عبرت و سعادت در گرو استفاده از تجربیات دیگران است
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دوازدهمین جلسه تفسیر سوره دخان از سوی آیت‌الله سید محمدتقی مدرسی، شب دوازدهم رمضان در بیت وی در تهران برگزار شد.
وی با قرائت آیات 30 تا 33 سوره مبارکه دخان بیان کرد: بین انسان‌های اولیه و انسان امروری تفاوت آنقدر زیاد است که شاید نتوان مقایسه کرد. انسان امروزی در زمینه شخصیت، فرهنگ و علم پیشرفت قابل توجهی داشته است. ما نیز باید به دنبال علم، بینش، کاردانی و در تعابیر دینی به دنبال عبرت باشیم.
این مفسر قرآن ادامه داد: عبرت و سعادت در گرو استفاده از تجربیات دیگران است. اگر هر کسی بخواهد فقط از تجربیات خودش استفاده کند حداقل 7 یا 8 قرن نیاز به زندگی دارد. تجربه‌های دیگران دو نوع است؛ اول تجارب شخصی که منحصر به فرد است و ممکن است برای همه نتیجه مشابه نداشته باشد. البته در همین تجارب شخصی سفارش به پیروی از انبیا و صالحین شده است.
وی افزود: دومین و مهم‌ترین نوع تجربه، افراد جوامع و تمدن‌ها هستند. در تاریخ 21 نوع تمدن مختلف داشته‌ایم که مورخان آن را به ثبت رسانده‌اند. فرعون نیز برای خودش به تنهایی یک تمدن بود که نه پدر و نه پسر داشت، یعنی نه قبل از او چیزی بود و نه بعد از مرگش چیزی به جا گذشت.
آیت‌الله مدرسی اظهار کرد: یکی از دلائلی که داستان حضرت موسی(ع)، بنی‌اسرائیل و فرعون را بارها در قرآن ذکر شده این است که شامل عبرت‌هایی برای تمام تاریخ است حال آن‌که خود قرآن نیز معجزه‌ای برای همه زمان‌هاست. در روایتی حضرت محمد(ص) میفرمایند ازتاریخ بنی‌اسرائیل عبرت بگیرید و آن را تکرار نکنید.
وی با توجه به آیات توضیح داد: دو جریان متفاوت در این‌جا وجود دارد. اول جریان حضرت موسی(ع) و بنی‌اسرائیل و سپس جریان فرعون و آل‌فرعون. فرعون به دلیل دو صفت نادرست ازبین رفت، اول اینکه علوّ داشت یعنی به داشته‌هایش بسیار غرور می‌ورزید و دچار تغییر شده بود. در این رابطه ما روایتی داریم که هرکس در درون خود فرعونی دارد و امکان دارد از فرط غرور و تکبر دچار عذاب الهی شود.
آیت‌الله مدرسی در ادامه بحث گفت: دومین صفت ناپسند فرعون اسراف کردن بود، همه کارهایش بدون حد و حدود و ضوابط بود. وی قبل از اینکه غرق شود بسیار با زیردستانش رفتار نادرستی داشت و در مورد برده‌ای که فرار کرده بود دستور داد آن برده را در دریا غرق کنند؛ در صورتی که این حکم برای خودش اجرا شد.
وی اضافه کرد: خداوند در چند مرحله انسان را دادگاهی می‌کند، ابتدایی‌ترین دادگاه برای هر کسی وجدان اوست. بعد از آن دادگاه دنیوی در حضور مؤمنان است، سپس در قبر اعمال مورد بررسی قرار می‌گیرد و دادگاه آخر نیز روز قیامت است. اما افزون بر این چند مورد دادگاهی به نام رحمت الهی است به این معنا که خدای کریم هرگز به بنده‌اش ظلم نمی کند و در هر مرحله‌ای از زندگی او حاضر به بخشش بنده است.
آیت‌الله مدرسی در ادامه تفسیر اظهار کرد: خدا می‌فرماید ما بنی‌اسرائیل را با توجه به شناخت آن‌ها انتخاب کردیم و آن‌ها را وارث فرعون قرار دادیم، چون در آن زمان قومی بهتر از آنان وجود نداشت. ویژگی بارز قوم بنی‌اسرائیل که باعث شد خدا اموال فرعون را برای آنان بگذارد این بود که آن‌ها در برابر ادعای خدایی فرعون و شرک به خدا مبارزه کردند و کشته نیز دادند که این اخلاق الهی نیز میراث حضرت یوسف(ع) برایشان بود. هرچند که خودشان بعدها دچار اختلاف و انحراف شدند.
وی افزود: کشتی‌هایی که در دریا گم می‌شوند از وسیله‌ای به نام قطب‌نما استفاده می‌کنند ما نیز در زندگی باید همواره هدایت الهی را سرمشق خود کنیم. خدا در تمامی لحظات و رفتار ما باید تجلی کند و در نیت‌هایمان تنها رضایت پروردگار را در نظر داشته باشیم. حضرت محمد(ص) می‌فرماید حتی برای کارهای روزمره خود نیز نیت قربتاًالی‌الله کنید.
مفسر قرآن بیان کرد: نشانه‌هی خدا در زمین چند مورد است. آیت یعنی کسی یا چیزی که انسان با نگاه کردن به آن به یاد خدا می‌افتد. نخستین آن‌ها آیات قرآن است، آیات بعدی طبیعت و موجودات هستند، نشانه بعدی امام علی‌ابن‌ابی‌طالب(ع) است. روایت داریم از انسان مغرور دوری کنید در عوض در کنار کسی باشید که شما را به یاد خدا بیاندازد، و در عمل به شما درس زهد و تقوا دهد، و در سخن علم شما را افزایش دهد.
وی در پایان سخنانش گفت: خدا همه آیات الهی را در اختیار بنی‌اسرائیل قرار داد. هم آن‌ها از وجود چندین پیامبر بهره‌مند کرد، هم معجزات طبیعت را به آن‌ها نشان داد، هم سال‌ها به آنان نعمت فراوان عطا کرد. اما تمامی این آیات برای امتحان آنان بود. در زمان کنونی نیز وجود امام زمان(عج) برای ما آیتی الهی و بزرگ است و ما باید خود را برای ظهور و امتحان این نشانه‌ی الهی آماده کنیم./202/9597/ب1