مهمترین نمونه‎های اعتصاب غذا در تاریخ مبارزه مردم فلسطین

به گزارش خبرگزاری رسا، اعتصاب نامحدود غذا یا آنچه از آن با عنوان "نبرد معده های خالی" یاد می شود، بدین معناست که فرد اسیر از مصرف هر گونه مواد غذایی در دسترس خود به غیر از آب و مقدار کمی نمک خودداری کند و این اقدام نادری است که اسرای به آن متوسل می شوند؛ چرا که این اقدام، به خاطر خطرهای سنگین ـ جسمی و روانی ـ که می تواند بر روی اسرا داشته باشد، خطرناک ترین و سخت ترین کاری است که آنها می توانند انجام دهند و در برخی موارد، منجر به شهادت تعدادی از آنها هم شده است. شهید عبد القادر ابو الفحم که در تاریخ 11/7/1970 در جریان اعتصاب غذا در زندان عسقلان به شهادت رسید، اولین شهید جنبش اسیر فلسطین است که در جریان اعتصاب های غذا جان خود را از دست داده است. پس از وی، شهید "راسم حلاوه" و شهید "علی جعفری" هم در تاریخ 24/7/1980 در جریان اعتصاب غذا در زندان نفحه به شهادت رسیدند. شهید "محمود فریتخ" نیز پس از اعتصاب غذا در زندان جنید در سال 1984 و شهید "حسین نمر عبیدات" در تاریخ 14/10/1992 در زندان عسقلان به شهادت رسیدند.

البته اسرای فلسطینی در وضعیت عادی دست به چنین اقدامی نمی زنند، اما در صورتی که تمامی روش های مبارزاتی دیگر را امتحان کرده باشند و اداره زندان های صهیونیستی از طریق گفتگو، خواسته های آنها را تقبل نکرده باشد، به این روش متوسل می شوند که آن هم ابزاری برای تحقق هدف است و خودش به تنهایی هدف نیست. اعتصاب غذا بیشتر از هر شیوه مبارزاتی دیگری بر روی اداره زندان ها و مراجع صهیونیستی و افکار عمومی تاثیر می گذارد و زمینه تحقق خواسته های انسانی و عادلانه این اسرا را فراهم می سازد و در کل، نبرد اراده و تصمیم است.

اولین تجربه اعتصاب غذای اسر ای فلسطینی در زندان های رژیم صهیونیستی در اوایل سال 1968 در زندان نابلس به وقوع پیوست و اسرای بازداشت شده در این زندان به مدت 3 روز و در اعتراض به سیاست ضرب و شتم و تحقیر نظامیان صهیونیستی دست به اعتصاب غذا زدند و خواستار بهبود اوضاع معیشتی و انسانی خود شدند. پس از آن، اسرای فلسطینی به صورت متوالی دست به اعتصاب غذا زده اند.

در زیر به مهمترین اعتصاب غذاهای اسرای فلسطینی در زندان های صهیونیستی اشاره می شود:

1- اعتصاب غذای زندان رمله در تاریخ 18/2/1969 که این اعتصاب غذا 11 روز به طول انجامید و اسرای فلسطینی خواستار بهبود کیفیت و افزایش مقدار غذای خود و نیز موافقت اداره زندان ها با وارد شدن لوازم التحریر شدند و همچنین مخالفت خود با قانون پاسخ دادن اسرا به زندانبان ها با لفظ "حاضرم آقا" و نیز ممنوعیت تجمع بیش از 2 اسیر در محوطه زندان را اعلام نموده و خواستار افزایش "زنگ هواخوری" (زمانی که اسرا برای هواخوری از داخل بخش ها خارج شده و به محوطه زندان می روند) شدند. این اعتصاب غذا با سرکوب اسرای فلسطنی، حبس آنها در زندان های انفرادی و توهین به آنها به پایان رسید.

2- اعتصاب غذای زندان کفار یونا در تاریخ 18/2/1969 که 8 روز به طول انجامید و با اعتصاب غذای زندان رمله همزمان شده بود. هدف از این اعتصاب غذا، درخواست تغییر "جومی" (تشک های پلاستیکی نازک که اسرا بر روی آنها می خوابیدند)، بهبود و افزایش کمیت غذاهای اسرا، وارد شدن لوازم التحریر به زندان ها و مخالفت با پاسخ دادن به زندانبان ها با لفظ "حاضرم آقا" بود و در نتیجه آن مجوز واردات مقدار خیلی کمی از لوازم التحریر به زندان به منظور فراهم شدن زمینه نامه نگاری با خانواده ها فراهم شد و استفاده از لفظ "آقا" برای پاسخ دادن به زندانبان ها از قاموس زندان ها پاک شد.

3- اعتصاب غذای اسران زن فلسطینی در زندان "نوی ترستا"  در تاریخ 28/4/1970 که 9 روز به طول انجامید و این اسرا در جریان آن مورد توهین و مجازات هایی مانند حبس در سلول های انفرادی قرار گرفتند. اداره زندان های صهیونیستی در آن زمان وعده بررسی و پذیرش خواسته های اسرا را داد، اما تنها بخش اندکی از این خواسته ها مانند بهبود سیستم تهویه بخش های زندان و افزایش زمان "زنگ هواخوری" و واردات برخی وسایل خاص مورد نیاز زنان به زندان از طریق سازمان صلیب سرخ مورد موافقت قرار گرفت.

4- اعتصاب غذای زندان عسقلان در تاریخ 5/7/1970 که 7 روز به طول انجامید و اسرا در جریان آن خواستار واردات لوازم التحریر و لباس از سوی خانواده های خود به زندان و افزایش زمان "زنگ هواخوری" شدند، اما اداره زندان ها بر خلاف وعده اولیه، حاضر به پذیرش این خواسته ها نشد.

5- اعتصاب غذای زندان عسقلان در تاریخ 13/9/173 که تا تاریخ 7/10/1973 ادامه یافت.

