۱۷ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۶:۰۴
کد خبر: ۴۸۵۸۲۷
رییس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران:

تعظیم علم و اذعان به صلاحیتش از قواعد مطالعات میان‎رشته‎ای قرآن است

مجید معارف با اشاره به اینکه رسالت علم این است که فرضیه‎های خودش را تبدیل به قوانین قطعی کند و به این وسیله واقعیت‎ها رابشناسد، گفت: از قواعد مطالعات میان‎رشته‎ای قرآن تعظیم به علم و اذعان به صلاحیت آن در کشف حقایق است.
معارف

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از تسنیم، اولین همایش بین‎المللی روش‎شناسی مطالعات میان‎رشته‎ای قرآن کریم امروز با حضور مجید معارف، رئیس الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران ، پروفسور تری جان لُوات، استاد دانشگاه نیوکاسل استرالیا و جمعی از اساتید داخلی و خارجی در حوزه مطالعات علوم اسلامی در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.

مجید معارف، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران  در این مراسم ضمن تقدیر و تشکر از اساتید داخلی و خارجی گفت: وقتی می‌گوییم روش‎شناسی مطالعات میان‎رشته‎ای قرآن کریم، انتظار داریم از این روش‎شناسی نظریاتی استخراج شود که به صورت عملی برای جامعه مفید باشد.

وی با بیان اینکه چهار نکته می‌تواند از محکمات مطالعات قرآنی باشد، افزود: اول اینکه ما در دنیایی زندگی می‎کنیم که از یک قرن گذشته در مطالعات تجربی پیشرفت چشگمیری داشتیم و در موارد بسیاری جوامع از رشد سریع تحولات علمی عقب می‎مانند. اکنون در جهانی زندگی می‎کنیم که دو روزش شبیه هم نیست و اختراعات و اکتشافات زیادی رخ می‎دهد و گاهی انسان اسیر این تکنولوژی و مصنوعات علمی خود می‎شود طوری که حتی نگرانی‎هایی اتفاق می‎افتد و مباحث آسیب‎شناسانه پیش می‎آید تا جایی که به این سمت حرکت می‌کنند که فواید محصول علمی تولید شده بشری را بیش از مضرات آن کنند. مثل موضوع اینترنت و فضای مجازی. البته قصد من اشاره به نکات مثبت پیشرفت علمی است.

معارف با بیان اینکه در چنین دنیایی که زندگی می‎کنیم انسان باید موضع داشته باشد، گفت: مکاتب انسانی باید در قبال این تحولات علمی موضع داشته باشند و این دستاوردها را به رسمیت بشناسند تا بتوانند واکنشی در قبال  آن داشته باشند. از نظر قرآن کریم، جهان با تمام مظاهرش مُسَخَّر انسان است. در این تحولات علمی خودمان را نباید اسیر و مغلوب این دستاوردها کنیم. بنابراین باید با این دستاوردها تعامل منطقی برقرار کرد.

وی با اشاره به اینکه نکته دوم در بیان محکمات مطالعات قرآنی این است که اگر قرار باشد ارتباطی بین مطالعات میان رشته‎ای قرآن کریم و علوم رخ دهد، مبانی خاص خودش را می‎طلبد، افزود: در رأس این مبانی دو مبنا حساس‎تر است: اول اینکه قرآن کریم کتابی دارای حقایقی پایان‎ناپذیر است نه محدود. در صدر اسلام این حقایق کشف شد سپس تا دوران‌های بعد ادامه یافت. امیرالمومنین(ع) درباره قرآن می‌فرماید «ظَاهِرُهُ أَنِیقٌ وَ بَاطِنُهُ‏ عَمِیق‏؛ ظاهر قرآن زیبا و باطنش عمیق است» و حقیقتاً قرآن هر روز تفسیر جدیدی را می‎طلبد و تفسیر یعنی پرده‎برداری از حقایق.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران با اشاره به مبنای دوم مطالعات میان‎رشته‎ای در تعامل با علوم گفت: درست است که در عرصه علم در دنیا گاهی فرضیه‎های زودگذری داریم، اما علم از کارایی نمی‎افتد و رسالتش این است که فرضیه‎های خودش را تبدیل به قوانین قطعی کند و به این وسیله واقعیت‎ها را بشناسد. بنابراین یکی از قواعد مطالعات میان‎رشته‎ای قرآن کریم تعظیم به علم و اذعان به صلاحیت آن در کشف حقایق است.

وی با بیان اینکه با دو واقعیت در مسأله قرآن و علم روبرو هستیم، افزود: از طرفی قرآن با حقایقش و از طرفی علم با مسئولیت شناخت جهانش که فرضیه‎ها را تبدیل به قوانین مسلم می‎کند. قرار است که میان این دو این تعامل برقرار شود و این نکته‎ای است که باید در بحث مطالعات میان‏رشته‎ای و رویکرد این مطالعات باید مدنظرمان قرار گیرد.

معارف با اشاره به اینکه در عصر حاضر ما شاهد پدیده‎ای به نام علوم قرآن هستیم و عده‎ای صحبت از اعجاز علمی قرآن دارند، گفت: مفسر در اعجاز علمی قرآن سعی در روشن کردن شاخصه‎های آن دارند. عده‎ای در پروراندن اعجاز علمی قرآن رو به مدلی از تفسیر قرآن به نام تفسیر علمی می‎آورند. مثلاً  آیت‎الله خویی وقتی در اسرار غیب وارد می‌شوند، به مسائل علمی قرآن می‎پردازد و به حقایق علمی قرآن ذیل چتر اخبار غیب می‎پردازد.

یعنی وقتی خداوند از حوادثی خبر دهد که در آینده رخ می‌دهد مثل «غُلِبَتِ الرُّوم‏ فی‏ أَدْنَى الْأَرْض‏» که پیش‎بینی قرآن از پیروزی روم بر ایران است، چرا قرآن از یک حقیقت طبیعی سخن نگوید که بعدها با پیشرفت علوم محقق شود؟ وقتی قرآن می‌گوید «رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْن‏» حاوی چه نکته علمی است؟ مرحوم معرفت در کتاب «التمهید» یک جلد را به این موضوع اختصاص می‎دهد و از آن با عنوان اشارات علمی قرآن یاد می‌کند. 

وی ضمن بیان چهارمین نکته در بحث محکمات مطالعات قرآنی گفت: عده‎ای نظر بر این دارند که قرآن به طور صریح از مسائل علمی یاد نکرده است و می‌گویند مگر رسالت قرآن در بازگویی علمی است؟ بنابراین قرآن کتاب هدایت است. اما من اینجا عرض می‌کنم اگر این فرضیات را هم بپذیریم، مسأله‎شناسی قرآن را نمی‌‌توانیم انکار کنیم. قرآن قائل به نگرش آیه‎ای نسبت به هستی و حقایق عالم است.

همین که می‌فرماید «سَنُریهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فی‏ أَنْفُسِهِمْ حَتَّى یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَق‏» و همین که می‌فرماید «إِنَّ فی‏ خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ لَآیاتٍ لِأُولِی الْأَلْباب‏» می‏‎توان گفت قرآن کریم مسأله‎ساز است. بنابراین اگر مسأله‎ای برای انسان پیش بیاید، انسان آرام و قرار ندارد تا به پاسخ آن برسد و این یکی از نکات زیبا در مطالعات قرآنی است. البته قرآن به روش تحقیق هم می‎پردازد. اما حداقل دستاورد قرآن برای جامعه بشری تولید فکر و اندیشه است که این آغاز حرکت علمی می‌شود./1325//102/خ

ارسال نظرات