تربیت مبلغ فضای مجازی نیاز جدی حوزه/ ضرورت شبکه‌سازی طلاب در ترویج تفکر شیعی

اشاره: در حال حاضر با تغییر مدیریت حوزه های علمیه سراسر کشور مباحث زیادی پیرامون موضوع تغییر و تحول در حوزه های علمیه مطرح است و بسیاری از صاحب نظران حوزوی پیشنهادات و دغدغه های خود را در زمینه تحول مطلوب در حوزه علمیه از طریق رسانه های مختلف بیان می کنند.

پس از دیدار اعضای شورای عالی حوزه علمیه با رهبر معظم انقلاب که در اواسط مهر برگزار شد ایشان بر تدوین طرح تحول در حوزه علمیه تأکید کردند و مطالب مهم و اساسی که باید مورد توجه مسؤولان و دست اندرکاران حوزه علمیه باشد را یادآور شدند که تمامی آنها از دغدغه های طلاب و وابستگان به حوزه عملیه بود.

از جمله مواردی که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید کردند تغذیه و پشتیبانی حکومت اسلامی از سوی حوزه های علمیه بود که آن را منوط به تدوین طرح تحول دانستند؛ در این راستا خبرنگار خبرگزاری رسا در سلسله گفت و گو هایی که در زمینه تحول در حوزه با اساتید و صاحب نظران حوزوی داشته است به سراغ حجت الاسلام حسین مرادی دولت آبادی استاد و پژوهشگر حوزه علمیه و رفته است که متن این گفت و گو تقدیم خوانندگان رسا می شود.

رسا ـ رهبر انقلاب به پشتیبانی و تغذیه حکومت اسلامی از سوی دانش آموختگان حوزه اشاره کردند. به نظر حضرت عالی حوزه برای رسیدن به این هدف باید چه اقداماتی انجام دهد؟

یکی از مباحث بسیار مهم و استراتژیک نظام مقدس جمهوری اسلامی که توانسته در عرصه جهانی حرف برای گفتن داشته باشد و مردم سالاری دینی را نهادینه کند بحث عقبه فکری نظام اسلامی است و این عقبه فکری پشتوانه و ایدئولوژی بسیار قوی و جهانبینی مبتنی بر اموزه های اسلامی دارد که به وسیله حوزه های علمیه و مراکز اصیل علمی تدوین می شود و حکومت اسلامی و جامعه اسلامی در مقاصد مختلف خود از آن ایدئولوژی استفاده می کند.

همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند بین حوزه علمیه و نیازهای نظام اسلامی به هیچ عنوان انفکاکی وجود ندارد و اگر انفکاک به وجود آید آن موقع هم نظام اسلامی از آموزه های اصیل اسلامی تهی می شود و هم حوزه علمیه منزوی می شود زیرا رابطه حوزه و نظام به عنوان دو بال پرواز یک پرنده است که اگر هر کدام از این دو بال جدا شود این پرنده در پرواز دچار مشکل خواهد شد.

حوزه هم در مباحث بنیادین و عمیق تئوریک می تواند وارد شود و هم در کادر سازی و تربیت نیروی انسانی متخصص و متعهد برای نظام اسلامی و این دو وظیفه مهم است و از طرف دیگر نظام اسلامی هم باید اقتضائات حوزه های علمیه را در نظر بگیرد و از نظر های مختلف حمایت کند زیرا حیات نظام اسلامی به حوزه های علمیه است.

حوزه ها باید به علوم و فنون روز مجهز شوند

حوزه ها باید در جهت تأمین نیازهای نظام اسلامی به علوم و فنون روز مجهز شوند و کارآمدی خود را جهت پاسخگویی به نیازهای حکومت اسلامی و مطالبات نخبگان و عموم جامعه چه در داخل و چه در عرصه جهانی آماده کند و مبانی خود را تقویت کند و بیشتر به مباحث تخصصی بپردازد تا بتواند در تحولی که رخ می دهد به روز باشد.