6- اعتصاب غذای نامحدود اسرای فلسطینی در تاریخ 11/12/1976 که از زندان عسقلان و به منظور بهبود وضعیت بازداشت اسرا آغاز شد و 45 روز به طول انجامید. اداره زندان های صهیونیستی در نتیجه این اعتصاب غذا با واردات لوازم التحریر به زندان ها و انتقال نامه های اسرا به خانواده هایشان از طریق کتابخانه زندان و نیز بهبود کیفیت و کمیت غذاها و تعویض تشک های "جومی" مورد استفاده اسرا موافقت کرد.

7- اعتصاب نامحدود اسرا در زندان عسقلان در تاریخ 24/2/1977 که 20 روز به طول انجامید و ادامه اعتصاب قبلی بود؛ چرا که اداره زندان ها به برخی وعده های خود به اسرا عمل نکرده بود و از همین رو، اسرا اعتصاب غذای خود را از سر گرفتند.

8- اعتصاب زندان نفحه در تاریخ 14/7/1980 که 32 روز به طول انجامید. این زندان در تاریخ 1 ماه مه همان سال افتتاح شده بود و تنها گنجایش 100 اسیر را داشت. رژیم صهیونیستی با راه اندازی این زندان سعی در جداسازی رهبران و اعضای گروه های فلسطینی از دیگر اسرا را داشتند؛ چرا که جنبش اسیر توانسته بود اوضاع اسرا؛ به ویژه در زندان عسقلان و زندان مرکزی بئر السبع را بهبود ببخشد.

در آن زمان، اسرای برجسته فلسطینی در زندان نفحه جمع آوری شدند و در شرایط بسیار سختی نگهداری می شدند و علاوه بر اینکه غذاهای فاسد به آنها داده می شد، خاک آنجا هم پر از رطوبت بود. رژیم صهیونیستی تعداد زیادی از اسرا را در هر اتاقی جمع می کردند و این در حالی بود که اتاق های این زندان فاقد هوا و اکسیژن لازم بود؛ چرا که درهای این اتاق ها محکم بسته می شد و دریچه های تهویه هوا هم خیلی کوچک بودند. مراجع صهیونیستی همچنین اسرا از لوازم التحریر محروم می کردند و به آنها تنها یک ساعت در روز اجازه خروج از بخش ها و بندها و هواخوری در محوطه زندان را می دادند و رفتارهای ناشایستی هم با اسرا داشتند.

به همین دلیل، اسرای زندان صحرایی نفحه پس از هماهنگی با اسرای زندان های عسقلان و بئر السبع تصمیم به اعتصاب غذا گرفتند و این اعتصاب غذا در تاریخ 14 ژوئیه سال 1980 آغاز شد، اما عناصر صهیونیستی به شدت به اعتصاب غذا کنندگان حمله کردند و اداره زندان ها خشونت زیادی علیه این اسرا به خرج داد، اما با این وجود، آنها به اعتصاب خود ادامه دادند و اداره زندان ها در اقدامی بی سابقه، اقدام به تغذیه اجباری به اسرا کرد و مواد غذایی را با شیلنگ های پلاستیکی و از راه سوراخ بینی به معده های اسرا انتقال داده می شد.

در نتیجه این وضعیت، تعدادی از اسرا که حالشان به شدت وخیم بود، به زندان "نیزان" در رمله انتقال داده شده و به شدت مورد شکنجه قرار گرفتند؛ به طوری که "راسم حلاوه" در تاریخ 21 ژوئیه و "علی جعفری" بعد از وی جان شان را از دست دادند و نزدیک بود "اسحاق مراغه" نیز به آنها ملحق شود که حضور "لیئا زیمل" وکیل زن حامی اسرا در درمانگاه این زندان مانع از این کار شد، اما وی بعد از دو سال به شهادت رسید و مشخص شد که این حادثه ناشی از صدماتی بود که در جریان همان حادثه به وی وارد شده بود. "انیس دوله" نیز یکی دیگر از اسرای فلسطینی بود که در جریان همین اعتصاب غذا جان خود را از دست داد.

پس از شهادت این اسرا، زندان های دیگر هم به اعتصاب غذای 33 روزه اسرای قبلی پیوستند و اداره زندان های صهیونیستی نیز در واکنش به این اعتصاب، حملات خشونت آمیزی را علیه اسرا ترتیب داد که همه این اقدامات زیر نظر "یوسف بورگ" وزیر امور داخلی وقت رژیم صهیونیستی صورت می گر فت. تعدادی از این اعتصاب غذا کنندگان از زندان نفحه به زندان رمله انتقال داده شدند و در کل، این اعتصاب غذا با خشونت و اقدامات بی رحمانه بی سابقه ای از سوی اداره زندان های صهیونیستی مواجه شد.

در سایه ادامه اعتصاب غذای اسرای فلسطینی، رژیم صهیونیستی اقدام به تشکیل کمیته "کیت" برای بررسی شرایط بازداشت اسرا؛ به ویژه در زندان نفحه کرد و این کمیته خواستار واردات تشک های جدید و توسعه مساحت اتاق ها و محوطه های زندان و نیز برداشته شدن سقف فلزی درب ها و جایگزین کردن نرده ها با آنها شد و بدین ترتیب، وضعیت بازداشت اسرا به صورت مستمر بهبود یافت و حتی تعداد اسرایی که در یک اتاق نگهداری می شدند، کاهش یافت و آلبوم های عکس و لوازم التحریر در اختیار اسرا قرار گرفت و اتاق های زندان به تدریج به تشک های نو مجهز شدند.

این اعتصاب غذا؛ به ویژه پس از شهادت تعدادی از اسرا به شکل ویژه و گسترده ای پوشش خبری و رسانه ای داده شد و جنبش همبستگی و حمایت گسترده مردمی از سوی خانواده های اسرا و حامیان شان شکل گرفت. اعتصاب مذکور همچنین باعث بهبود قابل ملاحظه شرایط نگهداری اسرا در زندان های صهیونیستی شد؛ هر چند که این تغییرات در حد کافی نبود.

9-      اعتصاب غذای زندان جنید در سپتامبر سال 1984 که 13 روز به طول انجامید. این اعتصاب غذا پس از افتتاح زندان جنید در شهر نابلس (در ماه ژوئیه سال 1984) آغاز شد و منجر به تخلیه کامل اسرای فلسطینی از زندان بئر السبع شد.

