزت می خواهد. اگر شکم ملتی را هم سیر کردند، اما آقایی و عزت را از او گرفتند، او را گوش به فرمان کردند، ذلیل کردند، این ملت چگونه می تواند احساس آسایش و آرامش بکند؟ و این همان وضعی است که در زیر بار سلطه های ظالمانه پادشاهان، در قرن های گذشته بر ملت ما حاکم بود. همین شهر بوشهر شما، به مجرد این که پادشاهان و حکام خائن قاجاری، اندکی سر از اطاعت انگلیس می پیچیدند، محل پیاده شدن سربازان انگلیسی و اشغال این منطقه می شد! بارها انگلیسی ها به بوشهر آمدند و این جا را اشغال یا تهدید به اشغال کردند.

بخشی از سخنان حضرت آیت الله خامنه ای در دیدار اعضای ستاد کنگره شهید رئیس علی دلواری 1388

اوج شروع جریان مقاومت با چهارچوب دینی و اسلامی در طول سال های متمادی گذشته، در کشور دوران قیام مردم بوشهر بوده است.

انگلیسی ها در ساحل بوشهر پیاده شدند و علما ایستادگی کردند.

حرکت این ها -رئیس علی دلواری- رسوخ روح دینی مجاهدت بر انگلیس را در ملت ما نشان می دهد.

این ها وارد میدان مبارزه با انگلیسی ها شدند. یک نمونه اش همین رئیس علی دلواری است که به نظر من جا دارد از این مرد تجلیل بشود.

شهادت یک جوان، فقط به صرف این که وارد میدان شد، تفنگش را برداشت، مردم را جمع کردند و مشغول مبارزه شدند، وقتی که شهید شد، شیراز غوغا شد، مجلس ترحیم عظیمی برگزار شد. در آن مجلس کسانی منبر رفتند، مردم را تحریک کردند، مردم راه افتادند، آمدند. انگلیسی ها مجبور شدند که مناطق جنوب و بوشهر را تخلیه کنند. به خاطر این دیدند از همه جا مردم دارند می آیند.

این جوان مبارز، با آن روحیه دینی خود، وارد میدان می شود و مبارزه می کند و افراد دورش جمع می شوند. البته او شروع کننده نبوده و جز برجسته های این جریان بوده، شروع کننده همان علما هستند.

نامه ای از تاریخ

در این مقاله بخشی از نامه شهید رئیس علی دلواری به آیت الله مجاهد برازجانی آمده که این‌چنین است: یکی از معدود اسنادی که از شهید رئیس علی دلواری بر جای مانده، نامه آن شهید حماسه ساز به روحانی پیشتاز در مبارزه با انگلیس، آیت الله مجاهد برازجانی است. این نامه از وجوه مختلف قابل بررسی است و از آن میان، یکی نوع نگارش و ادبیات نامه است. چنانچه از نگارش این مکتوب پیداست، نگارنده به ادبیات زمان خود تسلط خاصی داشته است.

این نشان می دهد که رئیس علی فردی مطلع و اهل مطالعه بوده است. این وجه همچنین نقطه اثبات وجه دیگر شخصیت رئیس علی، یعنی آگاهی کامل او از اوضاع و اتفاقات سیاسی -اجتماعی روز نیز محسوب می شود. در حقیقت متن نامه به گونه ای است که خواننده ناآشنا با وقایع تاریخی، برای درک مطالب آن ناگزیر به مطالعه کتاب های مرتبط و ارجاع به منابع دیگر است. از جمله موارد تاریخی که در این نامه مستقیماً ذکر نشده، می توان به اقدامات روحانی مجاهد آیت الله برازجانی علیه انگلیس، استفتاء ایشان از علمای نجف در خصوص جنگ نامه کنسول استفتاء ایشان از علمای نجف در خصوص جنگ نامه کنسول انگلیس به ایشان و پاسخ ایشان به بالیوز انگلیس اشاره کرد.

 چنان که از متن نامه پیداست، رئیس علی دلواری از جوابیه محکم مجاهد برازجانی به بالیوز انگلیس که اتهامات متعددی به ایشان زده و حتی وقیحانه ایشان را مورد تهدید قرار داده کاملاً مطلع بوده است و همراهی خود با مجاهد برازجانی را با لحنی کاملاً محترمانه و تحسین برانگیز در این نامه به نگارش در آورده است.

