تاریخ نفت را بدانیم/ استفاده از انفال با رویکرد تقوای اقتصادی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، همایش «اقتصاد مقاومتی، انفال امام زمان(عج) و قراردادهای جدید نفتی» روز گذشته با سخنرانی حجت‌الاسلام سید محمدرضا رضی، کارشناس اقتصادی از دانشگاه امام صادق(ع) در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام رضی، در بخش اول سخنرانی با اشاره به فلسفه حضور روحانیت در عرصه اقتصاد، اظهار داشت: ما ملبس به لباس سربازی امام زمان(عج) هستیم و در مسیر اجتهاد قدم برداشته‌ایم و باید پیام امام خمینی(ره) به منشور روحانیت که بر بصیرت اقتصادی داشتن طلبه‌ها تأکید کرده‌اند را برای خود الگو قرار دهیم.
وی با بیان این که یکی از ارکان اقتصادی اسلام و جهان امروز بحث انفال است، گفت: ما در حوزه علمیه بعد از کتاب خمس فقط چند صفحه پیرامون انفال می‌خوانیم؛ نهایت درآمد زکات و خمس برای جامعه اسلامی رقم جدی نیست ولی درآمد انفال بسیار زیاد است ولی ما در تحقیقات خود به این مسائل نمی‌پردازیم.
نفت و گاز از انفال است و باید حوزه علمیه به آن بپردازد
این کارشناس اقتصادی با بیان این که انفال یکی از بحث‌های مهجور در فقه ما است، خاطرنشان کرد: همین ضعف باعث می‌شود که قراردادهایی مانند ipc در جلوی چشم ما بسته شود و هیچ حرفی از حوزه علمیه بیرون نیاید.
وی مهم‌ترین بخش انفال را نفت و گاز دانست و گفت: نفت و گاز امروز فقط سوخت برای دنیا نیستند بلکه به مثابه شاهرگ زندگی تمدن کنونی بشر است و حیات جهان امروز در پرتو نفت و گاز است؛ دوما این که نفت و گاز برای سوخته شدن آفریده نشده است بلکه مواد پایه و ارزشمندی است که میلیون‌ها مواد مشتقه دارد.
حجت‌الاسلام رضی افزود: احاطه بر صنعت نفت و ارزش افزوده نفت به نوعی قدرت خلقت در اقتصاد به انسان می‌دهد و شاید دور نباشد که بشر به این نتیجه برسد که سوختن نفت کار اشتباهی بوده است.
نفت ابزار استمرار حیات کفر در دنیای امروز است
وی نفت را ابزار سلطه جهان کفر و شرک بر ما دانست و گفت: نفت ابزار استمرار حیات کفر در دنیای امروز است و اگر ما می‌خواهیم آزادانه در دنیای امروز نفس بکشیم چاره‌ای نداریم که به بحث انفال نفت و گاز برگردیم.
معضلات فرهنگی ریشه در اقتصاد نفتی دارد
کارشناس ارشد اقتصاد اسلامی با بیان این که فرهنگ کسالت و تنبلی، اسراف و تبذیر، تجمل‌پرستی و اشرافی گری و خودباختگی در برابر غرب ما را به شدت آزار می‌دهد، گفت: عمده این مباحث ریشه در اقتصاد نفتی دارد زیرا ما با نفت زندگی می‌کنیم نه با کار و عنصر ارزشمند کار در جامعه اسلامی جای خود را به فروش نفت داده است و ما را تبدیل به بچه پولدار ملی کرده است.
وی با بیان این که فرهنگ کار و نفت ارتباط مستقیم با هم دارند، گفت: اقتصاد نفتی ارتزاق از طریق شرب نفت را در کشور نهادینه کرده است و بیشتر افراد فقط به وسیله یارانه‌های دولتی و اتصال به منابع نفتی زندگی خود را اداره می‌کنند.
حجت‌الاسلام رضی با بیان این که ما چگونه باید برای اقتصاد نفتی خود برنامه‌ریزی کنیم، اظهار داشت: انفال بر اساس نظر تحقیقی فقهی متعلق به مقام ولایت امر است و این نکته سرآغاز مباحث اصلی در بحث انفال است و اگر نفت در موضع و اختیار ولایت قرار گیرد و اداره دولت به نفت متکی نباشد ما از حوزه انفعال خارج می‌شویم.
استفاده از انفال با رویکرد تقوای اقتصادی
وی به نتایج نگاه اصیل فقهی به انفال اشاره کرد و ابراز داشت: ما باید نفت و گاز را برای تثبیت ولایت الهی و تضعیف ولایت طاغوت به عنوان ابزار استفاده کنیم؛ نفت امروز به عنوان یک قلاده بر گردن ما است و این نعمت الهی امروز برای ما به نقمت تبدیل شده است و مهم‌ترین راهبرد ما در بحث انفال نفت و گاز با توجه به آیه اول سوره انفال تقوای اقتصادی است.