در آن زمان، اسرای زندان جنید دست به اعتصاب غذای نامحدود زده بودند و پس از گذشت 13 روز، اسرای دیگر زندان ها نیز به آنها ملحق شدند. این اعتصاب غذا نقطه عطف راهبردی در تاریخ جنبش اسیر فلسطین بود؛ به طوری که "حاییم بارلیو" وزیر پلیس رژیم صهیونیستی در زندان جنید حاضر شد و ضمن گفتگو با اسرای اعتصاب غذا کننده، قبول کرد که باید وضعیت زندگی و نگهداری این اسرا؛ به ویژه در برخی زمینه ها مانند استفاده از رادیو، تلویزیون، لباس های معمولی متفاوت از لباس زندان که جزء خطوط قرمز به شمار می رفتند، بهبود پیدا کند و اسرا اجازه این استفاده از این وسایل را پیدا کردند و علاوه بر آن، کیفیت غذاها و خدمات درمانی که به اسرا ارائه می شد، بهتر شد و در آن زمان، توقف اعتصاب غذا اعلام شد و اسرای زندان های دیگر نیز با پذیرش این توافقات، اعتصاب خود را متوقف کردند.

این اعتصاب غذا نیز با جنبش همبستگی گسترده مردمی و برگزاری تظاهرات ها و تجمعات همبستگی آمیز مختلف همراه شد.

پس از این اقدامات بود که رییس اداره زندان های رژیم صهیونیستی تغییر کرد و رییس میانه روتری به نام "راوی سویسا" جایگزین وی شد که ضمن موافقت با خواسته های اسرا، اجازه داد خانواده های آنها برایشان روتختی و لباس های راحتی بیاورند و یا این اسرا از هدفون و نوار کاست ها استفاده کنند و در عین حال، مبلغ مجاز خرید اسرا از بوفه زندان را هم افزایش داد و حتی موافقت اولیه خود با استفاده اسرا از تلویزیون را هم اعلام نمود.

10-   اعتصاب غذای اسرا در زندان جنید در تاریخ 25/3/1987 که بیش از 3 هزار اسیر فلسطینی دربند زندان های مختلف در آن مشارکت داشتند. این اعتصاب غذا که پس از انتصاب "دیوید میمون" به عنوان رییس اداره زندان ها آغاز شده بود، 20 روز به طول انجامید. میمون بسیاری از حقوق و دستاوردهای اسرا مانند دریافت لباس از خانواده هایشان و ملاقات اسرا با هم در بخش های دیگر را لغو کرد و مدت زنگ هواخوری آنها و کمیت غذاهایشان را هم کاهش داد و در کل، رفتار ناشایستی با این اسرا داشت و در نتیجه، اسرای زندان جنید دست به اعتصاب غذای نامحدود 20 روزه زدند و در ادامه زندان های دیگر هم به این اعتصاب پیوستند.

با این وجود، این اعتصاب غذا بدون تحقق هر گونه نتیجه قابل ذکری به پایان رسید و صرفا وعده هایی از سوی اداره زندان ها داده شد که هیچ کدام از آنها هم محقق نشد و این مساله زمینه ساز شکل گیری انتفاضه نخست فلسطین شد.

11-  اعتصاب غذای 23 ژانویه سال 1988: در این تاریخ اسرای فلسطینی به نشانه همبستگی و همزمان با اعتصاب غذای رهبری یکپارچه انتفاضه فلسطین علیه رژیم صهیونیستی که در ماه دسامبر سال 1987 آغاز شده بود، دست به اعتصاب غذا زدند.

12-  اعتصاب غذای زندان نفحه در تاریخ 23/6/1991 که 17 روز به طول انجامید. این اعتصاب در تاریخ 23 ژوئن و در حالی که انتفاضه فلسطین علیه رژیم صهیونیستی شدت گرفته بود، در زندان صحرایی نفحه آغاز شد و "شائول لیوی" در پی انت قادات گسترده از عملکردش و امتیازاتی که به اسرا داده بود، از ریاست اداره زندان های صهیونیستی برکنار شد. در آن زمان دولت "اسحاق شامیر" در رژیم صهیونیستی روی کار بود و پس از لیوی، "گابی عامیر" ریاست اداره زندان ها را بر عهده گرفت که این مساله با جنگ اول خلیج فارس و اعلام وضعیت فوق العاده در زندان های صهیونیستی همراه شده بود.

پس از پایان این جنگ، اداره زندان های صهیونیستی حاضر به بازگرداندن اوضاع به روال سابق و دوران قبل از اعلام وضعیت فوق العاده در زندان ها نشد و اقدامات متفاوتی در هر یک از زندان ها اتخاذ شده بود. در این شرایط، اسرای زندان نفحه در تاریخ 21 ژوئن سال 1991 دست به اعتصاب غذا زدند تا اوضاع را به وضعیت سابق برگردانند، اما اسرای زندان های دیگر با آنها همراهی نکردند و اسرای زندان نفحه در این اعتصاب تنها ماندند.

این اعتصاب غذا 16 روز به طول انجامید و با میانجیگری کمیته ای وکلای حقوقی باریکه غزه و صرفا با وعده هایی که این وکلا متعهد به اجرا شدن آنها شده بودند، به پایان رسید، اما هیچ کدام از این وعده ها محقق نشد و این اعتصاب از جمله اعتصاب های شکست خورده و بی نتیجه شد، اما زمینه اعتصاب غذای سال 1992 را فراهم کرد.

13-  اعتصاب غذای اسرا در تاریخ 25/9/1992 که اکثر زندان ها در آن مشارکت داشتند و نزدیک به 7 هزار اسیر فلسطینی در جریان آن دست به اعتصاب غذا زدند و این اعتصاب 15 روز به طول انجامید. پس از شکست اعتصاب غذای اسرای زندان نفحه در سال 1991، اسرای تمامی زندان ها خود را برای اعتصاب غذای گسترده آماده می کردند و در شرایطی که حملات بی رحمانه اداره زندان ها نزدیک به یک سال کامل به طول انجامید، این اعتصاب در تاریخ 25 سپتامبر 1992 در اکثر زندان های مرکزی و برخی بازداشتگاه ها آغاز شد.