حوزه ها خط امتداد معارف اسلامی و تسری آن به جامعه را در اختیار دارند که باید استمرار پیدا کند؛ تربیت دینی جامعه مدنی وظیفه اصلی حوزه های علمیه است و به طور کلی حوزه باید ناظر و هادی باشد و بتواند خود را متناسب با نیاز جامعه به روز کند تا اگر حکومت دچار لغزش شد تذکرات لازم را بدهد؛ پس نقش حوزه جدای از تأمین محتوای نظام اسلامی و رصد و آینده پژوهی نیاز های نظام اسلامی نظارت بر عملکرد نظام است.

رسا ـ به نظر شما چرا رهبر انقلاب روی «تدوین طرح تحول حوزه» تأکید کرده اند؟

حوزه علمیه باید بر اساس اسناد بالا دستی حکومت اسلامی از قبیل قرآن و روایات و آموزه های اهل بیت(ع) ، قانون اساسی و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری و مراجع تقلید راهبردهای عملیاتی بلند مدت تعریف کند و تمام امور خود را با آن برنامه بسنجد و سعی کند در برنامه ها اولویت ها را در نظر بگیرد زیرا حوزه باید در برنامه خود مباحث کلان نظام اسلامی را در نظر داشته باشد تا مباحث اهم فدای مباحث مهم نشود؛ البته حوزه های علمیه در ترسیم راهبردهای خود برای تربیت نیروی اسلامی و عقبه نظام نیازمند راهنمایی و ارشاد مقام معظم رهبری است و هر چقدر حوزه های علمیه بتواند رهنمودهای مقام معظم رهبری را عملیاتی کند موفق ترند؛ شرط موفقیت حوزه های علمیه در ایفای نقش خود تبعیت از مقام معظم رهبری و انجام مطالبات ایشان است.

دیدگاه حوزه باید یک دیدگاه جهان شمول شود و بسیاری از مباحثی که جهان بشریت به آن نیاز دارد را باید از دریچه نگاه یک کافرزاده در عرصه بین المللی نگاه کنیم و برای یک کافرزاده مشتاق تعالیم اسلامی باید حرف داشته باشیم؛ امروزه شبهاتی که توسط مخالفان و یا ادیان دیگر و کسانی که می خواهند تئوری جمهوری اسلامی گسترش پیدا کند مطرح می شود و حوزه باید پاسخگوی این شبهات و شبهات احتمالی آینده باشد و پاسخ هایی که به شبهاتی که از گذشته مطرح بوده است باید به روز رسانی شود و با سبک و سیاق نو به جامه عرضه شود زیرا الان تشنگان زیادی نیازمند تولید محتوا به وسیله حوزه علمیه هستند.

برنامه ریزان نظام اسلامی مطالبه گر مدل توسعه اسلامی هستند

ما باید مطابق با مدل برنامه ریزی استراتژیک ضعف ها و قوت هایی گذشته و موقعیت موجود خود را ببینیم و فرصت ها و تهدید ها را ترسیم کنیم و برنامه عملیاتی را بچینیم و به آن عمل کنیم؛ حوزه باید مدل توسعه نظام اسلامی در بخش های مختلف را نهادینه کند زیرا الان برنامه ریزان نظام اسلامی مطالبه گر مدل توسعه اسلامی هستند؛ در اقتصاد اسلامی باید حوزه حرف برای گفتن داشته باشد و با فرمایشات ائمه(ع) که در غالب احادیث و سیره ائمه(ع) در بعد اقتصاد، حقوق، حقوق بشر و مباحث مورد ابتلای جامعه حوزه باید حرف داشته باشد و این جز با برنامه ریزی به دست نمی آید.

البته باید توجه داشته باشیم که ما زمان زیادی نداریم و از نظر زمان در حال حاضر باید جلوتر حرکت کنیم و فرصت ها را بدون هیچ گونه اهمالی غنیمت بشماریم و باید بحث رصد آینده و آینده پژوهی را هم مورد بررسی قرار دهیم؛ همچنین دیوان سالاری و بحث های بروکراسی اداری به معنای شبه دولتی شدن و یک سازمان عریض و طویل اداری شدن باید در حوزه به حداقل ممکن برسد و باید روحیه جهادی و تکلیف مدارانه و خدمت و صرفه جویی در حوزه تقویت شود و تا به وسیله این روحیه بتوانیم کارها را به پیش ببریم و در جاهایی که ما مجبور به دیوان سالاری هستیم باید شایسته گزینی اصل باشد.

