برای حفظ اعتقادات، درک قلبی از دین لازم است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، حجت الاسلام مهدی نخاولی مدیر مؤسّسه راه حق، شب گذشته در مراسم سخنرانی برای طلّاب و دانشجویان که به همّت هیأت رایه الشّهدا در محلّ مسجد النّبی مشهد برگزار شده بود، گفت: دو نوع درک از دین وجود دارد؛ درک قلبی و درک ذهنی، درک ذهنی هم البته لازم است اما اصل، درک قلبی است.

برای حفظ اعتقادات، درک قلبی از دین لازم است

حجت الاسلام نخاولی گفت: ما به رحمت و عدالت خداوند اعنقاد داریم اما در معرض حوادث شکننده اگر یقین و درک قلبی نباشد نارضایتی از قضا و قدر بر انسان حادث می شود. اکثراً انسان به عدالت و رحمت پروردگار معتقد و معترف است، اما این یک اعتقاد زبانی است و هنگام وقوع رویدادهای شکننده و کمرشکن، اعتقاد حقیقی شناخته می شود و اعتقاد قلبی به درد می خورد.

وی افزود: اگر چه فرد صدبار هم در کلاس درس عدل الهی را خوانده باشد، اگر چه طلبه یا دانشجوی ما در محفل و کلاس، درباره عدل الهی کتاب خوانده باشد و حتی بتواند این مبحث را برای کسی تدریس بکند، باز درمعرض حادثه های تلخ و طوفان شدائد به قضا و قدر معترض خواهد بود و از حکمت خداوند شکایت خواهد داشت. این موضوع به خاطر نبود معرفت و ایمان قلبی حاصل شده است و به همین خاطر هم، محلّ کسب ایمان، کلاس درس نیست.

کلام همراه با اعتقاد، اولین لازمه کسب درک قلبی

مدیر موسسه پژوهشی راه حق ضمن تعریف نیاز حقیقی خاطرنشان کرد: عالم، عالم حقیقت بوده و هر چیزی عاری از حقیقت پوچ و بیهوده است. حرف بیهوده است اگر حقیقت و عینیّت آن یعنی عمل همراهش نباشد. اساس آن که گوینده و خطیبی بتواند مخاطبینش را تحت تأثیر قرار بدهد یا نتواند، در تفاوت مَجاز و واقع است؛ یعنی اگر سخنران خود به وعظ و اندرزهایش مداومت دارد، سخنش تأثیرگذار و واقع خواهد بود، اما اگر عمل با قول تفاوت کند، مَجاز است و مَجاز هیچ ارزشی ندارد.

وی ادامه داد: از خطیبی پرسیدند که تو چگونه مردم را دچار تأثیر و تأثّر و سخن خود را در مخاطبین نافذ می کنی؟ حکیم پاسخ داد «وَ لَیسَت نائِحَهُ المُستَأجِرَهُ کَالثَّکَلاء» یعنی هیچگاه نوحه خوان بی خانمان با صاحب عزا برابر نیست. «نائِحه مُستَأجِرِه» به زنانی گفته می شود که در زمان های قدیم به واسطه فقر و بی خانمانی در مجالس عزا نوحه می خواندند و دستمزد می گرفتند. «ثَکَلاء» هم زن صاحب عزا، بیوه شده و یا فرزند از دست داده است.

در دوران انقلاب، هیچکس مثل امام خمینی نشد

حجت الاسلام نخاولی تصریح کرد: درجه نوحه خوان هیچگاه با درجه صاحب عزا برابر نیست. همانطور که در یک مجلس عزا، مداح صدبار هم فریاد می زند و کسی منقلب نمی شود اما یک آه صاحب عزا، مجلس را به هم می ریزد. این مصداق ابتلاء به سخن و دغدغه مند بودن است. سخنرانی که خود دغدغه مند است و مشکل  را درک کرده، با سخن خود می تواند انسان ها را تحت تأثیر قرار بدهد و آن ها را هم دغدغه مند کند. این گونه است که در دوران انقلاب، هیچکس مثل امام خمینی نشد.  

مخاطب با معرفت، دومین لازمه کسب درک قلبی

این مفسر و پژوهشگر علوم دینی در ادامه به جایگاه مخاطب و پذیرنده سخن در وصول به درک قلبی اشاره کرد و گفت: علاوه بر سخن حقیقی، مخاطب نیز بسیار مهم است. چه بسیار کسانی که هر پنج وعده نماز خود را هم پشت سر پیامبر اسلام (ص) خواندند و بازهم جهنّمی شدند.

وی افزود: سخنران هرقدر هم که التزام عملی به قول خود داشته باشد و نسبت به گفته هایش ایمان و دغدغه داشته باشد، از پیامبر اسلام (ص) که با معرفت تر نیست. در تاریخ صدر اسلام نمونه های زیادی داریم که محضر رسول خدا را هم درک کرده و انطباق قول و عمل ایشان را هم با چشم خود دیده بودند، اما موعظه های پیامبر در آنها کارگر نبود و ایمان نمی آوردند. پس، در کنار عالم عامل، مخاطب با معرفت هم برای کسب درک قلبی لازم است.

دعا کردن با شناخت، سومین لازمه کسب درک قلبی

حجت الاسلام نخاولی دعا کردن را به معنای اعتراف به تهی دستی دانست و اظهارداشت: وقتی گدایی از ما طلب مساعدت مالی می کند، در واقع می گوید من از بهره های مالی چیزی ندارم و از تو که در این زمینه توانگری، کمک می خواهم. دعاکردن ما به درگاه پروردگار هم دقیقاً به همین معناست.

وی تصریح کرد: وقتی دست به دعا می بریم، یعنی می گوییم ای خدای بزرگ، دست من از این نعمت خالی است و فقط تو همه چیز داری و این گونه دعا کردن هیچ چیز را به منبع همه چیز متصل می کند. ما مالک هیچ چیزی نیستیم بلکه خداوند مالکیت همه چیز را در اختیار دارد «وَ لِله مُلکُ السَّماوات وَالاَرض» یعنی همان حکم حقیقی عالم خلقت که فرمود در حقیقت مالک اصلی خداست.

حجت الاسلام نخاولی گفت: دعا کردن مشمول همه زمان هاست نه فقط زمانی که بنده به عُسر و هَرَج می افتد و اموراتش بر ناتوانی دلالت دارند. اساسا در قرآن کریم هم می فرماید «اِنَّ الَّذین عِندَ رَبَّکَ لایَستَکبِرونَ عَن عِبادَتِه» یعنی کسی که دعا نمی کند مستکبر است و این دعا نکردن منظور دعا نکردن در تمام طول عمر است.

درک قلبی، مقدّمه خداشناسی معرفتی است

وی در انتها خاطرنشان کرد: همه این سه شرط لازم است تا درک قلبی برای انسان حاصل شود و این درک قلبی، خداشناسی معرفتی را برای او به ارمغان بیاورد. خداوند متعال در قرآن کریم، منشأ همه بدبختی های عالم را در عدم شناخت صحیح خدا دانسته است. خداشناس حقیقی خلق را از خالق و رب را از مربوب جدا نمی داند که بگوید خدا یک مصیبتی را بر ما مسلّط کرد تا مارا بیازماید بلکه خدا را عین همان عمل می بیند، همانطور که امیرالمؤمنین (ع) فرمود من خدا را قبل از هر حادثه، حین و بعد از آن می بینم./863/202/ب3