دیگر وجه قابل توجه این مکتوب، اشاره رئیس علی به روحیات مردم است. این موضوع بیانگر آن است که شهید رئیس علی دلواری در کنار مردم زندگی می کند و روحیه آن ها را به خوبی می شناسد و حتی واکنش آن ها را نیز می تواند پیش بینی کند و با این همه، در همین نامه به صراحت از شناخت خود نسبت به دشمن نیز سخن می گوید؛ شناختی که پیروزی های او در رودررویی های متعدد با دشمن را در پی آورد.

برای درک این مطلب، به متن گزارش رئیس علی دلواری از یکی از رودررویی هایش با دشمن به مجاهد برازجانی توجه کنید: «انگلیسی ها پس از این که در جنگ خشکی با دلواریان مغلوب شدند، چهار فروند کشتی جنگی آن ها در مقابل دلوار لنگر انداخت و چند روز متوالی علی الاتصال دلوار را گلوله باران کردند و متجاوز از هزار گلوله توپ به دلوار افکندند و ما یکی از گلوله ها را وزن کردیم، بیست و چهار من بوشهر بود (تقریباً سی من تبریز)و چون از اینکار سودی نبردند، ناچار یک عده هزار نفری تحت فرماندهی یک نفر سلطان(کاپیتان) انگلیسی پیاده و شروع به جنگ کردند و پس از کشته شدن صاحب منصب مذکور و نیمی از قشون آن ها، بقیه فوراً به کشتی پناهنده شدند. از ما معدودی بیش زخمی و تلف شده اند. حال که آن ها در خشکی و دریا مغلوب شده اند دیگر نمی دانم این بار از کدام طرف حمله خواهند کرد. چیزی که هست از هر جا حمله آورند جز این که مغلوب و منکوب شوند چاره ای نخواهند داشت. اجساد مقتولین انگلیسی در خارج دلوار در گوشه باغ افتاده، اگر مایل باشید تشریف آورده ببینید.»

نامه رئیس علی دلواری به مجاهد برازجانی - در کنار این گزارش - بیانگر نگرش تاکتیکی وی به جنگ و قدرت او در پیش بینی حرکات دشمن است. علاوه بر مواردی که ذکر شد، این نامه وجه دیگری نیز دارد و آن اطلاع دقیق شهید رئیس علی از وقایع دولت های اطراف است.

او در نامه مذکور از اتفاقاتی که در دیگر نقاط می افتد و اشتباهاتی که صورت می گیرد یاد می کند و خود را کاملاً برای مبارزه حاضر اعلام می کند. چنین هوشیاری، اصولاً از یک خان انتظار نمی رفت اما رئیس علی دلواری با قدرت به اطراف نظر داشته و اخبار را دنبال می کرده است. حال اصلی ترین وجه این مکتوب را مورد اشاره قرار می دهیم، وجهی که دلیل بسیاری از اتفاقات بوده است. در حقیقت این وجه - که شخصیت رئیس علی را به طور روشنی برای ما تصویر می کند - در جای جای این مکتوب به چشم می خورد و آن نگرش دینی و الهی رئیس علی با حرکتی است که شروع کرده بود، حرکتی که با وجود قدمت تاریخی پیش از او نیز، کماکان به عنوان «قیام رئیس علی» از آن یاد می شود؛ رئیس علی با روشنی حرکت خود را صرفاً برای رضای خداوند می داند و از هیچ چیزی هراس ندارد.

در این مکتوب اشاره شده است که دشمن قصد داشته حرکت او و حتی خود او را به آلمان ها منتسب کند اما رئیس علی به روشنی بیان داشتد که این ترفندها کارگر نخواهد افتاد و او برای خدا گام برداشته و در کنار مبارزی روحانی چون مجاهد برازجانی قرار گرفتن، پشتوانه محکمی برای قیام او محسوب می شود.

رئیس علی حتی با دیگر روحانیون همچون آخوند خراسانی، سید عبدالله مجتهد بلادی، سید علی نقی دشتی، سید مرتضی علم الهدی و سید عبدالحسین لاری نیز در ارتباط بوده و از نظرات آن ها استفاده می کرده است. او حتی در دیدار با علمای محلی، شرایط اتحاد محلی ها را - که اختلافات کوچک و بزرگی داشتند- فراهم می آورد تا در قیام بزرگ خود محکم تر گام پیش نهد، در مجموع اگر چه اسناد در خصوص رئیس علی دلواری چنان که باید در دسترسی نیست اما همین مختصر نیز اطلاعات وسیعی می تواند در اختیار خوانندگان و پژوهشگران بگذارد.