در این اعتصاب غذا، زندان های جنید، عسقلان، نفحه، بئر السبع و نابلس در تاریخ 27/9، زندان جنین در تاریخ 29/9، زندان الخلیل در تاریخ 30/9، زندان رام الله و اسرای زن دربند زندان تلموند در تاریخ 1/10، زندان رمله در تاریخ 5/10، زندان مرکزی غزه در تاریخ 10/10 و زندان های مجد، نقب، فارعه و شطه نیز در قالب همبستگی با دیگر اسرا اعتصاب غذا کردند. این اعتصاب دو ماه پس از پیروزی حزب کار در انتخابات پارلمانی رژیم صهیونیستی و تشکیل دولت چپگرا به نخست وزیری "اسحاق رابین" و انتشار خبرهایی مبنی بر آغاز مذاکرات میان این رژیم و سازمان آزادی بخش فلسطین شکل گرفت.

این اعتصاب غذا در اکثر زندان ها 18 روز و در زندان نفحه 19 روز به طول انجامید و ملت فلسطین همبستگی گسترده ای با این اعتصاب از خود نشان دادند و فعالیت های انتفاضه به اوج خود رسید و حتی فلسطینیان ساکن اراضی اشغالی سال 1948 فلسطین هم تحرکات گسترده ای در حمایت از این اعتصاب انجام دادند و در اقدامی عجیب و غیر عادی، دستگاه های تلویزیونی که اسرا از آنها استفاده می کردند، نزد آنها باقی ماند و جمع آوری نشد و همین مشاهده حجم همبستگی مردمی با اعتصاب غذا، باعث افزایش روحیه اعتصاب غذا کنندگان شد. این اعتصاب همچنین باعث بروز اختلاف میان وزیر پلیس و "گابی عامیر" رییس اداره زندان ها شد که اقدامات تند و شدیدی علیه اسرا اتخاذ کرده بود.

اعتصاب غذای مذکور با موفقیت زیاد به پایان رسید و از جمله موفق ترین اعتصاب های اسرای فلسطینی در راه احقاق حقوق شان به شمار می رود؛ به طوری که بسیاری از خواسته های ضروری اسرا مانند بستن بند حبس انفرادی در زندان رمله، توقف تفتیش برهنه، برقراری مجدد مساله ملاقات اسرا با اسرای بندهای دیگر، افزایش وقت ملاقات با خانواده و صدور مجوز برگزاری دیدارهای خصوصی، وارد شدن هیترهای برقی مخصوص آشپزی به اتاق ها، خرید کنسرو و نوشابه های گازدار و افزایش فهرست خریدها از بوفه زندان، محقق شد.

14-  اعتصاب غذای ماه ژ وئن سال 1994 که تمامی زندان ها در آن مشارکت داشتند و اسرای فلسطینی پس از امضای توافقنامه قاهره (اول غزه ـ اریحا) و در اعتراض به ساز و کار اجرای بخش مربوط به آزادی 5 هزار اسیر فلسطینی بر اساس این توافقنامه، دست به اعتصاب نامحدود غذا زدند و این اعتصاب 3 روز به طول انجامید.   

15-   اعتصاب غذای تاریخ 18/6/1995 با شعار (آزادی تمامی اسرای مرد و زن بدون هر گونه استثنا) که هدف از آن پیشبرد این مساله در عرصه سیاسی در مرحله قبل از مذاکرات "طابا" بود. این اعتصاب 18 روز به طول انجامید و پس از امضای توافقنامه اسلو، شروط بازداشت اسرا تا حد زیادی بهبود یافت و تعداد این اسرا در زندان ها پس از آزادی کاهش یافت و از شدت عملیات های انتفاضه نیز کاسته شد.

مساله آزادی اسرا همچنان مساله اساسی بود که ذهن آنها را به خود مشغول کرده بود و با اعلام نیت "بیل کلینتون" رییس جمهور آمریکا برای سفر به غزه به منظور حضور در نشست شورای ملی فلسطینی و تغییر برخی مفاد منشور ملی، این اسرا دست به اعتصاب زدند تا مساله خود را از لحاظ رسانه ای در کانون توجهات قرار دهند، اما این اعتصاب هیچ نتیجه قابل ملاحظه ای نداشت.

16-  اعتصاب غذای اسرای زندان عسقلان در سال 1996: تا این تاریخ، اعتصاب ها هنوز چارچوب سازمان یافته ای به خود نگرفته بودند و رهبری اسرا در زندان ها را بیشتر اشخاصی برجسته بر عهده داشتند و اسرا همچنان هنگام خواب یک تکه تشک پلاستیکی زیر خود پهن می کردند.

اما اسرا در سال 1996 دست به اعتصاب غذای 18 روزه زدند که در جریان آن تنها از آب و نمک استفاده می کردند. این اعتصاب با طرح یک سری وعده ها از سوی اداره زندان ها مبنی بر بهبود شروط حیاتی و به ویژه اعطای یک تشک اسفنجی به هر کدام از اسرا پایان یافت، اما اداره زندان ها از زیر وعده های خود شانه خالی کردند و از همین رو، اسرا مجبور به از سر گیری اعتصاب غذای خود شدند تا اینکه اداره زندان ها با تسلیم در برابر آنها، تشک های اسفنجی را در اختیار آنها قرار داد و تغییراتی در شرایط زندگی و بازداشت آنها ایجاد کرد.

17-  اعتصاب غذای اسرای فلسطینی در تاریخ 5/12/1998 که پس از اقدام رژیم صهیونیستی در آزادی 150 زندانی کیفری در قالب قرارداد آزادی اسرا که بر اساس آن 750 اسیر در چارچوب توافقنامه وای ریفر و در آستانه سفر "بیل کلینتون" رییس جمهور آمریکا به منطقه، دست به اعتصاب غذا زدند. همزمان با این اعتصاب غذا، خیمه تحصنی هم به منظور همبستگی با اسرای اعتصاب غذا کننده در مقابل بنای یادبود سرباز گمنام در غزه بر پا شد. در این برنامه، 70 اسیر آزاده فلسطینی دست به اعتصاب نامحدود غذا زدند.