در دیوان سالاری اداری در حوزه باید از نخبگان حوزه در امور اداری کمتر استفاده شود و بیشتر از استعدادهای اجرایی و عملیاتی استفاده شود و افراد علمی به کار اصیل علمی و تئوری پردازی و مباحث پژوهشی و تدریسی بپردازند و تلاش شود که سرمایه عظیم نیروی انسانی حوزه ادری نشود.

باید امور مالی حوزه های علمیه به عنوان بخشی از نظام اسلامی به وسیله دولت تأمین شود

بحث توجه به بودجه های حوزه هم بسیار مهم است؛ همانطور که نظام اسلامی برای حفظ و بقا و اسلامی بودن خود از حوزه کمک می گیرد باید امور مالی حوزه های علمیه به عنوان بخشی از نظام اسلامی به وسیله دولت تأمین شود و این کاملا متفاوت از استقلال حوزه ها است زیرا حوزه ها یک نهاد کاملا مستقل هستند و این که دولت ها از نظر مالی به توسعه و تجهیز مراکز عالی حوزوی و مدارس علمیه کمک کنند منافاتی با استقلال حوزه ها ندارد؛ اگر نظام اسلامی می خواهد استفاده از حوزه های علمیه داشته باشد باید اقتضائات مالی حوزه های علمیه را هم در نظر بگیرد.

حیات حوزه های علمیه به استفاده حداکثری از ظرفیت قرآن و حدیث است

بحث شبکه سازی طلاب چه در داخل و چه در عرصه بین الملل بسیار مهم است و باید از توان طلاب در اشاعه فرهنگ شیعی در جهان استفاده شود و باید از طریق ارتباط طلاب با جامعه نیروی متخصص نظام اسلامی را تربیت کنیم و تمام مباحث حوزوی باید تربیت محور باشد؛ آموزش و فرهنگ باید ابزار تربیت باشد تا بتوانیم یک طلبه تربیت شده متخلق به اخلاق اسلامی را داشته باشیم که در این جا انس با قرآن و احادیث ائمه(ع) بسیار مهم است؛ باید به قرآن و روایات در متون و بدنه حوزه توجه کنیم؛ همانطور که مقام معظم رهبری می فرمایند علم حدیث مادر علوم انسانی اسلامی است و ما هر چقدر که بتوانیم طلبه را با این علوم بیشتر آشنا کنیم طلبه متخلق تری داریم زیرا حیات حوزه های علمیه به استفاده حد اکثری از ظرفیت قرآن و حدیث است.

در کنار هر مرکز تخصصی حوزه باید یک پژوهشکده وجود داشته باشد

بحث شناسایی استعدادهای برتر حوزوی و نخبگان حوزوی که در یک بخش خاص استعداد دارند هم باید مورد توجه قرار گیرد زیرا ما تا یک جایی باید عمومی کار کنیم ولی بعد از چند سال باید باید به سمت تخصصی شدن مباحث حوزوی پیش برویم زیرا امروز مطالبات و هجمه ها زیاد است و رؤوس ثمانیه علوم برای یک طلبه کفایت نمی کند و در عرصه های مختلف حوزوی نیاز داریم که بحث ها تخصصی شود؛ من پیشنهاد می کنم که مراکز تخصصی حوزوی باید در یک جا مرکزیت پیدا کند و در کنار هر مرکز تخصصی یک پژوهشکده مخصوص داشته باشد و کسانی که در آن مراکز درس می خوانند بتوانند وارد پژوهشگاه شوند و تعامل داشته باشند تا بتوانند از نتیجه آن مراکز تخصصی افکار نو در حوزه رشد پیدا کند و به جامعه ارائه شود.

