تئوری پردازی اسلامی از سوی حوزویان لازمه تحقق اقتصاد مقاومتی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، آیت الله مهدی هادوی تهرانی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم عصر امروز در همایش ملی «نقش جامعه نخبگانی حوزه های علمیه در تحقق اقتصاد مقاومتی» که در سالن همایش های غدیر در قم برگزار شد، درباره جامعه نخبگانی در مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: دست اندرکاران صحنه اقتصاد را سه گروه فعالان اقتصادی، حکومت و جامعه نخبگانی تشکیل می دهند؛ جامعه نخبگانی کسانی هستند که از اطلاعات کافی در حوزه های مختلف برخوردارند و ممکن است خود فعال اقتصادی و بخشی از حکومت نباشند، اما دیدگاه آنها می تواند بر فعالان اقتصادی و حکومت تأثیرگذار باشد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به نقش حوزویان در اقتصاد اظهار داشت: جامعه نخبگانی به دو بخش حوزوی و دانشگاهی تقسیم می شود؛ هر کدام روش ها و دانش های خاص خود را دارند و در واقع بر اساس همان روش ها، توانایی تأثیر تخصصی بر جامعه پیرامونی خود را دارا هستند؛ نسبت این جامعه با فعالان اقتصادی در یک نگاه آرمانی در حکومت اسلامی این است که این فعالان اقتصادی، تابع و مقلد جامعه نخبگانی حوزوی هستند؛ چرا که در فعالیت اقتصادی خود، از این جامعه تبعیت می کنند از احکام شرعی را از مجتهدان و صاحب نظران حوزوی به دست می آورند.

وی تصریح کرد: بخش عمده فعالان اقتصادی که شاید در جامع سنتی ما شامل تجار، بازاریان و ملاکان بوده و مقلدان علمای حوزوی و محققان بودند، در گذشته های حوزه، شاهد همکاری های مستمر این بخش فعالان اقتصادی با حوزه بوده و تأمین کننده های مالی حوزه ها بوده اند و در مسائل دینی خود به حوزه ها و مرجع مراجعه می کردند.

آیت الله هادوی تهرانی با اشاره به لزوم ارتباط بیش از پیش فعالان اقتصادی با حوزه گفت: بعد از انقلاب سفید، ارتباط چهره فعالان اقتصادی تغییر کرد؛ بعد از انقلاب اسلامی توقع است که این رابطه مستحکم تر شکل بگیرد و فعالان اقتصادی درباره شرعی بودن آن به علما مراجعه کنند.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ضمن تأکید بر اجرای قوانین اسلامی توسط مسؤولان یادآور شد: حکومت، بخش دیگر مؤثر در اقتصاد است که مجموعه قوا (قضائیه، مقننه و مجریه) را شامل می شود و مجموعه قوانین مبتنی بر قوانین اسلامی است که شورای نگهبان وظیفه این مسأله را دارد و توقع است در دستورالعمال ها و اجرای قوانین، رعایت ضوابط شرعی به دنبال تحقق اسلامی در جامعه باشد؛ در درجه اول باید مجریان این حکومت رفتارشان مبتنی بر مبانی و دستورهای اسلامی باشد

وی بهره نبردن مسؤولان از ظرفیت های موجود را از خلأهای موجود در کشور عنوان و خاطرنشان کرد: اقتصاد مقاومتی ماحصل کار کارشناسی است که باید بتوانیم وضعیت اقتصادی کشور را به آن نقطه مطلوب منتقل کنیم؛ حوزه به عنوان جامعه نخبگانی می تواند کار علمی ـ پژوهشی و تبلغی ـ ترویجی را تعریف کند؛ خلأیی وجود دارد که دست اندرکاران نظام در بخش های مختلف، به شکلی سازمان یافته از توانایی های تخصصی موجود در کشور در زمینه های مختلف استفاده نمی کنند.

آیت الله هادوی تهرانی با بیان این که اگر قرار است در اقتصاد مقاومتی، از توان تخصصی حوزه بهره برداری شود، باید ساختارهای حکومت سامان پیدا کند، اظهار داشت: آیا در مجلس شورای اسلامی در طول سال های پس از انقلاب از حوزه در زمینه اقتصادی به شکل بهینه استفاده شده است؟ این مسأله بحثی جدی است که اگر زمینه استفاده مناسب از دستاوردهای حوزه استفاده نشود، پژوهش ها در حوزه کند یا کم خواهد شد و اگر مورد حمایت قرار بگیرد، پژوهش ها افزایش یافته و سرعت و کیفیت بیشتری خواهد داشت.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم درباره فعالیت های حوزه در زمینه اقتصاد و بهره نبردن دولت از حوزویان تصریح کرد: این که آیا حوزه چه مقدار توان تخصصی دارد، بحثی جدی است؛ معمولا مسؤولان با نگاهی طلب کارانانه به طلاب می گویند که شما چه دارید که ما استفاده نکرده ایم؛ در این زمینه فعالیت هایی شروع شد و بیشترین این فعالیت ها در زمنیه اقتصاد بود و بزرگانی مثل شهیدان صدر، بهشتی و مطهری فعالیت کردند و بعد از انقلاب علی رغم حضور حوزه در زمینه علوم انسانی، حضوری موفق داشته و کتاب های زیادی نوشته شده است.