18-  اعتصاب غذای اسرای فلسطینی در تاریخ 1/5/2000 که در اعتراض به سیاست حبس انفرادی و قید و بندها و شروطی که برای ملاقات اسرای فلسطینی با خانواده هایشان وضع شده بود، دست به اعتصاب غذا زدند و این اعتصاب نزدیک به یک ماه به طول انجامید و اسرا در جریان آن شعار آزادی خود به عنوان یکی از مقتضیات روند سازش را سر دادند. شهروندان فلسطینی هم به نشانه همبستگی با اسرا به پا خواستند و 8 نفر از فلسطینیان در همان روزهای اعتصاب غذای اسرا در شهرهای قلقیلیه، نابلس، رام الله و الخلیل به شهادت رسیدند. علاوه بر این، دهها نفر از اسرای آزاده فلسطینی هم به نشانه همبستگی با اسرای اعتصاب غذا کننده در زندان های صهیونیستی، در خیمه تحصنی که در نزدیکی دانشگاه الازهر در شهر غزه نصب شده بود، اعتصاب غذا کردند.

این اعتصاب غذا پس از آن آغاز شد که 80 نفر از اسرای فلسطینی از دیگر اسرا در زندان هداریم جدا شده و در بخش 3 حبس شده بودند. این زندان در شرایط بسیار سختی افتتاح شده بود و اداره زندان ها سعی داشت که اسرا را به جای باجه های معمولی، مجبور به ملاقات با خانواده هایشان از پشت موانع شیشه ای کند. شرایط بازداشت و زندگی اسرا در برخی عرصه ها هم به شدت تنزل پیدا کرده بود و اداره زندان ها بار دیگر آنها را مجبور به تن دادن به تفتیش با بدن برهنه می کرد.

اسرای زندان هداریم در این شرایط، دست به اعتصاب غذا زدند و تنها شیر و  مایعات مصرف می کردند. در ادامه این راه، اسرای زندان نفحه و سپس زندان های عسقلان و شطه هم به اعتصاب غذا کنندگان پیوستند. در آن زمان شمار اسرای فلسطینی 1500 نفر بود.

اسرا در جریان این اعتصاب غذا خواستار موافقت اداره زندان ها با دیدار آنها با خانواده هایشان از طریق باجه های معمولی، برقراری تماس تلفنی، تحصیل در دانشگاه های عربی، توقف سیاست تفتیش با بدن های برهنه و انتقال افراد حبس شده در سلول های انفرادی بودند و اداره زندان های صهیونیستی اعلام کرد که مسائل انسانی را قبول می کند، اما خواسته های دارای بعد امنیتی را نمی پذیرد. در آن زمان، مسؤولان سازمان شاباک برای گفتگو با اسرا درباره این مسائل در زندان ها حاضر شدند و مقرر شد که اسرا هم هیچ اقدامی که رنگ و بوی نظامی داشته باشد، در داخل زندان ها انجام ندهند.

در آن زمان بر سر برخی مسائل مانند انتقال فوری اسرای دربند سلول های انفرادی به بخش های عادی و توقف تفتیش با بدن های برهنه موافقت شد و به اسرا وعده داده شد که در صورت پایبندی به شرط عدم انجام یا دخالت در هر گونه فعالیت نظامی در خارج از زندان ها، مشکل تلفن های عمومی و تحصیل اسرا در دانشگاه های آزاد عربی پس از چند ماه حل شود. اما هیچ کدام از این وعده ها محقق نشد؛ چرا که چند ماه بعد، انتفاضه الاقصی به وقوع پیوست و اداره زندان ها و سازمان شاباک از زیر وعده های خود شانه خالی کردند. با این وجود، برخی ها معتقدند که اعتصاب غذای مذکور اهداف مورد نظر خود را محقق کرده بود و اگر انتفاضه الاقصی به وقوع نمی پیوست و معادلات را زیر و رو نمی کرد، خواسته های اسرا به خوبی محقق می شد.

19-  اعتصاب غذای زندان نیوی ترستا در تاریخ 26/6/2001 که در جریان آن اسرای زن فلسطینی به مدت 8 روز متوالی و در اعتراض به اوضاع نامساعدشان دست به اعتصاب غذا زدند.

20-  اعتصاب غذای سراسری در تمامی زندان ها در تاریخ 15/8/2004 که 19 روز به طول انجامید. اعتصاب غذای سال 2004 در زندان هداریم: پس از تحولات متعدد ـ که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد ـ شرایط زندگی اسرا در زندان ها سخت شده بود و اداره زندان ها به شدت به اسرا حمله می کرد و آنها را در خفقان شدید قرار داده بود. اسرای فلسطینی در سال 2003 نیز مساله اعتصاب غذا را مورد بررسی قرار داده و به توافق رسیده بودند، اما با وجود همه تلاش ها، تصمیم مشترکی میان همه زندان ها اتخاذ نشد؛ به ویژه که شرایط ویژه ای در آن زمان بر خود اسرا و زندان ها حاکم بود.

اداره زندان ها هم که می دید اسرا قدرت آغاز اعتصاب غذای جدید را ندارند و شرایط برای چنین کاری مناسب نیست، با پیدا کردن بهانه های جدید برای اعمال قید و بندها و محدودیت های بیشتر و لغو امتیازات واگذار شده به اسرا، حملات خود علیه آنها را افزایش داد.

در سایه این فشار بی پایان ـ به ویژه در زندان هداریم ـ اسرا دست به اعتصاب نامحدود غذا زدند و این اعتصاب 12 روز به طول انجامید و برخی دستاوردهای ساده را هم محقق ساخت، اما نتوانست خواسته های اصلی را که اعتصاب به خاطر آنها شکل گرفته بود، محقق سازد.

