استخراج سبک زندگی از قرآن وظیفه اصلی مجتهد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام محمد فاکر میبدی، رییس انجمن علمی قرآن پژوهی حوزه علمیه قم، امشب در نشست علمی «سبک زندگی قرآنی؛ اصول، مبانی و روش ها» که در مؤسسه آل یاسین قم برگزار شد، اظهار داشت: اصطلاح سبک زندگی یک اصطلاح نو پدید است و در درون کشور و جامعه به صورت جدی چند سالی بیشتر سابقه ندارد.

وی سبک زندگی را متشکل از اصول، مبانی و روش ها دانست و گفت: مجموعه مفاهیمی که در تفسیر یک موضوع قرآنی نقش دارد عبارت از منابع، مبادی، اصول، قواعد، روش و روش شناسی است.

حجت الاسلام فاکر میبدی اظهار داشت: منظور از منابع سرچشمه های دانش مربوطه است و اولین مفهومی است که در سبک زندگی قرآنی با آن سرو کار داریم و قرآن و احادیث و ادله عقلیه و عرف منابع این بحث هستند.

وی با بیان این که ما در ادبیات عرب چیزی به عنوان مبانی نداریم، گفت: مبانی که ما در فارسی از آن بحث می کنیم در حقیقت همان اصولی است که در زبان عربی به کار می رود و مبانی فقه همان اصول الفقه است و وقتی ما صحبت از مبانی می کنیم منظورمان همان اصول است.

داشتن حیات طیبه در دنیا زندگی به سبک قرآن است

رییس انجمن علمی قرآن پژوهی حوزه علمیه با اشاره آیه 97 سوره نحل حیات طیبه در دنیا را سبک زندگی قرآنی عنوان و خاطرنشان کرد: این آیه خط سیر سبک زندگی قرآنی را مشخص می کند زیرا قرآن حیات طیبه را به عنوان سبک زندگی معین کرده است و حیات طیبه زندگی است که رنگ الهی دارد و رسیدن به حیات طیبه با سبک زندگی غربی نشدنی است.

وی با بیان این که حیات طیبه در آخرت هم استمرار خواهد داشت، گفت: آیت الله جوادی فرمودند که اگر زندگی محدود به دنیا بود ما اعتراف می کردیم که از غربی ها بسیار عقب هستیم ولی اگر دنیا را با آخرت در نظر بگیریم آن وقت متوجه می شویم که آنها خیلی عقب هستند.

استاد حوزه و دانشگاه به روایتی از پیامبر(ص) اشاره و خاطرنشان کرد: قرآن سفره گسترده خداوند است و مجموعه ای از طعام های مورد نیاز انسان است؛ با توجه به این روایت باید بتوانیم سبک زندگی قرآنی را از قرآن استخراج کنیم و ما مأمور هستیم از این سفره هر چه توان داریم بهره ببریم.

وی با اشاره به این که سبک زندگی اسلامی نیازمند اصول و مبانی است، تصریح کرد: دو نوع اصول و مبانی وجود دارد؛ اول اصول و مبانی خارج از قرآن برای استنباط سبک زندگی از قرآن و دیگری اصول زیر بنایی که در قخد قرآن وجود دارد و قرآن آن ها را به عنوان محور معرفی می کند مانند کرامت انسانی.

مجتهد می تواند سبک زندگی را از قرآن استنباط کند نه منبری

مؤلف و پژوهشگر تفسیر قرآن با بیان این که سبک زندگی قرآنی از سنخ باید و نباید است، گفت: کسی می تواند به این باید ها و نباید ها برسد که قدرت و توانایی استنباط و برداشت از قرآن را داشته باشد و یک نیمه مجتهد و قرآن شناس باشد در غیر این صورت ممکن است چیزهای نادرستی را به قرآن نسبت بدهد.

وی با اشاره به این که بحث از سبک زندگی قرآنی تفسیر موضوعی برون قرآنی است، گفت: در اسلوب تفسیر موضوعی یا موضوع در خود قرآن است که هر آیه قرآن می تواند یک موضوع به ما بدهد و گاهی هم موضوع ما بیرون از قرآن است که در جامعه مطرح است و ما پاسخ این موضوع را از قرآن می خواهیم بدست آوریم.