وی گفت: معتقدم این کارهای فراوان، نیروهای تربیت شده، تحقیقات و پژوهش ها نه آن سامانی که باید و شاید را داشت و نه از این پژوهش ها استفاده شد؛ بعد از انقلاب بانک های موجود که بر اساس ساختار ربوی شکل گرفته بود، با بحرانی مواجه شد و تصورات این نبود که با وجود انقلاب، بانک ها باید جمع شود؛ اما پس از انقلاب، قانون علمیات بانکی بدون ربا تصویب شد که شهید صدر در نجف در مهلت کوتاهی انجام داده بود.

آیت الله هادوی تهرانی درباره تصویب قانون علمیات بانکی بدون ربا در ابتدای انقلاب یادآور شد: این قانون با این نگاه نوشته شد که اگر بانک موجود را بخواهیم با موازین اسلامی سازگار کنیم، چه راه حلی وجود دارد و ایشان پیشنهادهایی داده بود که راهنمای مسؤولان تصویب کننده این قانون شد؛ علت در نظر گرفتن محدودیت برای این قانون، این بود که با کاستی ها و نقص های قانون در عمل مواجه شدند و پس از گذشت چند سال اصلاح شد، اما این راه حل موقتی بود، چرا که نمی شد دستگاه اقتصادی را متوقف کرد، تا برنامه ای تصویب شود.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به کوتاهی مجلس در تصویب قانون اصلاحی علمیات بانکی بدون ربا خاطرنشان کرد: قانون علمیات بانکی بدون ربا در سال 63 تصویب نهایی و اجرا شد؛ اکنون 32 سال از آن تصویب گذشته است که این قانون اجرایی می شود، این در صورتی است که در ابتدا، برای 5 سال نوشته شده بود، البته حوزویان زحماتی برای اصلاح این قانون کشیدند، اما در مجلس نهم تصویب نشد و به مجلس بعد منتقل شد.

وی با اشاره به کم توجهی مسؤولان در مسیر مسائل اقتصادی افزود: توقع این بود که در این 33 سال با وجود این همه اقتصاددان اسلامی که تربیت شده بودند و منشأ آثار هستند، می توانستیم راه حل یک الگوی اولیه برای یک ساختاری از نظر اسلام در ثبات بانک تزریق کنیم و این کار نشد.

آیت الله هادوی تهرانی به نقش حوزه در تحقق اقتصاد مقاومتی پرداخت و تصریح کرد: برای تحقق اقتصاد مقاومتی به تئوری پردازی های اسلامی از سوی حوزویان نیاز داریم که بتواند بر اساس منابع اسلامی مفاهیم اقتصاد مقاومتی را تئوری پردازی کنند و زمینه تحقق این مفاهیم را در فضای اسلامی فراهم کنند که اتفاق نیفتاد.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم ضمن بیان پیشنهاد برای مسائل اقتصادی گفت: کار حوزه، صرفاً کار علمی و پژوهشی نیست، بلکه بخش دیگر حوزه، تبلیغی و ترویجی است؛ 20 سال پیش در حضور حجت الاسلام والمسلمین مصباحی مقدم با آقای نمازی وزیر اقتصاد وقت، بحث مالیات ها مطرح بود که چرا مردم مالیات نمی پردازند؟ گفتم که توجه کنید متدینین که خمس خود را می پردازند، اما مالیات نمی دادند، آن را وظیفه شرعی نمی دانند و ظلم تلقی می کنند که فرار از مالیات را ارزش دانسته و اگر می خواهید مالیات رایج شود، باید فرهنگی ایجاد کنید که بخشی با حوزه است تا تبلیغ کند و بخش دیگر با دولت است که مردم مالیات را مثل خمس و زکات وظیفه شرعی ببینند؛ آیا در طول این 20 سال موفق به این کار شدیم؟

وی افزود: برای این که مردم مالیات دهند، باید زمینه باور را فراهم کرد؛ اگر مردم احساس کنند که مالیاتی که پرداخت می کنند، درست مصرف می شود، انگیزه شان بیشتر خواهد شد؛ اگر احساس کنند که کاری است تا دین بر عهده آنها گذاشته، بهتر انجام می شود.

آیت الله هادوی تهرانی عمل مسؤولان را بسیار مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: اگر قرار است اقتصاد مقاومتی به شکل واقعی انجام شود، وظیفه حوزه در زمینه علمی ـ پژوهشی تأمین پشتکارهای نظریه های اقتصاد مقاومتی است؛ وظیفه حوزه در بخش تروبجی، ایجاد بستر مناسب برای باور مردم نسبت به معیارهای اقتصاد مقاومتی است. /822/پ201/ج