اعمال مشترک شب های قدر و اعمال ویژه شب نوزدهم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، شب های قدر با همه خیرات و برکاتی که دارد در راه است و مؤمنان و بندگان خدا برای قرار گرفتن در این ساعات نورانی قرار گرفتن در محضر خدا لحظه شماری می کنند.

در این میان اعمال شب های قدر از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در مفاتیح الجنان مرحوم شیخ عباس قمی اعمال این لیالی به دو بخش اعمال مشترک و مخصوص هرشب تقسیم می شود که در این گزارش اعمال مشترک شب های قدر را در کنار اعمال مختص شب نوزدهم مرور خواهیم کرد.

مرحوم شیخ عباس قمی ابتدا در تبیین عظمت شب های قدر یادآور می شود: «شب نوزدهم اوّل شبهاى قدر است و شب قدر همان شبى است که در تمام سال شبى به خوبى و فضیلت آن نمى رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال مى شود».

در ادامه مفاتیح می خوانیم «ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل مى شوند و به خدمت امام زمان علیه السلام مشرّف مى شوند و آنچه براى هرکس مقدّر شده است بر امام زمان علیه السلام عرض مى کنند».

ایشان در بیان اعمال مشترک شب های قدر به غسل و نماز و گرفتن قرآن بر سر اشاره می کند و بیان می دارد: اوّل غسل است علاّمه مجلسى فرموده که غسل این شبها را مقارن غروب آفتاب کردن بهتر است که نماز شام را باغسل بکند؛ دوّم دو رکعت نماز است، در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیهِ بگوید در روایت نبوى صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جاى خود برنخیزد تا حقّ تعالى او را و پدر و مادرش را بیامرزد.

شیخ عباس قمی ادامه می دهد: سوّم قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: «اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُک بِکتابِک الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَفیهِ اسْمُک الاْکبَرُ وَاَسْماَّؤُک الْحُسْنى وَما یخافُ وَیرْجى اَنْ تَجْعَلَنى مِنْ عُتَقاَّئِک مِنَ النّارِ» و چهارم آنکه مُصحَف شریف رابگیرد و بر سر بگذارد و بگوید: «اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَبِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَبِحَقِّ کلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَبِحَقِّک عَلَیهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّک مِنْک»...پس ده مرتبه بگوید «بِک یا اَللّهُ» و ده مرتبه «بِمُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِعَلی» و ده مرتبه «بِفاطِمَةَ» و ده مرتبه «بِالْحَسَنِ» و ده مرتبه «بِالْحُسَینِ» و ده مرتبه «بِعَلِىّ بْنِ الْحُسَینِ» و ده مرتبه «بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی» و ده مرتبه «بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ» و ده مرتبه «بِمُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ» و ده مرتبه «بِعَلِىِّ بْنِ مُوسى» و ده مرتبه «بمحمد بن على» و ده مرتبه «بعلى بن محمد» و ده مرتبه «بحسن بن على» و ده مرتبه «بِالْحُجَّةِ» و پس هر حاجت که دارى طلب کن.

وی زیارت امام حسین(ع) را یکی بهترین اعمال در شب ها می داند و تأکید می کند که «پنجم زیارت کند امام حسین علیه السلام را؛ در خبر است که چون شب قدر مى شود منادى از آسمان هفتم ندا مى کند از بُطنان عرش که حقّ تعالى آمرزیده هر که را که به زیارت قبر حُسین علیه السلام آمده».

ایشان عنوان می کند: «ششم احیا بدارد این شبها را همانا روایت شده هرکه احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هرچند به عدد ستارگان آسمان و سنگینى کوهها و کیل دریاها باشد و هفتم صد رکعت نماز کند که فضیلت بسیار دارد و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند».

یکی از دعاهای وارد در این شب را مرحوم شیخ عباسی قم نیز آورده و بیان می دارد که  «هشتم بخواند: اَللّهُمَّ اِنّى اَمْسَیتُ لَک عَبْداً داخِراً لا اَمْلِک لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِک عَلى نَفْسى وَاَعْتَرِفُ لَک بِضَعْفِ قُوَّتى وَقِلَّةِ حیلَتى فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْجِزْ لى ما وَعَدْتَنى وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَةِ فى هذِهِ اللَّیلَةِ وَاَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیتَنى فَاِنّى عَبْدُک الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ الْفَقیرُ الْمَهینُ اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِکرِک فیما اَوْلَیتَنى وَلا [غافِلاً] لاحْسانِک فیما اَعْطَیتَنى وَلا ایساً مِنْ اِجابَتِک وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى فى سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّةٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیةٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ نَعْماَّءَ اِنَّک سَمیعُ الدُّعاَّءِ».

