رفتارهایی که با آئین عزاداری حسینی منافات دارد!

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در تبریز، باز نوا، نوای حسینی است و صدا صدای گریه و عزاداری ... امسال هم مانند هر سال ماه محرم در شهرمان حال و هوای دیگری برپا کرده است. هوایی که از کودکی در آن نفس کشیده و رشد کرده ایم. آنجا که جوانان شهر برای آماده سازی عزای حسینی سرازپا نمی شناسند، نفس کشیدن هم عشق است. به راستی که  محرم خودش به‌تنهایی یک فرهنگ است. فرهنگی که هزار‌ و چهار صد‌سال نسل‌ به ‌نسل منتقل شده تا امروز به ما برسد. بی شک کل تاریخ دنیا را هم مرور کنی اتفاقی به تازگی عاشورا پیدا نخواهی کرد. به حق که این روزها می توانی معنای کل یوم عاشورا و کل الارض کربلا را با دل و جان احساس کنی...

این فرهنگ غنی شده از عشق در طول سالیان متمادی بالا و پایین داشته،گاهی دست نااهلان افتاده است و گاهی دست نادانان. اما ذره ای از عشق آن کم نشده است. از اساس درس عاشورا که بگذریم- که موضوع این بحث نیست- بزرگترین وظیفه ی میراث داری این فرهنگ حکم بر بزرگداشت این روزها دارد. در اهمیت هر چه با شکوه تر برگزار شدن عزای حسینی همین بس که رهبر کبیر انقلاب زنده ماندن اسلام را از محرم و صفر می داند. هر ساله در ایام محرم و صفر، عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) سعی می کنند به شایسته ترین شکل ممکن برای این امام مظلوم عزاداری کنند و والحق و الانصاف چه زیبا حق مطلب را به جا می آورند. اما در این میان، در تعداد محدودی از مجالس عزاداری کارهایی انجام می شود که با آیین عزاداری امام حسین(ع) مغایرت دارد. اینها مسائلی است که نمی توان ساده از کنارش گذشت و  نامش را چیزی جز ضربه زدن به دین، گذاشت. اما مسأله مهم دیگر این که جانب اعتدال را هم در انتقاد باید رعایت کرد.

رفتارهایی متضاد با آئین اسلام

چند وقت پیش فیلمی در فضای مجازی دیدم. در نگاه اول تصورم این بود که مغازه گل فروشی را به تصویر کشیده اند که سبد و دسته گل هایش را تا وسط خیابان چیده است؛ ولی برخلاف تصورم امتداد گل های خیابان به هیچ گل فروشی ختم نمی شد بلکه مسجدی که مراسم ختم بنده خدایی در آنجا برگزار می شد انتهای این فیلم بود. این تنها نمونه ای از چندین مورد از مراسماتی است که برگزار می شود. روزانه چندین مراسم اشرافی ختم، عروسی، تولد، جشن سیسمونی، جشن تشخیص جنسیت، جشن طلاق، چه و چه با ریخت و پاش های آنچنانی برگزار می شود که نه خیری برای دنیا دارد و نه آخرت... آن وقت نوبت امام حسین(ع) که می شود همان آدم ها لباس صرفه جویی و امداد رسانی به فقرا را به تن می کنند و وامصیبتا سر می دهند... البته شاید به دور از تصور  نباشد که این ها همان هایی هستند که سفر حج را بی فایده و صرفا پر کردن جیب آل سعود می دانند. غافل از اینکه ترکیه در صدر مسافرت های ایرانی هاست! با این اوصاف به نظر این عده باید به نفع فقرا سفرهای زیارتی کنسل شود!!!

