لزوم برگزاری برنامه‌های مذهبی برای کودکان به صورت جداگانه
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از مرکز خبر روابط عمومی مسجد مقدس جمکران، حضور کودکان در حماسه عاشورا بیانگر این است که کودکان اگر در بستری مناسب آموزه‌های لازم را فرابگیرند به موقع حماسه می‌آفرینند.
عاشورا سر چشمه فرهنگی غنی برای مسلمانان و غیر مسلمانان، کودکان و بزرگان و تمام عالمیان است و هر کس که انسانیت، آزادگی، ظلم‌ستیزی و شجاعت در نهادش نهفته باشد در هر جا و هر زمان که باشد به عاشورا پیوند خواهد خورد.
هر چیزی که در کودکی بر ذهن انسان حک شود تا ابد از صفحه ذهنش زدوده نخواهد شد، زمینه ایجاد آشنایی گسترده و پیوند عمیق افراد با عاشورا باید در کودکی ایجاد شود؛ به راستی چگونه می‌توان مفاهیم بلند و عمیق عاشورا را به گونه‌ای برای کودکان شرح داد تا در سطح درک آنان جای بگیرد و آنان را از همین ابتدای راه با عاشورا همراه کرد؟
برای یافتن پاسخ این پرسش به سراغ محمد علی زارع، مسؤول مرکز فرهنگی هنری گل نرگس مسجد مقدس جمکران که مدت‌ها در حوزه مسائل فرهنگی، دینی و تربیتی کودکان فعالیت کرده است رفتیم و با وی به گفت‌و‌گو پرداختیم.
آیا می‌توان به جز وقایع عاشورا، اهداف قیام امام حسین(علیه السلام) را نیز برای کودکان شرح داد؟
اهداف قیام امام حسین(علیه السلام)جزء مسائل تخصصی است؛ بیان مسائل تخصصی دینی برای کودکان نتیجه مطلوب ندارد.
نه تنها اهداف امام حسین(علیه السلام) از قیام عاشورا بلکه بسیاری از مسائل تخصصی دینی که کودکان گنجایش فهم آن را ندارند، نباید برای کودکان شرح داد چون بیان مسائل تخصصی برای آنان خوشایند نیست و حتی بعضی مواقع اثرات ضد تبلیغی دارد.
برخی سؤالات کودکان پاسخهای تخصصی میطلبد مانند اینکه «چرا امام حسین(علیه السلام) با وجود اینکه علم غیب داشتند و می‌دانستند در سفر کربلا قرار است چه اتفاقی بیفتد، خانواده خود را در این سفر به همراه آوردند؟»، اگر بیان مسائل تخصصی دینی برای کودکان مجاز نیست، پاسخ اینگونه سؤالات کودکان را چگونه باید داد؟
به وجود آمدن اینگونه سؤالات در ذهن کودکان ناشی از خطای بزرگسالان است چون نشان دهنده این است که بزرگسالان مسائلی را برای کودکان بیان کردهاند که نباید به آنان گفته میشد تا چنین شبهات و سؤالاتی که نیازمند پاسخ تخصصی است فعلاً برای آنان ایجاد نشود و در بزرگسالی در پی پاسخ آن باشند.
بیان تفاسیر تخصصی برای پاسخ به اینگونه سؤالات کودکان، کار سختی است؛ در اینگونه مواقع باید بجای شرح تفاسیر تخصصی با توسل به معرفتهای فطری که در ذات آن‌ها وجود دارد به سؤالاتشان پاسخ داد.
برای افزایش معرفت کودکان نسبت به حقانیت امام حسین(علیه السلام) و باطل بودن یزیدیان، به جز راههای احساسی چه راهی وجود دارد؟
کودکان به خوبی‌ها معرفت فطری دارند؛ بزرگ‌تر‌ها موظف هستند کودکان را به معارف تجربی برسانند، یعنی انواع صفات خوب مانند مهربانی، شجاعت، خوشقولی و ... را به صورت مصداقی به کودکان بفهمانند؛ وقتی معرفت تجربی کودکان به خوبی‌ها افزایش یابد، آنگاه با بیان خوبیهای امام حسین(علیه السلام) و یارانش، حقانیت ایشان برایشان آشکار می‌شود و خود به ناحق بودن یزیدیان که در مقام مبارزه با جبهه حق برآمده بودند پیمیبرند.
هرگاه کودکان را با ارزشها آشنا کنید خودشان خود به خود ضد ارزشها را شناسایی میکنند.
عاشورا یک واقعه نیست، چشمه فرهنگ است. آیا از این چشمه، برای کودکان هم نهر فرهنگ جاری شده است؟
عاشورا برای تمام اقشار و گروههای مختلف جامعه و ردههای متفاوت سنی تولید فرهنگ کرده است ولی اینگونه نیست که بخشهای مختلف آن از هم جدا باشند. تمام وقایع عاشورا به هم گره خورده است و فرهنگهای جاری شده از سرچشمه عاشورا سلسلهوار به هم پیوند خورده و قابل تفکیک نیستند.