این کارشناس اقتصاد اسلامی اقتصاد مقاومتی را مظهر تقوای اقتصادی دانست و گفت: ما باید به این توانایی برسیم که هرگاه اراده کردیم درب چاه‌های نفت را ببندیم و اگر ما بتوانیم این کار را کنیم یک انقلاب در اقتصاد به وجود آورده‌ایم و این برمی‌گردد به تقویت تولید ملی و ما باید در منبرها به مردم تأکید کنیم که کالای ایرانی بخرید.
وی با اشاره به اقدامات بلندمدت برای جدایی اقتصاد ما از نفت ابراز داشت: ما باید اقتصاد خود را از اقتصاد مونتاژی به اقتصاد مقاومتی ارتقا دهیم و این توان را داشته باشیم که درب چاه‌های نفت را ببندیم و بتوانیم از نفت و گاز برای مبارزه منفی و موازنه قدرت در جهان استفاده کنیم زیرا امروز ایران به لحاظ ذخایر گازی اول و نفتی دوم است و توان ایجاد موازنه قدرت را داریم و می‌توانیم اقتصاد غرب را تهدید کنیم.
حجت‌الاسلام رضی با اشاره به راهبردهای میان‌مدت رهایی از اقتصاد نفتی خاطرنشان کرد: ما باید صنایع پایین‌دستی نفت و پتروشیمی را در کشور گسترش دهیم زیرا در صنایع پایین‌دستی هر یک میلیون تن مواد پایه می‌تواند صد هزار شغل در کشور ایجاد کند و ما باید با ایجاد پالایشگاه‌های کوچک پُرتِبِل که پشت یک کانتینر هم جا می‌شود و قابل جابجایی است مشکل اشتغال را حداقل در استان‌های نفتی و گازی برطرف کنیم.
افزایش قیمت نفت با استفاده از گفتمان انقلابی
وی با اشاره به راهبردهای ما در سطح مبارزه با استکبار ابراز داشت: قیمت نفت را میزان عرضه و تقاضا و امنیت انتقال انرژی تعیین می‌کند؛ ازاین‌رو هر وقت در کشور ما گفتمان مقاومت بر سر کار آمده قیمت نفت بالا رفته و هر وقت گفتمان انفعال را پیش‌گرفته‌ایم قیمت نفت پایین آمده است؛ بنابراین ما می‌توانیم قیمت نفت را با دست‌کاری عنصر امنیت تغییر دهیم.
کارشناس اقتصادی حوزه با بیان این که نیازی به عملی کردن تهدید انتقال انرژی نیست، افزود: اگر فقط گفتمان ما در ایران این باشد که اسلام سنگرهای کلیدی جهان را فتح خواهد کرد و ما مستضعفان را حمایت خواهیم کرد این‌ها ریسک انتقال نفت را بالا می‌برد و قیمت نفت را بالا می‌برد و شاهد عینی آن را هم در قیمت نفت در دولت احمدی‌نژاد و روحانی مشاهده می‌کنیم.
چند پیشنهاد برای افزایش قیمت نفت
وی با ارائه چند پیشنهاد ابراز داشت: ما اقتدار خود را باید در تنگه هرمز و تنگه باب المندب به رخ جهان بکشیم و دوم این که باید واحد فروش نفت را از بشکه به گالن تغییر دهیم و افق آینده فروش نفت خود را بطری قرار دهیم و گام سوم تشکیل اتحادیه نفت مقاومت به جای تقویت اوپک است.
حجت‌الاسلام رضی با بیان این که الآن فروش نفت معامله‌ای چند سر باخت و پر خسران است، گفت: ما صنعت هسته‌ای خود را محدود می‌کنیم و از سبد انرژی کشور به مدت ده سال حذف می‌کنیم و نفت را از اعماق زمین بیرون می‌آوریم و با هزینه‌های کلان آن را به جهان کفر و شرک می‌فروشیم و جهان کفر و شرک در ازای آن به ما دلار می‌دهد.
وی با بیان اینکه دلار پرچم نظام سرمایه‌داری در دنیا است، گفت: غرب با ایجاد تحریم نظام بانکی دلار را هم به ما نمی‌دهد و به جای آن صنایع تاریخ مصرف گذشته و مصرفی مانند بیسکوییت و آب‌معدنی و چوب بستنی به ما می‌دهند که با توجه به این فروش نفت یک بازی پر خسران است.