21-  اعتصاب غذای سال 2004: 2 ماه و نیم پس از اعتصاب غذای اسرای فلسطینی در زندان هداریم و در تاریخ 15 آگوست اکثر زندان ها دست به اعتصاب غذای نامحدود غذا زدند و زندان های دیگری هم در تاریخ 18 آگوست به این اعتصاب پیوستند. برخی از زندان ها مانند عسقلان و جلبوع که اعتصاب غذای خود را هم دیر شروع کرده بودند، پس از گذشت 10 روز، آنرا متوقف کردند، اما زندان های هداریم، اوهلی کیدار و نفحه این اعتصاب را در تاریخ 18 آگوست متوقف کردند و زندان ایشل هم روز 19 آگوست توقف اعتصاب غذا را اعلام کرد.

این اعتصاب غذا شکست خورد و اکثریت اسرا نیز، رهبری این اعتصاب را مسؤول شکست آن می دانستند. واقعیت این بود که اسرای فلسطینی در آن زمان رهبری یکپارچه ای نداشتند و اداره زندان های صهیونیستی تلاش کرد بعدا در مذاکراتش با این اسرا، از این شکست اعتصاب غذا سوء استفاده کند و در نتیجه آن موجی از یاس و سرخوردگی بر اسرا سایه افکند و امکان از سر گیری این شیوه مبارزاتی را سخت کرد.

22-  اعتصاب غذای اسرای زندان شطه در تاریخ 10/7/2006 که 6 روز به طول انجامید. این اعتصاب غذا در اعتراض به تفتیش اهانت آمیز خانواده های اسرا در جریان ملاقات با عزیزان شان و نیز با هدف بهبود شرایط معیشتی پس از اعمال محدودیت های معیشتی و سخت تر شدن شرایط معیشتی و به ویژه تفتیش های سرزده شبانه صورت گرفت.

23-  اعتصاب غذای سراسری در زندان های صهیونیستی در تاریخ 18/11/2007 که تنها یک روز به طول انجامید.

24-  اعتصاب غذای اسرای جبهه خلق و برخی اسرای دربند سلول های انفرادی که 22 روز به طول انجامید. این اعتصاب غذا در سال 2011 صورت گرفت و هدف از آن درخواست توقف سیاست حبس انفرادی بود و آغازگر آن اسرای جبهه خلق بودند و زندان های دیگر صرفا اقدام به ابراز همبستگی با آنها کردند و تنها زندان جلبوع بود که به طور کامل در این اعتصاب شرکت کرد. این اعتصاب با اجرای توافقات صورت گرفته میان اسرا و اداره زندان ها به پایان رسید.

25-  اعتصاب غذای تاریخ 17/4/2012

زمانی که "گلعاد شالیت" نظامی صهیونیستی به اسارت گرفته شد، دولت صهیونیستی قانون موسوم به "قانون شالیت" را به تصویب رساند که به موجب آن، اداره زندان ها مجازات هایی را علیه اسرای فلسطینی اعمال کرد و مدعی شد که هر امتیازی که شالیت از آن محروم شود، اسرای فلسطینی هم از آن محروم خواهند شد. این در حالی بود که صدها نفر از اسرای فلسطینی قبل از اسارت شالیت برای مدت های طولانی از ملاقات با خانواده های خود محروم شده بودند و دهها نفر از آنها در سلول های انفرادی به سر می بردند و اداره زندان ها رفتار ناشایستی با اسرا داشت و به عنوان مثال، برای افزایش روحیه زندانبانان صهیونیستی، در سال 2007 اقدام به سرکوب اسرای زندان نقب کرد که در نتیجه آن "محمد اشقر" از اسرای فلسطینی اهل شهرک بیت فجار در تاریخ 22/10/2007 به شهادت رسید.

این وضعیت باعث شد که اسرا بار دیگر به فکر اعتصاب غذا و ورود به نبرد "معده های خالی" جدید بیفتند تا بتوانند خواسته های مشروع خودشان را محقق سازند. هماهنگی های لازم برای اعتصاب غذا، با وزارت اسرا و موسسات حقوقی صورت گرفته بود و "عیسی قراقع" وزیر اسرا که خود از آزادگان فلسطینی بود، اوایل آن سال اعلام کرد که اسرا خود را برای اعتصاب سراسری در تمامی زندان ها آماده می کنند و باید از این نبرد آنها حمایت شود. وی خاطر نشان کرد که این اعتصاب در سالگرد روز اسیر فلسطین آغاز خواهد شد و باید این مساله به محافل بین المللی کشیده شده و حمایت جامعه بین المللی از آن جلب شود.

اعتصاب غذای اسرای دربند بازداشت اداری؛ از جمله "خضر عدنان"، "هنا چلبی"، "ثائر حلاحله" و "بلال ذیاب" که از 75 روز پیش دست به اعتصاب غذا زده بودند، باعث تشدید این اقدامات و اعطای رنگ و بوی انقلابی به آنها شد.

اسرا روز 17 آوریل را که به نام روز اسیر فلسطینی نامگذاری شده است، زمان آغاز اعتصاب غذای خود و نبرد "معده های خالی" اعلام کردند و این اعتصاب با مشارکت تدریجی اسرا آغاز گردید و پس از چند روز اعتصاب، شمار اسرای اعتصاب کننده به بیش از 1500 نفر رسید. اداره زندان های صهیونیستی برای خنثی سازی این اقدامات دست به سرکوب اسرا و جابجایی گسترده آنها زد، اما اسرا همچنان بر سر تصمیم خود برای ادامه اعتصاب تا تحقق خواسته هایشان باقی ماندند و این اعتصاب 28 روز به طول انجامید.

مهمترین خواسته های اسرا در جریان این اعتصاب غذا عبارت بودند از:

1-      لغو حبس انفرادی.

2-      کاهش شدت سیاست بازداشت اداری.

3-      صدور مجوز برای ملاقات خانواده های اسرا با عزیزانشان.

4-      لغو قانون شالیت.