در فرهنگ عاشورا هر چه که بخواهید وجود دارد، باید جستو جو کرد و آن را کشف کرد؛ در حوزه کودکان نیز مسائل فرهنگی و تربیتی بی‌شماری وجود دارد که شناسایی تمام آن‌ها نیازمند تفحصی گسترده و تخصصی است.
عملکرد سیستم آموزش و پرورش ایران در راستای معرفت‌افزایی دانش‌آموزان نسبت به عاشورا که بزرگ‌ترین سمبل دین اسلام است را چگونه ارزیابی میکنید؟
سیستم آموزش و پرورش ایران در بعد آموزشی موفق است و مدام با بررسی میزان رشد آموزشی آنان، برای ارتقای سطح علمی تلاش میکند ولی این شدت تلاشها و پیگیریهای منظم نظام آموزش و پرورش در بخش پرورشی و تربیتی دانش‌آموزان دیده نمیشود در حالیکه رشد تربیتی یک فرد بر رشد علمی وی ارجحیت دارد.
البته باید به این مسأله توجه کرد که برای آشنایی فرزندانمان با عاشورا فعالیت آموزش و پرورش به تنهایی کافی نیست و باید تمام حوزههای أثرگذار بر کودکان و نوجوانان که خانواده، آموزش و پرورش و رسانههای حوزه کودکان و نوجوانان در صدر آن‌ها قرار دارند به طور هماهنگ برای شناساندن عاشورا به فرزندان ایران زمین تلاش کنند.
بعضی از والدین آنقدر که برای آشنا کردن کودکان خود با مسائل تربیتی، دینی و آموزش برنامه‌ریزی میکنند برای سرگرمی، اوقات فراغت و بازی کودکان برنامه‌ریزی نمیکنند؛ چنین روندی تربیت موفقی را در پی خواهد داشت؟
کودکان با بازی مأنوس هستند، تعلیم و آموزش به کودک اگر در قالب بازی منتقل شود، خیلی سریعتر و مؤثر‌تر صورت میگیرد.
دنیای کودک دنیای بازی است، البته بازی نه به معنا و مفهومی که بزرگ‌تر‌ها برای آن دارند بلکه با معنا و مفهومی که خود کودکان دارند.
بزرگسالان بازی را جدی نمی‌گیرند ولی کودکان بازی را عین زندگی خود می‌دانند و آن را خیلی جدی می‌پندارند.
اگر کودکان به اندازه نیاز و به صورت مطلوب بازی نکنند و سرگرمی نداشته باشند، سطح یادگیری آنان برای پذیرش مسائل آموزشی، تربیتی، دینی و ... کاهش می‌یابد.
برای حاصل شدن تربیت خوب و مطلوب، همه چیز باید در جای خودش انجام شود یعنی بازی کودک باید به جای خودش باشد و آموزش هم به جای خودش.
پیشنهاد شما برای افزایش آشنایی کودکان با مفاهیم عاشورایی چیست؟
به دلیل انس کودکان با بازی، طراحی بازی‌هایی با محوریت انتقال آموزه‌های دینی و عاشورایی به کودکان البته به گونه‌ای که خودش به صورت غیر مستقیم در طول بازی نکات را دریافت کند، روش مناسبی برای آشنایی آنان با فرهنگ عاشورایی است.
یکی دیگر از روش‌های مؤثر در راستای آشنایی کودکان با عاشورا، برگزاری مراسم و برنامه‌های عزاداری ویژه کودکان است.
چند سال است که در ایام محرم در مسجد مقدس جمکران، برنامه‌های عزاداری ویژه کودکان برگزاری می‌شود. خانواده‌های حاضر در مسجد، کودکان خود را به محل برگزاری این مراسم می‌آورند و همان گونه که برای بزرگسالان برنامه عزاداری برگزار می‌شود برای کودکان هم متناسب با سن آن‌ها برنامه اجرا می‌شود، سخنران، مداح و خادمان برنامه نیز خود کودکان هستند. بر اساس اطلاعات به دست آمده، این برنامه تأثیر عمیقی بر کودکان می‌گذارد چون تمام ارکان آن به دست خودشان است، این اقدام سنتی حسنه است که باید فراگیر شود.
مراسم بزرگسالان در سطح کودکان نیست، اگر در سراسر کشور محافل کودکان و نوجوانان به صورت جداگانه برگزار شود مسلما تأثیر بیشتر، عمیق‌تر و بهتری بر کودکان خواهد گذاشت و کودکان انس بیشتری با مفاهیم مذهبی خواهند گرفت./840/د101/ی