چگونگی رفق و مدارا در تربیت

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از پایگاه اطلاع رسانی وسائل، آیت الله اعرافی، نوزدهمین جلسه درس خارج فقه تربیتی امسال خود را در مدرسه عالی دارالشفاء قم با حضور فضلای حوزوی برگزار کرد و در این جلسه  اصول و روش‌های تربیتی (رفق و مدارا)مورد بحث قرار گرفت.

آیت الله اعرافی رفق و مدارا در روابط اجتماعی را در دو مقام مورد بحث قرار داد و گفت : در مقام اول رفق و مدارا از منظر فقه روابط اجتماعی را بررسی و در مقام دوم رفق و مدارا را از منظر فقه تعلیم و تربیت مورد بحث قرار خواهیم داد.

استاد سطوح عالی حوزه در ادامه به روایات رفق و مدارا اشاره کرد و گفت: رفق و مدارا رجحان و استحباب مؤکد دارد اما خُرق و عُنف حرام است و اگر رفتار انسان به مرتبه‌ تندی و پرخاشگری برسد در روابط اجتماعی بر اساس روایات وارده، این تندی حرام است.

وی همچنین آیات و روایات باب رفق و مدارا با دشمنان را مورد بحث قرار داد و گفت چند احتمال در این بحث مفروض است :

احتمال اول : طرح دوستی با کفار نریزیم و از کفار فاصله بگیرید و با آنان شدید باشید. تندی و صلابت را باید در شما ببینند. این یک احتمال است. اگر این احتمال باشد، این ادله می‌شود مخصص برای ادله مطلق و ادله‌ای که با عبارت «ناس» وارد شده است.

احتمال دوم: همه این‌ها در جایی است که با کفار در حال جنگ باشیم نه مطلق کفار.

احتمال سوم این است که نهی مربوط به ولایت و مودت قلبی است نه ارتباطات عادی.

احتمال چهارم آن است که، ممکن است احتمال دوم و سوم را جمع کنیم. با کفار در حال جنگ و غیر حال جنگ باید متفاوت رفتار کرد. این دسته اخیر از آیات و روایات می‌رساند که نباید زیر سلطه کفار رفت؛ از زیر بار سلطه کفار رفتن، نهی و منع وارد شده است.

مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور در ادامه ضمن اشاره به حکم رفق و مدارا گفت : نسبت به کافر محارب باید توجه داشت که کافر حربی با بقیه متفاوت است. ممکن است نسبت به محارب هم نوعی دستور به رفق و مدارا داشته باشیم یعنی علاوه بر اینکه در حال جنگ هستیم، برخی نکات اخلاقی جنگ را باید مراعات کرد.

اعرافی در پایان اقسام ارتباطات انسان را بر چهار قسم تقسیم کرد و گفت این چهار قسم عبارتند از :

1ـ وظیفه ایجابی و استحبابی در روابط بین انسان‌ها است با قطع‌نظر از دین، مذهب و نوع ارتباط و اینکه هر دینی داشته باشد، مثلاً غیبت کردن بد است نسبت به همه افراد.

2ـ وظیفه‌ ارتباطی با انسان‌های مسلمان و اهل کتاب؛ فقط کفار غیر اهل کتاب از دایره رفق و مدارا خارج باشد. نسبت به ادیان ابراهیمی توصیه شده تا با رفق و مدارا بیشتری رفتار شود، ادله لزوم رفق و مدارا اختصاص به اهل کتاب و مسلمانان دارد ولی شامل غیر اهل کتاب نمی‌شود. اهل کتاب که گفته می‌شود، اهل ذمه را هم دربر می‌گیرد.

3ـ ادله رفق و مدارا اختصاص دارد به مسلمان؛ شامل کفار (اعم از اهل کتاب و غیرش) نمی‌شود.

4ـ بر اساس ادله، رفق و مدارا اختصاص دارد به شیعیان؛ لذا ما وظیفه داریم در روابط با پیروان اهل‌بیت(ع) قاعده رفق و مدارا را رعایت کنیم.

برای دریافت متن کامل تقریر نوزدهمین جلسه درس خارج آیت الله اعرافی اینجا را کلیک کنید./998/د۱۰۲/س