راهپیمایی اربعین، بازنمایی جامعه آرمانی مهدوی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دومین نشست تخصصی دومین همایش ملی اربعین با عنوان «اربعین؛ الهیات اجتماعی و تمدن زایی اسلامی» در تالار امام خمینی(ره) دانشگاه امام صادق(ع) به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و با همکاری دبیرخانه کنگره بین المللی لقاء الحسین و پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی و پژوهشکده مهدویت و آینده اندیشی مسجد مقدس جمکران برگزار شد.

ظرفیت های تمدنی اربعین

در ابتدای همایش مسعود معینی پور دبیر علمی همایش ملی اربعین به بیان ظرفیت های تمدنی اربعین پرداخت.

به اعتقاد وی یک ظرفیت جدید برای ایجاد یک امت و تمدن اسلامی در بستر فضای اجتماعی به واسطه راهپیمایی اربعین با محوریت اباعبدالله وجود دارد.

معینی پور در ادامه افزود: «یک سری قواعد امنیتی، اقتصادی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی خاص بر این پدیده حاکم است.اگر همه اینها را جزو سرفصل های مباحث مطالعات اجتماعی و الهیات اجتماعی بدانیم، می بینیم با محوریت حب اباعبدالله در دنیای نوین، یک پدیده جدید تمدنی در حال شکل‌گیری است که قابل مطالعه است.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر، یک واقعه کاملاً استثنایی در مدت ده روز در عصر جدید در حال اتفاق افتادن است؛ انسان‌هایی که در یک زندگی متفاوت در جامعه خود سیر می‌کنند، به ناگاه طی ده روز در یک جامعه که توسط امام حسین (ع) ساخته شده حضور پیدا کرده و زندگی جدیدی را تجربه می کنند که در یک فرآیند طبیعی و غیرحاکمیتی شکل گرفته است و درصد بسیار بالایی از قواعد تمدن آرمانی مثل ایثار و محبت و ... در آن به وقوع می پیوندد.

عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) بیان داشت: اگر از نگاه تقلیل گرایانه به تمدن عبور کنیم و نگاه مبسوطی به آن داشته باشیم به این صورت که در دو لایه فردی و اجتماعی در حوزه بینشی و معرفتی، گرایشی و اخلاقی، رفتاری و ظاهری باید تغییر حاصل کند، اربعین برای تمدن سازی از لایه‌های بینشی و معرفتی شروع می‌کند و گرایش‌ها و باورها را اصلاح و بروز و ظهور رفتاری پیدا می‌کند.

وی با اشاره به این که ممکن است این پدیده در لایه های مختلف خود با شدت و ضعف اتفاق بیفتد گفت: این به این معنا نیست که کسی که در راهپیمایی اربعین حضور پیدا می کند، ولو اینکه از مظاهر تمدن مادی هم برای اطلاع‌یابی یا حضور استفاده کرده باشد، نظام بینشی و رفتاری‌اش تغییر نکرده باشد. بلکه امکان دارد  در نظام بینشی موفق بوده ولی در نظام رفتاری موفق نبوده است.

این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: ویژگی اربعین  این است که یک بسته بندی از نظام بینشی، نظام باور و نظام رفتار را در خود دارد و یک نمونه کوچک از تمدن تحقق یافته را در یک جامعه محدود به منصه ظهور می‌گذارد.

نقش فقه حکومتی در تمدن سازی در بستر اربعین

در ادامه این نشست، حجت الاسلام دکتر سعدی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) به ظرفیت فقه در تمدن سازی اشاره کرد و با استناد به روایت امام حسن عسکری(ع) که زیارت اربعین را یکی از نشانه های ایمان ذکر می کنند، گفت: راهپیمایی اربعین نماد یک تمدن دینی از دیدگاه ائمه (ع) است.

حجت الاسلام سعدی با استناد به آیه سوره یاسین «اصحاب القریه اذ جائها المرسلون» اظهار داشت:  قرآن کریم جامعه ای را که هنوز پیام الهی را دریافت نکرده، قریه می نامد هرچند آن جامعه از جمعیت بالایی برخوردار باشد؛ از این رو در چند آیه بعد می فرماید «و جاء من اقصی المدینه رجل» یعنی چیزی که قریه را به مدینه تبدیل می کند، وجود پیامبر الهی میان آن جامعه است.

