برگزاری درس خارج فقه الاجتماع در حوزه

حجت الاسلام والمسلمین محمد حسین ملک‌زاده در گفت‌وگو خبرنگار خبرگزاری رسا، از راه اندازی درس خارج فقه الاجتماع خبرداد و عنوان کرد: تعریف فقه عبارت از دانش فرایندهای استنباط قوانین الهی برای سامان بخشیدن و تنظیم زندگی انسان است، بنابراین باید گفت زندگی انسان صرفا فردی نیست بلکه جنبه مهم تر آن اجتماعی است.

ضرورت پدید آمدن فقه های مضاف در حوزه

استاد درس خارج حوزه علمیه افزود: برای سامان دادن به زندگی اجتماعی باید رویکرد فقهی ما نیز اجتماعی باشد که از دل همین فقه با رویکرد اجتماعی است که فقه های مضاف دیگر نیز پدید می آید که هرکدام ناظر به قسمت یا جزئی از اجزای حیات اجتماعی بشر است؛ از جمله آن فقه الثقافه، فقه التعلیم، فقه الفن، فقه الأعلام، فقه الإقتصاد، فقه السیاسة و فقه الإدارة است.

وی با بیان اینکه یکی از فقه های مضاف فقه الاجتماع است، عنوان کرد: این علم، دانشی در حال تدوین و تکون است و در درسی که با عنوان فقه الاجتماع برپا شده موضوع و محمول آن با فقه اجتماعی و جامعه شناسی اسلامی کمی تفاوت دارد؛ بحث خارج فقه الاجتماع از گام نخست کنکاشی در هستی و چیستی این مسأله است و در گام های بعدی به موضوعات جزئی تر و مسائل این فقه می پردازد.

حجت الاسلام والمسلمین ملک‌زاده تأکید کرد: فقه الاجتماع با روش فقهی مقبول به بررسی مسائل اجتماعی و کشف و استنباط احکام الهی در زمینه این مسائل خواهد پرداخت؛ البته فقه اجتماعی بنابر یک دیدگاه معادل و مقارن فقه حکومتی است، هرچند به نظر می رسد این دیدگاه نتواند پاسخگوی همه پرسش ها و چالش های پیش رو بوده و از جامعیت لازم نیز برخودار باشد.

وی با بیان اینکه فقه حکومتی مرتبه ای فراتر از فقه اجتماعی است، خاطرنشان کرد: فقه در یک رتبه بندی به سه مرحله تقسیم می شود؛ نخست فقه فردی است، دوم فقه اجتماعی و سوم فقه حکومتی که فقه اجتماعی به زندگی اجتماعی یک مسلمانی که در یک حکومت اسلامی زندگی می کند می پردازد ولی فقه حکومتی فقهی است که همت اصلی خود را حل مشکلات اصلی خود حکومت و نظام قرار می دهد نه مردمی که در آن زندگی می کنند.

تفاوت فقه حکومتی و فقه اجتماعی

استاد درس خارج حوزه علمیه تصریح کرد: فقه حکومتی در واقع در مقام پاسخ به سؤالات چگونگی اداره جامعه اسلامی است تا بتواند کنش ها و واکنش های خود را بر اساس هدایت ها و هشدارهای شریعت اسلامی سامان بدهد، بنابراین فقه حکومتی شکل می گیرد تا متکفل کشف و استنباط احکام شریعت و قوانین الهی در حکومت اسلامی باشد و با چنین تعریفی قطعا فقه اجتماعی با فقه حکومتی تفاوت دارد.

وی با بیان اینکه نگاه دیگری در مورد تعریف فقه اجتماعی و فقه حکومتی وجود دارد، یادآور شد: می توان گفت در واقع فقه اجتماعی نوعی مسامحه در لفظ است و اصلا فقه نیست بلکه یک رویکرد فقهی است که دارای ثمراتی است و از جمله این ثمرات پاسخگویی به سؤالات فقهی بشر در عرصه زندگی اجتماعی است با قطع نظر از این که اصلا حکومت اسلامی در بین باشد یا نباشد.

حجت الاسلام والمسلمین ملک‌زاده افزود: ثمره دیگر این تعریف پاسخگویی به پرسش های حکومت اسلامی است، بر این اساس فقه اجتماعی اعم از فقه حکومتی به معنای خاص خودش است.

وی در پایان با اشاره به زمان و محل برگزاری این درس خارج، بیان داشت: این درس به صورت یک روز در هفته روزهای سه شنبه یک ساعت به غروب در خیابان صفاییه، کوچه 23، پلاک 21 برگزار می شود./1330/302/ب3