این کارشناس اقتصادی افزود: از طرف دیگر استخراج نفت را هم امروز خود غرب در اختیار گرفته است و با پول خودمان زیرساخت‌های استعمار را برای ما ایجاد می‌کند؛ گذشته از این‌ها فروش نفت پیشرفت علم و فناوری را با مشکل مواجه می‌کند و نخبه را با پخمه یکی می‌کند.
حجت‌الاسلام رضی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به قراردادهای جدید نفتی ابراز داشت: ipc قراردادهایی است که با سه ادعا و انگیزه به جامعه اقتصادی و علمی کشور معرفی شد ولی هنوز اجرایی نشده است.
وی با اشاره به سه انگیزه‌ای که مسؤولان برای بستن قراردادهای جدید نفتی اعلام کرده‌اند، گفت: اول نداشتن دانش فنی و دوم نداشتن سرمایه لازم و سوم هم نداشتن توان مدیریت است که ما در مورد هر سه انگیزه حرف داریم.
تاریخچه مختصر قراردادهای نفتی در ایران
این کارشناس اقتصادی با اشاره به تاریخچه مختصر قراردادهای نفتی در کشور ابراز داشت: اولین قرارداد بین ناصرالدین‌شاه قاجار با یک یهودی انگلیسی‌تبار به نام رویترز بود که در این قرارداد تمامی منابع ایران به این فرد انگلیسی واگذار می‌شد و تمامی جنگل‌های ایران و معادن ایران و تمامی امتیازات کشتیرانی و تأسیس بانک و ضرب سکه به این فرد انگلیسی داده شد که به اقرار خودشان قراردادی بی‌سابقه بود.
وی افزود: در حالی بدنامی قرارداد رویترز برای پادشاهان قاجار باقی مانده است که بدنه روشنفکر لیبرال و غرب‌زده دربار قاجار مانند میرزا ملکم خان این قرارداد را به دربار قاجار تحمیل کردند و رشوه‌ها و حقوق‌های کلان هم کاسبی کردند؛ ولی در نهایت قرارداد رویترز با مقاومت برخی رجال سیاسی و مردم و حاج ملاعلی کنی ملغا شد و فقط به تأسیس بانک در ایران اکتفا کردند.
حجت‌الاسلام رضی خاطرنشان کرد: دومین قرارداد مهم قرارداد دارسی بر روی موضوع نفت بود که نفت ایران به فردی ایتالیایی به نام دارسی واگذار شد که این قرارداد در سال 1316 به دست رضاشاه پاره شد؛ قرارداد بعدی قراردادی است که رضاشاه با شرکت نفت ایران و انگلیس برای مدت 60 سال می‌بندد و تا زمان ملی شدن صنعت نفت این قرارداد پابرجا بود.
وی با اشاره به نقش بدنه روحانیت در ملی شدن صنعت نفت ابراز داشت: بعد از ملی شدن صنعت نفت اوج فشارها بر ایران تحمیل شد و فروش نفت ایران در سال‌های 1329 تا 1331 نزدیک به صفر رسید.
دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه امام صادق(ع) افزود: با کودتای 1332 و روی کار آمدن دوباره محمدرضا شاه قرارداد کنسرسیوم برای فروش نفت ایران بسته شد که پنج شرکت مهم نفتی از جمله آمریکا در این قرارداد حضور داشتند و بر جنازه و خاکستر نهضت ملی شدن نهضت نفت نشستند و تا پیروزی انقلاب اسلامی این قرارداد ادامه داشت که انقلاب اسلامی یک تحول در نفت ایران ایجاد کرد و از حضور شرکت‌های خارجی خلع ید کرد.
وی با بیان این که در ابتدای دولت سازندگی از سال 68 تا 84 شرکت‌هایی مانند توتال که قبل از انقلاب از ایران بیرون رفتند دوباره به ایران بازگشتند، خاطرنشان کرد: ولی در سال 85 دوباره این شرکت‌ها از ایران رفتند و به بهانه تحریم به تعهدات خود عمل نکردند تا این که دوباره با قرارداد ipc این شرکت‌ها دوباره به ایران باز خواهند گشت.
حجت‌الاسلام رضی با بیان این که در کل سه نوع قرارداد در ایران بوده است، گفت: یکی قراردادهای امتیازی بود مانند رویترز و دوم قراردادهای خدماتی بود مانند کنسرسیوم و سوم هم قراردادهای مشارکتی مانند ipc ولی من به عنوان «قرارداد» خدشه‌ای دارم که به نظر می‌آید که کلمه قرارداد کلمه غیرواقعی است زیرا در «غیر ما وضع له» به کار رفته است و در حقیقت این قراردادها اجازه کتبی به دستگاه استکبار برای به غارت بردن نفت است.