حجت الاسلام فاکر میبدی با بیان این که ما در تمام قرآن اصطلاحی به نام حقوق بشر نداریم ولی آیاتی پیرامون آن در قرآن آمده است، اظهار داشت: سبک زندگی هم از این موضوعات است که در قرآن بیان نشده است و باید این موضوعات را به قرآن عرضه کنیم و از قرآن جواب بگیریم.

انتظار ما از قرآن نباید افراطی و تفریطی باشد

وی با بیان این که ما باید بدانیم که چه انتظاری از قرآن داریم، گفت: برخی انتظار بیشینه و حداکثری از قرآن دارند و می گویند تمام امور در قرآن هست و برخی هم انتظار کمینه و حداقلی دارند که می گویند این مسائل هیچ ربطی به قرآن ندارد که هر دوی این دیدگاه ها خطرناک است.

رییس انجمن علمی قرآن پژوهی حوزه علمیه با بیان این که انتظار ما از قرآن نباید افراطی و تفریطی باشد، تصریح کرد: نگاه و انتظار ما از قرآن باید در حد میانه باشد؛ از طرف دیگر نباید همیشه دیدگاه ضد گرایانه با اندیشه غرب داشته باشیم زیرا برخی آموزه های آنها با قرآن می سازد و باید آن موارد را ما هم تأیید کنیم.

وی به برخی رفتار های معاندانه غربی ها نسبت به اسلام اشاره و خاطرنشان کرد: در برخی جاها تعمدا تمام چیزهایی که در اسلام حرام است را مصرف می کنند و چیزهایی که حلال است را ممنوع کرده اند که نشان از عناد برخی از جریان های غربی ها با اسلام دارد.

باید بپذیریم که قرآن در برخی موضوعات سکوت کرده است

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به این که در برخی موضوعات قرآن سکوت کرده است، گفت: ما وظیفه نداریم که برای هرچه در جامعه مطرح می شود آیه پیدا کنیم بلکه این دیدگاه را باید اصلاح کرد و دیدگاه اعتدالی را جایگزین آن کرد.

وی با بیان این که قرآن در مدت دودهه نازل شده است، گفت: اگر ما بخوهیم مطلبی را به قرآن نسبت دهیم باید اول و آخر قرآن را بسنجیم و آیه را با موارد مشابه در نظر بگیریم و به ترتیب نزول چینش کنیم تا مهندسی قرآن را به دست آوریم و همه آیات مربوطه را در یک مجموعه واحد بسنجیم زیرا نمی شود یک آیه را در قرآن پیدا کنیم و از آن حکم استنباط کنیم و به خدا نسبت دهیم بلکه باید دیدگاه جمعی قرآن را به دست آوریم.

برخی آیات قرآن جز با رجوع به عترت فهمیده نمی شود

حجت الاسلام فاکر میبدی با بیان این که معانی برخی آیات قرآن جز با رجوع به عترت فهمیده نمی شود، گفت: کسانی که می خواهند به روایتی در سبک زندگی اسلامی تمسک کنند باید توجه داشته باشند که ما نمی توانیم به راحتی با یک روایت حکم الله را استنباط کنیم و حتی فقهای بزرگ ما برای امور مستحبی هم احتیاط می کنند.

نمی شود از هر روایت و آیه ای در زمینه سبک زندگی استفاده کرد

وی افزود: حداقل این است که در روایاتی که می خواهیم در عرصه سبک زندگی استفاده کنیم و به استناد آن روایت چیزی را به جامعه بشری توصیه کنیم باید شرایط فقهی را مراعات کنیم.

رییس انجمن علمی قرآن پژوهی حوزه علمیه بسیاری از مسائل سبک زندگی را از عرفیات دانست و گفت: ما یک آیه در قرآن داریم که وامر بالعرف و در خلال این آیه مفسرین گذشته به معنی امر به معروف معنا کرده اند ولی علامه طباطبایی می فرمایند منظور عرف هایی که عقلای جامعه آن رسومات را زیبا می دانند است؛ با این مبنا بسیاری از بنای عقلا مأمور به است و در این جا باید ملاک عرف مشخص شود.

وی سبک زندگی را از مسائل مستحدثه دانست و گفت: ممکن است روایت و آیه خاصی در رابطه با یک موضوع مستحدثه نداشته باشیم ولی ما باید اطلاقات و عمومات را بشناسیم و مصداق های جدید را بر آن تطبیق دهیم./843/پ202/س