اسرای اعتصاب غذا کننده فلسطینی پس از 28 روز اعتصاب غذا و در تاریخ 14 ماه مه سال 2012 توافقنامه ای را در زندان عسقلان با اداره زندان امضا کردند که به موجب آن در قبال پذیرش خواسته های اسرا به اعتصاب خود پایان دهند. این توافق با نظارت مصر صورت گرفت و سفیر مصر در این گفتگوها مشارکت و بر امضای توافقنامه میان اسرا و اداره زندان نظارت داشت.

بالاخره توافق با حضور نمایندگان رژیم صهیونیستی که "یورام کوهین" رییس شاباک یکی از آنها بود و نمایندگان فلسطینی و میانجیگری طرف مصری به امضا رسید و این اعتصاب غذا، یک پیروزی واقعی برای اسرای فلسطینی بود و مشارکت و پشتیبانی و فعالیت های همبستگی در داخل فلسطین و عرصه بین المللی نقش موثری در حمایت از پایداری اسرای اعتصاب غذا کننده داشت.

26-  اعتصاب غذای اسرای دربند بازداشت اداری در تاریخ 24/4/2014

در 24 آوریل سال 2014 نزدیک به 120 نفر از اسرای فلسطینی دربند بازداشت اداری در زندان های مجدو، عوفر و نقب در اعتراض به تداوم بازداشت اداری خود بدون هر گونه اتهام یا محاکمه ای، دست به اعتصاب نامحدود غذا زدند و خواستار لغو سیاست بازداشت اداری شدند. در ادامه دهها نفر از اسرای دربند بازداشت اداری و بازداشت شدگان دیگر به منظور اعلام همبستگی و حمایت از اسرای اعتصاب غذا کننده، به این موج اعتصاب پیوستند تا اینکه شمار اسرای اعتصاب غذا کننده به 220 نفر رسید.

اکثر این اسرای اعتصاب غذا کننده به بیمارستان های صهیونیستی "ایخلیوف"، "کابلان"، "اساف هرویه"، "برزلای"، "بلنسون"، "ولفسون"، "سوروکا"، "هعیمک" و "بوریا" انتقال داده شدند تا رژیم صهیونیستی آنها را همچنان با دست و پاهای بسته حتی بر روی تخت بیمارستان نگه دارد.

اداره زندان های صهیونیستی از همان آغاز سعی کرد با اعمال زور این اعتصاب غذا را بشکند، اما نتوانست به عزم و اراده اسرا و پافشاری آنها بر تحقق خواسته هایشان لطمه ای بزند. بالاخره این اسرا پس از 63 روز اعتصاب غذا و بر اساس توافقی که با مقامات سازمان اطلاعات رژیم صهیونیستی امضا کردند، به اعتصاب غذای خود پایان دادند. بر اساس این توافق مقرر شده بود که در قبال توقف اعتصاب، تمامی مجازات هایی که از آغاز اعتصاب غذا علیه اسرا اعمال شده بود، لغو شده و این اسرا پس از پایان دوره درمان شان به زندان هایی که از آنها به بیمارستان ها منتقل شده بودند، بازگردانده شوند. علاوه بر این، توافق شده بود که گفتگوها با اداره زندان درباره مساله بازداشت اداری ادامه پیدا کند.

اعتصاب غذای "آزادی و کرامت" در تاریخ 17 آوریل سال 2017

اسرای دربند زندان های صهیونیستی در تاریخ 17 آوریل سال جاری (2017) دست به اعتصاب غذای نامحدود زدند تا حقوق سلب شده خود از سوی اداره زندان های صهیونیستی را احقاق کنند. این دستاوردها در نتیجه اعتصاب غذاهای قبلی محقق شده بود و در جریان این اعتصاب، اسرای تمامی گروه های فلسطینی در تمامی زندان ها از جمله "کریم یونس" قدیمی ترین اسیر فلسطینی، "مروان برغوثی" رهبر اسی جنبش فتح و "ضیاء الآغا" که از اسرای قدیمی است، مشارکت دارند.

مهمترین خواسته های اسرا در جریان این اعتصاب غذا، پایان بخشیدن به سیاست حبس انفرادی، پایان سیاست بازداشت اداری، نصب تلفون عمومی برای اسرا به منظور فراهم شدن امکان برقراری ارتباط میان آنها و خانواده هایشان، برخی خواسته های مربوط به ملاقات اسرا با خانواده هایشان و نیز خواسته های مربوط به مسائل درمانی و پزشکی و غیره است.

در کل، خواسته‌های جنبش اسیر فلسطین را می توان بدین ترتیب بر شمرد:

 نصب تلفن عمومی برای اسرای فلسطینی در تمامی زندان‌ها و بخش‌ها به منظور فراهم شدن امکان ارتباط میان آنها و خانواده‌هایشان.

ملاقات:

برقراری مجدد نوبت ملاقات دوم که از سوی سازمان صلیب سرخ متوقف شده است.

نظم بخشی به ملاقات‌های دو هفته یک بار و عدم لغو آن از سوی هیچ طرفی.

عدم ممانعت از ملاقات هیچ کدام از نزدیکان درجه یک یا دوی اسرا با آنها.

افزایش مدت ملاقات از 45 دقیقه به یک ساعت و نیم.

صدور مجوز عکس گرفتن اسیر با خانواده اش هر 3 ماه یکبار.

احداث استراحتگاه برای خانواده‌های اسرا در نزدیکی ورودی زندان‌ها.

صدور مجوز برای ورود کودکان و نوه‌های زیر 16 سال به زندان در جریان ملاقات ها.

پرونده پزشکی.

تعطیلی " بیمارستان زندان رمله" به خاطر عدم وجود امکان ارائه خدمات درمانی لازم در آن.

پایان دادن به سیاست بی توجهی به مسائل پزشکی و درمانی اسرا.

انجام آزمایش های پزشکی دوره ای.

انجام سریع و خارج از نوبت عملیات های جراحی.

آوردن پزشان متخصص از خارج.

آزادی اسرای بیمار دارای نقص عضو و بیماری های صعب العلاج.

تحمیل نکردن هزینه های درمان به اسرا.

