زیان‌های تاریخی قراردادهای بین المللی برای ایران
به گزارش سرویس فرهنگی خبرگزاری رسا، مسئولان سیاسی یک کشور برای دفاع از مرزهای دیپلماتیک تلاش می‌کنند و مهم ترین اقدام آنها شعله ور نشدن آتش جنگ در کشور است. درست است که در کشور ما جنگ ابتدایی صورت نمی‌گیرد و تنها جنگی که بعد از نزدیک به چهل در کشورمان اتفاق افتاد، دفاع مقدسی بود که از مرزها صورت گرفت و سال‌ها بود که کشورمان طعم جنگی را نچشیده بود که خاکی از آن جدا نشده بود.
امیرالمومنین با توجه به اقدام مسئولین می‌فرماید: «من بیم آن دارم که نابخردان و نابکاران زمام امور این ملت را به دست آرند و مال خدا را دست به دست گردانند و بندگان او را بردگان خود گیرند و با صالحان به دشمنی برخیزند و فاسقان را حزب خود قرار دهند» (1)
حال کافی است که نگاهی به متن ننگین قرادادهای کشور داشته باشیم و در نهایت واکنش‌های مسئولین امروز را نیز نسبت به قراردادهای محرمانه‌ای داشته باشیم که مردم را محروم از دانستن جزئیات آن کرده‌اند و خوب می‌دانیم که نهایتا ماجرای استات اویل خواهد شد و خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.
عهدنامه گلستان
۳ آبان ۱۱۹۲ (۲۵ اکتبر ۱۸۱۳) در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار بین این دو کشور امضاء شد و بخش‌هایی از شمال ایران شامل قفقاز، ارمنستان و ایالت‌های شرقی گرجستان یعنی کاختی و کارتلی از ایران سلب و به روسیه واگذار شد. متن زیر قسمتی از متن قرارداد گلستان است:
«اعلیحضرت قضا و قدرت، خورشید رایت، پادشاه جم جاه و امپراطور عالی دستگاه ممالک بالاستقلال کل ممالک آمپیریه روسیه و اعلیحضرت قدر قدرت، کیوان رفعت، پادشاه اعظم سلیمان جاه، ممالک بالاستقلال کل ممالک شاهانه ایران به ملاحظه کمال مهربانی و اشفاق علیٌتین که در ماده اهالی و رعایای متعلقین دارند رفع و دفع عداوت و دشمنی که بر عکس رأی شوکت آرای ایشان است، طالب و به استقرار مراتب مصالحه میمونه و دوستی جواریت سابقه مؤکده را در بین الطرفین راغب می‌باشند.» (2)
معنای امروزی متن فوق این است که پادشاه روسیه و پادشاه ایران برای جلوگیری از جنگ و دشمنی خواستند صلح بکنند و از قضا برای برقراری صلح در میان دو طرف این قرارداد امضا شده است.
عهدنامه ترکمنچای
عهدنامه ترکمانچای اول اسفند ۱۲۰۶ (۲۱ فوریه ۱۸۲۸) در پی جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار امضا شد. در متن این قرارداد آمده است:
«الحمدالله الوافی و الکافی بعد از انعقاد عهدنامه مبارکه گلستان و مبادلات و معاملات دوستانه دولتین علیتین و ظهور آداب کمال مهربانی و یکجهتی حضرتین بهیٌتین به مقتضای حرکات آسمانی برخی تجاوزات ناگهانی از جانب سر حد داران طرفین به ظهور رسیده که موجب سنوح غوایل عظیمه شد و از آن جا که مرآت ضمایر پادشاهانه جانبین از غبار این گونه مخاطرات پاک بود اولیای دولتین علیتین تجدید عهد مسالمت را اهتمامات صادقانه و کوشش های منصفانه در دفع و رفع غایله اتفاقیه به ظهور رسانیده عهدنامه مبارکه جدید به مبانی و اصولی که در طی فصول مرقومه مذکور است مرقوم و مختوم آمد به مهر وکلای دولتین علیتین و در ماه شوال در سال هزار و دویست و چهل و نه هجری به امضای همایون شرف استقرار و استحکام پذیرفت.»