وی ادامه می دهد: «این دعا را کفعمى از امام زین العابدین علیه السلام روایت کرده که در این شبها مى خوانده در حال قیام و قعود و رکوع و سجود و علاّمه مجلسى (ره ) فرموده که بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از براى مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده ایشان است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمدعَلیهمُ السلام آنچه مقدور شود و در بعضى از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در این سه شب بخوانند فقیر گوید که دعاء جوشن در سابِقْ گذشت و روایت شده که خدمت حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله عرض شد که اگر من درک کنم شب قدر را چه از خداوند خودبخواهم فرمود عافیت را».

اعمال مخصوصه شبهاى قدر

مرحوم شیخ عباس قمی در مورد اعمال شب نوزدهم به چهار مورد اشاره می کند و این گونه بیان می دارد: «و امّا دوّم یعنى اعمال مخصوصه این شبها پس اعمال شب نوزدهم چند چیز است؛ اوّل صد مرتبه اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّى وَ اَتُوبُ اِلَیهِ؛ دوّم صد مرتبه اَللّهُمَّ الْعَنْ قَتَلَةَ اَمیرِ الْمُؤْمِنینَ؛ سوّم بخواند دعاء یا ذَاالَّذى کانَ را که در قسم چهارم گذشت»

ایشان ادامه می دهند: «چهارم بخواند: اَللّهُمَّ اْجْعَلْ فیما تَقْضى وَتُقَدِّرُ مِنَ الاْمْرِ الْمَحْتُومِ وَفیما تَفْرُقُ مِنَ الاْمْرِ الحَکیمِ فى لَیلَةِ الْقَدْرِ وَفِى الْقَضاَّءِ الَّذى لا یرَدُّ وَلا یبَدَّلُ اَنْ تَکتُبَنى مِنْ حُجّاجِ بَیتِک الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْکورِ سَعْیهُمُ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُکفَّرِ عَنْهُمْ سَیئاتُهُمْ وَاجْعَلْ فیما تَقْضى وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْرى وَتُوَسِّعَ عَلَىَّ فى رِزْقى وَتَفْعَلَ بى کذا وَکذا و به جاى این کلمه حاجت خود را ذکر کند».

در خلاصه ای از این گزارش می توان گفت اعمال شب قدر به دو گونه اعمال مشترک و اعمال مخصوص تقسیم می شود. 

اعمال مشترک:

1- مقارن غروب آفتاب شب قدر غسل شود.

2- در شب قدر دورکعت نماز اقامه شود، در هر رکعت بعد از حمد ، هفت مرتبه سوره توحید خوانده شود. بعد از نماز هفتاد بارذکر " استغفرالله و اتوب الیه" گفته شود.

3- قرآن به سرگرفتن در شب قدر و خدا را به چهارده مصوم سوگند دادن.

4- خواندن زیارت امام حسین(ع) در شب قدر.

5- احیای این شبها.

6- یکی دیگر از اعمال شب قدر اقامه صد رکعت نماز به صورت دورکعتی وافضل آن است که درهر رکعت بعد از حمد ، ده مرتبه سوره توحید خوانده شود.

7- یکی دیگر از اعمال شب قدر خواندن دعایی از امام زین العابدین(ع) که بیان شد.

8- قرائت دعای جوشن کبیر در شب قدر.

9- طلب آمرزش از خدای متعال و در خواست از خدا جهت نیازهای دنیا و آخرت.

10- ذکر گفتن و صلوات بر محمد وآل محمد علیهم السلام.

اعمال مخصوص شب نوزدهم

1- صد بار ذکر  استغفرالله ربی واتوب الیه.

2- صد بار ذکر  اللهم العن قتلة امیرالمومنین

3- دعای یا ذَاالَّذى کانَ.

4- دعای اللهم اجعل فیما تقضی و تقدر من الامر المحتوم.

/1330/ت۳۰۳/ج