وی ادامه داد:  دین و الهیات نسخه جدیدی را برای شکل گیری تمدن در مبانی، اهداف و فرایند تحقق آن پیشنهاد می کند. بنابراین باید به ظرفیت فقه شیعه که یکی از مناسک آن اربعین است، برای تمدن سازی پرداخت.

حجت الاسلام سعدی اضافه کرد: به اعتقاد من فقه حکومتی و فقه ناظر به اجتماع، کاملاً امکان تمدن سازی دارد، ولی فقه فردی چنین ظرفیتی ندارد؛ چراکه فقه حکومتی مسئول طراحی نظامات اجتماعی است و اگر این خرده نظام ها توسط فقه حکومتی محقق شود، می توانیم تمدن سازی اسلامی داشته باشیم که خروجی آن زیارت اربعین حول محور سیدالشهدا می شود.

اربعین، نماد جامعه مهدوی

سخنران بعدی این نشست، حجت الاسلام سید ظهیرالحسن نقوی امام جمعه و موسس مسجد علی شمال کالیفرنیا بود. وی با اشاره به تصاویر نادرستی که رسانه های غربی از اعمال نامتعارف در عزاداری امام حسین (ع) نظیر قمه زنی نمایش می دهند، اربعین امام حسین را از بین برنده و نابود کننده تمام نقشه های دشمنان اسلام و تشیع دانست.

مدیر شبکه ولایت آمریکا، اربعین را یک راهپیمایی اعتراضی توسط شیعیان علیه تروریسم خواند که خود به خود، تفکرات شیعیان را از سایر مذاهب اسلامی متمایز می کند و آن را به دنیا نشان می دهد.

دبیر کل سازمان دانشجویان مسلمان جهان، راهپیمایی اربعین را نمونه ای از دولت امام زمان (عج) عنوان کرد که در آن هیچ کس گرسنه نیست و همه در امنیت کامل به سر می برند و ایثار و از خود گذشتی در آن موج می زند.

گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی با استفاده از ظرفیت اربعین

دکتر مارکوس گرهولد، استاد دانشگاه گیسن آلمان، سخنران بعدی نشست بود که به موضوع شیوه گذر از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی با استفاده از ظرفیت اربعین حسینی پرداخت. وی راه این گذار را رساندن کلام امام حسین(ع) از مدینه تا کربلا به گوش جهانیان دانست تا مردم ناآگاه دنیا با اهداف قیام امام آشنا شده و آن را صرف یک جنگ نبینند که در آن تعداد زیادی از دو طرف کشته شدند.

استاد اسلام شناسی دانشگاه مونستر آلمان با اشاره به حدیث معروفی از امام حسین (ع) گفت: دین فقط عمل کردن به احکام و ساختن مساجد بزرگ و زییا نیست، بلکه دین باید در عرصه رفتار و اخلاق نیز ظهور پیدا کند که متأسفانه امروز این مسئله در میان مسلمانان کمتر به چشم می خورد؛ از این رو باید بین احکام و اخلاق ارتباط برقرار شود.

اربعین، محور وحدت همه ادیان

دکتر غلامرضا گودرزی عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) آخرین سخنران این نشست بود که سخنان خود را در چهار محور بیان کرد. وی اربعین را جلوه ای از ملک الهی دانست که ما هنوز ظرفیت آن را به خوبی درک نکرده ایم، برای همین هر جه به سمت آخرالزمان حرکت می کنیم، ظرفیت اربعین گسترده‌تر و آشکارتر خواهد شد.

گودرزی اربعین را نقطه شروع موفقیت آمیز حرکت مهدوی دانست و در عین حال این نکته را متذکر شد که نباید کاری کرد که حرکت اربعین به یک کارناوال تبدیل شود، بلکه باید محتوای آن غنی شود تا از آسیب‌ها محفوظ بماند.

به اعتقاد وی، از آنجا که اربعین محور وحدت آفرین تمام مکاتب و ادیان است، باید حضرت امام حسین(ع) به عنوان محور وحدت حفظ شود و هیچ چیز دیگری در کنار آن اضافه نشود./916/201/ع