تامین نیازها و خواسته های اسرای زن فلسطینی؛ چه در زمینه انتقال جداگانه و چه در زمینه ملاقات مستقیم و بدون مانع.

خودروهای حمل اسرا

رفتار انسانی با اسرا در جریان انتقال شان با خودروهای مخصوص حمل اسرا.

بازگرداندن از درمانگاه ها و دادگاه ها به زندان و معطل نکردن آنها در ایست های بازرسی.

احداث معابر ویژه عبور انسان ها و ارائه وعده های غذایی.

اضافه کردن شبکه های ماهواره ای متناسب با نیازهای اسرا.

 نصب سیستم سرمایشی در زندان ها و به ویژه در دو زندان مجدو و جلبوع.

 دایر کردن مجدد آشپزخانه ها در زندان ها و  قرار دادن آنها تحت نظارت کامل اسرای فلسطینی.

فراهم کردن زمینه انتقال کتاب، روزنامه، لباس و مواد غذایی و دیگر نیازهای ویژه اسرا در جریان ملاقات ها.

پایان دادن به سیاست حبس انفرادی.

پایان دادن به سیاست بازداشت اداری.

برقراری مجدد امکان تحصیل اصرا در دانشگاه های آزاد رژیم صهیونیستی.

فراهم کردن امکان شرکت اسرا در کنکور سراسری به صورت رسمی و بر اساس توافقات صورت گرفته.

اسرای شهید:

فهرست کاروان شهدای اسیر فلسطینی با نام سه تن از اسرا به نام های "محمد جمجوم"، "فواد حجازی" و "عطا زیر" آغاز می شود که اولین شهدای جنبش اسیر فلسطین بودند. در ادامه و در تاریخ 11/7/1970 "عبد القادر ابو الفحم" در جریان اعتصاب غذای زندان عسقلان به شهادت رسید تا اولین شهیدی باشد که در جریان اعتصاب غذا جان خود را از دست داده است. پس از وی، شهید "راسم حلاوه" و شهید "علی جعفری" در تاریخ 24/7/1980 در جریان اعتصاب غذای اسرای زندان نفحه، شهید "محمود فریتخ" در جریان اعتصاب غذای اسرای زندان جنید در سال 1984 و شهید "حسین نمر عبیدات" در تاریخ 14/10/1992 در جریان اعتصاب غذای اسرای زندان عسقلان به جمع شهدای اسیر پیوستند.

عبد الناصر فروانه اسیر سابق و پژوهشگر امور اسرا خاطر نشان کرده است که آمار کلی اسرایی که از زمان اشغالگری سال 1967 رژیم صهیونیستی در اراضی فلسطینی تا پایان سال 2016 میلادی، پس از بازداشت و در داخل زندان ها و بازداشتگاه های رژیم صهیونیستی جان خود را از دست داده اند، 197 نفر است که در میان آنها، کودک و پیرمرد هم دیده می شوند. علاوه بر این، صدها نفر از اسرای فلسطینی هم پس از آزادی از بند اسارت به خاطر بیماری هایی که در زندان به آن مبتلا شده بودند و یا آثار و تبعات مخرب آنها، جان خود را از دست داده اند.

فروانه تصریح کرده است که 70 اسیر فلسطینی در نتیجه شکنجه، 49 اسیر در نتیجه بی توجهی به مسائل پزشکی، 71 اسیر به صورت اعدام عمدی و با برنامه از قبل طراحی شده در مرحله پس از بازداشت و اسارت شان جان خود را از دست داده و 7 اسیر هم در اثر استفاده بی رویه از زور و یا اصابت گلوله های جنگی به شهادت رسیده اند.

این پژوهشگر امور اسرا خاطر نشان کرد که فهرست شهدای اسیر فلسطینی بر روی پایگاه اینترنتی "فلسطین در پشت میله ها" منتشر شده است و وی نیز در گزارش خود به اسامی برخی از آنها مانند عبد القادر ابو الفحم، قاسم ابو عکر، راسم حلاوه، اسحاق مراغه، مصطفی عکاوی، ابراهیم راعی، عمر قاسم، یوسف عرعیر، خالد شیخ علی، حسین عبیدات، محمد ابو هدوان، فضل شاهین و جمعه موسی و غیره اشاره کرده است.

توزیع جغرافیایی شهدا

در این گزارش درباره توزیع خانواده های شهدا بر اساس مناطق جغرافیایی هم آمده است که 113 نفر از کل شهدا از اهالی کرانه باختری هستند که 57.3 درصد از مجموع آنها را تشکیل می دهند. 62 شهید اسیر فلسطینی هم از اهالی باریکه غزه بودند که 31.5 درصد از از مجموع شهدا را به خود اختصاص داده اند. علاوه بر این، 15 شهید از اهالی قدس و اراضی اشغالی سال 1948 فلسطینی هستند که 7.6 درصد از مجموع شهدا را تشکیل  می دهد و 7 شهید نیز از مناطق دیگر هستند که 3.6 درصد از مجموع شهدا را تشکیل می دهند.

فروانه در پایان تاکید کرده است که شهید اسیر "عبد القادر ابو الفحم" از غزه اولین شهید اسیر فلسطینی است که در جریان اعتصاب های غذا به شهادت رسیده است. وی در جریان اعتصاب غذای اسرای زندان عسقلان در سال 1970 به شهادت رسید. شهید اسیر "خضر ترزی" از غزه نیز از شهدای مسیحیان فلسطین است که در تاریخ 9/2/1988 به شهادت رسید و اولین شهید اسیری هم بود که در جریان انتفاضه نخست فلسطین جان خود را از دست داد. علاوه بر این، اسیر "محمد دهامین" از الخلیل که در تاریخ 12/4/2001 به شهادت رسید، اولین شهیدی بود که در جریان انتفاضه اقصی و در داخل زندان های صهیونیستی جان خود را از دست داد. شهید "قاسم ابو عکر" از قدس هم اولین شهید اسیر اهل قدس بود که در تاریخ 23/3/1969 به شهادت رسید./۸۴۷/ب۱۰۳/ف

منبع: مرکز اطلاع رسانی فلسطین