مزار و سنگ قبر دلاور دلواری

در ذیل این مقاله می‌خوانیم: شناخت و آشنایی با شرح و احوال و شیوه زندگانی شخصیت های مؤثر در حیات و تمدن بشری، امروز در شمار یکی از پرطرفدارترین حوزه های مطالعاتی و پژوهشی در سطح جهان و به خصوص در کشور ایران شده است، به نحوی که محققان و پژوهشگران بسیاری سال های متمادی صرف وقت می نمایند تا بخش های مختلف و متنوع زندگانی این گونه افراد را شناخته و دریابند.

لازم به ذکر نیست که علاوه بر این که این شخصیت ها رقم زننده بخشی از تاریخ بشری اند، بازتابنده روح زمانه حاکم بر جامعه بوده و بیانگر فضای ذهنی و روانی و فکری مردم و حاکمیت نیز هستند. البته نمی توان از اهمیت تأثیرگذاری زندگانی و روش و منش و شخصیت این گونه افراد برآحاد جامعه در گذشته و حال غافل ماند. به عبارت دیگر الگوپذیری جامعه از آن ها بسیار شایان توجه است و البته پرداختن و توجه به شرح احوال و زندگانی آنان نیز، الگو سازی برای نسل های جوان را تحقق می بخشد.

رئیس علی دلواری از جمله شخصیت های یاد شده در تاریخ معاصر ایران است که شرح دلاوری های او در کتاب های متعدد آمده است. روحیه حماسی و ظلم ستیزی و تقابل با بیگانه و استعمار در کنار روحیه رشادت و جوانی و اصیل و بومی وی عناصری هستند که همواره در کنار نام و شهرت رئیس علی دلواری بوده است، از این رو محبوب بسیاری از محققان و پژوهشگران و علاقه مندان به مرز و بوم ایران اسلامی گشته است. راقم این سطور نیز که سال هاست در باب تاریخ معاصر ایران مشغول به پژوهش است خود را در شمار علاقه مندان وی می بیند و چنانچه در لا به لای سطور ناپیدا و نامکشوف و مهجور مانده تاریخ، نشانی از وی دریابد آن را بر رخ همگان خواهد کشید و به نمایش عمومی و اطلاع جمعی خواهد رساند تا هر چه بیشتر شخصیت و حمایت آن پهلوان خطه جنوب ایران معلوم روشن گردد.

از این رو پس از سقوط صدام و رژیم بعث عراق در آوریل 2003میلادی(فروردین-اردیبهشت 1382)، طی سفری که در خردادماه 1382ش به عتبات عالیات داشتم بر آن شدم تا از یکی از کهن ترین و مهم ترین و مقدس ترین قبرستان های جهان دیدن نمایم. بنابراین به شهر نجف و قبرستان وادی السلام رفتم در جست و جوهای چند ساعته که در لابه لای سنگ های بالا و پایین رفته قبرستان مذکور داشتم، در جوار مقام حضرت صاحب الزمان از حسن اتفاق به قبر و مزار آن دلاور تنگستانی، رئیس علی دلواری برخوردم. دیداری که مرا به عمق تاریخ برد و بار دیگر یادآور جانبازی های مردم جنوب ایران در مقابله با دشمن خارجی شد.

بر تابلوی مقبره چنین نوشته است: «مقبره رئیس علی دلواری، وکیل مقبره جابر الحاج محمد ابوصیبع». و بر سنگ مزارش که با موزائیک نقش گشته چنین حک شده است: «مرقد مطهر مرحوم رئیس علی دلواری که در مبارزه با استعمار انگلیس به شهادت رسید.».

ویژه‌نامه اینترنتی «شیر دلوار» در پایگاه اطلاع‌رسانی راسخون منتشر شده است و علاقه‌مندان به مشاهده و استفاده از این ویژه‌نامه می‌توانند به نشانی اینترنتی www.rasekhoon.net مراجعه کنند./907/ت302/ی