قرارداد رویتر
امتیازنامه رویتر قراردادی بود که میان بارون یولیوس دو رویتر (یهودی انگلیسی آلمانی تبار) با نام حقیقی «اسرائیل بر یوسافات» و دولت قاجار در زمان سلطنت ناصرالدین شاه منعقد شد.
در این قرارداد آمده است که «دولت ایران به حکم این قرارنامه به بارون جولیوس دو رویتر اجازه و اختیار تام می دهد که در فرنگستان به هر اسم و با هر شرایط که خود مشخص نماید یکی یا چندین کمپانی ها تأسیس و احداث بکند که در تمام خاک ایران به آن کارهای مفیده که در این امتیازنامه مذکور است اقدام بکند و آنها را مجری بدارد. (4)
جدایی بحرین
امیر عباس هویدا نخست وزیر وقت در جلسه غیر علنی سران حزب ایران نوین که 16 اردیبهشت 1350(ماه مه1971) برگزار شده بود در پاسخ به برخی از شرکت کنندگان در جلسه ای که درباره بحرین و عدم رضایت عمومی ایرانیان از جدا شدن آن از خاک وطن پرسیده بودند تنها به گفتن این جملات بسنده کرده بود:« بحرین به مثابه یکی از دختران ما بود که این دختر شوهر کرد و رفت و چون عضوی از خانواده ما بوده باید بمانند بزرگ هر خانواده از او پشتیبانی کنیم و خواهیم کرد!» (۵)
ساختارهای درون متنی مهمتر از چه چیزی است؟
آیا مهم است که برای جلوگیری از جنگ و دفاع نکردن از حقوق اولیه اجتماعی مردم مان کار را به جایی برسانیم که به مانند سال‌های قحطی که مسبب اصلی آن انگلیس بود، نزدیک به نه میلیون نفر از مردم ایران کشته شوند یا این که آنقدر خنثی باشیم که شوروی از طرفی و انگلیس از طرف دیگر و هلند از جانبی کشورمان را به چند تکه تقسیم کند.
آن روزهای تلخ دورانی که سه امپراطور بیایند و بی توجه به شاه ایران برای خودشان قراردادی را امضا کنند و ببرند و بدوزند آیا تمام شده است یا این که فقط چهره عوض کرده است؟
این نکته مهم است که ساختارهای اجتماعی و مردمی وسط میدان باشند و در مقابل اقدام به جا یا نابه جای دولت واکنش داشته باشند تا بدانند که مردم حواسشان هست و اتفاقات را می‌بینند.
نگرش غرب ستیزانه رفتار درستی نیست و بایستی با یک نگاه غرب شناسانه توجه به مسئله داشت. در واقع وقتی قشر روشنفکری در کشور ما مریض متولد شد، شروع به زاد و ولد نمود. آنگاه تفکر زبونی را در میان مردم پاشید که استقلال را باور نداشت و منجر به سیاسی بازی در مقابل با حقیقت قرار گرفت.
تقی زاده‌ها زمانی تریبون دار بودند که افرادی بر پای حرف‌هایشان نشسته باشند و زمانی که دیگر مشتری برای حرف‌های خود نبینند دیگر این تفکرات مجعول و مانده را در فضای جامعه حقنه نمی‌کنند.//۸۸۱/ت303/س
علی اصغر سیاحت هویدا، پژوهشگر حوزوی
منابع
- نهج البلاغه: نامه ۶۲
- http://www.mashreghnews.ir/news/303280/
- http://www.mashreghnews.ir/news/303286/
- http://ahouraa.ir/1392/02/23/
- http://www.farhangnews.ir/content/219732