وی با بیان این که ابتدا نسخه ipc در انگلستان رونمایی شد، گفت: زمان‌بندی در این قرارداد حدود چهار سال برای اکتشاف در نظر گرفته شده است و دو سال هم برای توصیف داده‌های اکتشافی و بیست سال هم برای تولید نفت که در مجموع حدود سی سال عدد این قراردادها است.
کارشناس اقتصاد اسلامی افزود: تعهدات شرکت نفتی این است که در مدت سی سال سرمایه و تجهیزات می‌آورد و استخراج می‌کند و نصف نفت و گاز میدان را می‌تواند ببرد؛ ادعا این است که ما دانش فنی نداریم و مجبوریم قرارداد ببندیم ولی پاسخ این است که قراردادها نمی‌توانند دانش فنی انتقال دهند بلکه تکنولوژی و دانش فنی از طریق ارتباط مستقیم با شرکت‌های فنی مهندسی خارجی و از طریق دانشگاه منتقل می‌شود.
امروز باید نهضت ملی ماندن صنعت نفت را راه بیندازیم
وی با بیان این که فناوری داخلی ما در زمینه استخراج نفت بسیار قابل توجه است، افزود: سردار عبداللهی فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء(ص) این ادعا را کرده است که ما توانایی استخراج از فاز یازده پارس جنوبی را به تمامه داریم؛ این قراردادهای ipc مناسب کشوری است که هیچ تجربه و سابقه نفتی نداشته باشد نه ما که نزدیک به صد سال سابقه نفتی داریم و ما باید نهضت ملی ماندن صنعت نفت را به راه اندازیم.
حجت‌الاسلام رضی اظهار داشت: در بحث سرمایه هم سرمایه‌ای که توتال به کشور آورده است حدود 5 میلیارد دلار است که حدود 15 هزار میلیارد تومان می‌شود که پول چهار ماه یارانه مردم است و ما اگر مردم را در این کار شریک کنیم این پول به راحتی به دست می‌آید زیرا ما الآن 350 هزار میلیارد تومان نقدینگی در کشور داریم که اگر کنترل نشود ضربه بزرگی به اقتصاد خواهد زد.
وی اظهار داشت: انگیزه سوم که ما مدیریت نداریم و می‌خواهیم از خارج بیاوریم را ما هم قبول داریم زیرا دولت مدیریت بلد نیست ولی جریان انقلابی شرکت نفت و گاز مدیریت بلد است و ما معتقدیم که باید از این ظرفیت استفاده کرد.
دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: قراردادهای ipc با برخی قوانین ما در تعارض است و حتی به ضرر منافع ملی است و باعث حداقل برداشت از میدان نفتی می‌شود.
وی با بیان این که هزینه‌های پول هم در قراردادهای نفتی در نظر گرفته شده است، گفت: شرکت‌های خارجی به خاطر سرمایه‌ای که می‌آورند از بانک‌های خارجی وام می‌گیرند و در این قراردادها قرار شده است که ما باید سود آن وام را به بانک‌های خارجی بپردازیم.
قراردادهای نفتی برای پابرجا ماندن برجام
حجت‌الاسلام رضی با بیان این که این‌ها قراردادهای نفتی نیست بلکه قرارهای نفتی است، گفت: اخباری وجود دارد مبنی بر این که ما برای این که فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها زیر برجام نزنند این امتیازات را به لابی نفتی صهیونیستی داده‌ایم تا آن‌ها لابی کنند که آمریکایی‌ها زیر برجام نزنند و به همین خاطر یکی از مسؤولان در مصاحبه خود گفت که قراردادهای نفتی کاتالیزور برجام است.
وی با اشاره به این که سرفصل اساسی که بر همه مطالب غلبه دارد بحث نفوذ سرمایه سالاری صهیونیزم به اقتصاد ایران است، گفت: توتال و بی پی شرکت‌های خارجی عادی نیستند بلکه این شرکت‌ها استعمارگرند و صهیونیستی هستند؛ خاندان روچیلد در فرانسه پدر صهیونیست‌ها هستند و اگر این افراد به ایران برگردند دروازه نفوذ و حضور صهیونیست و سرمایه سالاری در ایران خواهد بود.
ما وظیفه حفاظت از انفال امام زمان(عج) را داریم
کارشناس اقتصاد اسلامی با بیان این که ما وظیفه حفاظت از انفال را داریم، ابراز داشت: باید بصیرت اقتصادی خود را بالا ببریم و اجازه ندهیم این قراردادها اجرایی شود و خون مطهر شهید آیت‌الله سعیدی به خاطر مقاله‌ای که در اعتراض به حضور اقتصاد سرمایه‌داری در اقتصاد ایران ریخته شد و هزاران شهید دیگر پایمال شود./843/ز۵۰۴/س