رسا ـ از نکات مهم دیگری که رهبری تأکید کردند تربیت مبلغ در ساحت های نوشتاری و فضای مجازی بوده؛ آیا تا کنون در این زمینه موفق بوده ایم یا خیر؟ چرا حوزه باید در عرصه فضای مجازی و نشر مکتوب سرمایه گذاری کند؟

بحث شبکه های مجازی و اجتماعی که امروزه در جامعه اسلامی میلیون ها نفر با این شبکه ها سروکار دارند باید به وسیله حوزه های علمیه به غنای محتوایی برسد و حوزه علمه باید بخش مطالعات راهبردی خود را در جهت پاسخ به نیازهای جامعه بشری فعال کند تا بتواند در کنار مباحث علمی، مباحث کار آمد و به روز و مهارت های کاربردی را داشته باشد تا به وسیله مباحث کاربردی و مهارتی مباحث علمی را نهاینه کند؛ البته در کنار مباحث روز حفظ اصول و سنت های اصیل حوزوی و انطباق سیاست ها با اصول و سنت ها بسیار مهم است و باید پاسخ های حوزه منطبق با همه اقشار علاقه مند باشد و این حاصل نمی شود مگر با تدوین صحیح راهبردهای عملیاتی در حوزه علمیه.

امروز حوزه نیاز شدید به مبلِغ فضای مجازی دارد و حوزه باید به فضای مجازی ورود داشته باشد زیرا امروز هزاران کانال و گروه و شبکه های بین المللی و داخلی افراد جامعه را جذب کرده اند؛ امروزه فضای مجازی باید از مهمترین مباحث و حوزه های ورود روحانیت باشد و حوزه باید حرف برای گفتن داشته باشد و همینطور هر بخش تخصصی حوزه باید برای خود شبکه ماهواره ای داشته باشد تا بتواند محتوای غنی اسلامی را در سبک و سیاق مباحث رسانه ای بتواند به دنیا عرضه کند.

در بحث مبلغان بین المللی که امروز خیل عظیم مشتاقان به مسائل اسلامی در سراسر دنیا به وجود امده اند، مبلغان حوزوی باید زبان های روز دنیا را به صورت تخصصی یاد بگیرند زیرا همه نقاط دنیا از غرب گرفته تا شرق خواهان مبلغ هستند.

صیانت از طلبه ها و صیانت از نظام اسلامی باید در حوزه ها جدی گرفته شود

بحث مبارزه با گروه های انحرافی و کسانی که خط اصیل اسلام را منحرف می کنند بسیار مهم است و حوزه باید به آن ورود کند؛ برخی از این گروه ها شمشیر را از رو بسته اند و برخی هم به صورت زیر زمینی و موریانه ای کار می کنند و حوزه باید در جهت تقویت بنیادها و آرمان های خود به مباحثی که از این گروه های مطرح می شود پاسخ دهد و طلاب را از انحراف مصون کند؛ صیانت از طلبه ها و صیانت از نظام اسلامی باید در حوزه ها جدی گرفته شود تا بتواند به نیازهای جامعه پاسخ بدهد.

رسا ـ تحلیل پایانی حضرت عالی از سخنان رهبر انقلاب چیست؟

به صورت کلی اگر تلاش کنیم در طرح تحولی که مد نظر مقام معظم رهبری است در جذب و تربیت نیروی انسانی و بستر سازی حضور نیروی انسانی و علمی شدن جامعه اسلامی با آموزه های دینی بکوشیم توانسته ایم پاسخ درخوری به جامعه بدهیم؛ حوزه های علمیه باید برنامه مدون صد ساله داشته باشد و برای وضعیت موجود هدف گذاری کند و وضعیت مطلوب خود را در افق صد ساله ببیند؛ این برنامه صد ساله باید در قالب 5 برنامه 20 ساله و هر برنامه بیست ساله چهار برنامه 5 ساله داشته باشد که به صورت سالیانه رصد شود و تمام برنامه ها در راستای افق صد ساله باشد./843/گ403/س

خبرنگار: حسین حسنی