شور همراه شعور

سوای این انتقادهای غیر منصفانه اما برخی مسائل وجود دارد که رعایت آنها پیش از پیش حسینی بودن را در دل ها تداعی می کند. انتقادی که اغلب از هیئتی ها می کنند در مورد عدم وجود سخنرانی مناسب پیش از شروع مراسم مداحی و روضه خوانی است. چیزی که در اکثر هیئت ها پر رنگ تر است حضور مداحان مختلف است که گاها درک درستی از پشت پرده کربلا ندارند و صرفا به هنرنمایی در این عرصه مشغولند که تنها سبب ایجاد شور هیئتی ها می شود. اما چه زیبا باشد که این شور همراه با شعور باشد. مگر نه اینکه مقدمه حب حسين(ع) معرفت حسين(ع) است، بدون معرفت، دوست داشتن معني ندارد. اين دو مقوله با همديگر اثر هم افزايي دارند هر كس كه شعورش بيشتر باشد شورش نيز بيشتر خواهد بود و هركس شورش بيشتر باشد باید شعورش را افزايش دهد!!!

مراسم عزاداری طولانی مدت که گاهی عرصه نمایش توانایی های مداحی است، بدون سخنرانی، یکی از آسیب های عزاداری هاست. همان طوری که عنوان کردیم شوری که از سوی مداح ایجاد می شود به شعوری که از جانب یک سخنران عالم تقویت می شود، نیازمند است. پس شایسته است که به هیچ عنوان سخنرانی از مجالس عزا حذف نشود. و این دو (مداحی و سخنرانی) همواره در کنار هم قرار گیرند. ضرباتی که غلوگویی، گاهی دروغ گویی در مداحی و بی سوادی در مداحی - که اغلب به طور ناخواسته انجام می شود- به عزاداری ها می زند باعث می شود، تصویری مخدوش و غیرواقعی و غیرمنطقی از ائمه اطهار (علیهم السلام) ارائه شود.

غفلت از روش های صحیح عزاداری

مورد دیگر اینکه نحوه عزاداری خیلی مهم است. درد آور است که تصویر ایندیپندنت با عنوان "عاشورا، مقدس ترین روز شیعیان" عکس افراد سرتاپا به خون آغشته را نشان دهد که به قمه زنی مشغول هستند. به راستی مقدس ترین روز شیعه ها توام است با خون ریزی؟!!! متاسفانه مشاهده اعمالی نظیر دعوت عزاداران به خودزنی، برهنه شدن، ترویج فرهنگ پاک شدن تمام گناهان با شرکت در مراسم عزاداری و ... با روح یک عزاداری مناسب برای مولایمان سازگاری ندارد.

بد نیست برای نمونه گریزی به استفتا از دفتر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در مورد برهنه شدن در مجالس عزاداری بزنیم:

- نظر آقا درباره برهنه شدن در عزاداری چیست؟ اگر فیلمبرداری نشود و زنان نیز نبینند چطور؟

حضرت آقا به برخی مداحان توصیه فرموده‌اند که در عزاداری‌ها برهنه نشوند. اما این به عنوان یک فتوای فقهی نیست که بگوییم حرام است. اگر نامحرمانی نیستند، اگر مسأله سویی بر آن مترتب نیست و دشمنان سوءاستفاده نمی‌کنند، حرام نیست، اما به‌طور‌کلی توصیه ایشان این است که در عزاداری‌ها مردها برهنه نشوند، چون ممکن است هم در معرض دید نامحرمان قرار بگیرند و هم دشمنان مثل همیشه از این مسئله برای تبلیغ علیه مکتب اهل‌بیت(ع) سوءاستفاده کنند.

-  هروله کردن در عزاداری اشکال دارد؟

 اگر موجب وهن مذهب نباشد، یعنی دیگران علیه مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام سوءاستفاده نکنند، اشکالی ندارد، ولی به طور کلی توصیه این است که از این‌گونه اعمال در عزاداری‌ها پرهیز شود. درخصوص سوال‌هایی که درباره شیوه عزاداری و برخی کارهایی که در عزاداری‌ها صورت می‌گیرد و اشکال شرعی هم ندارد مانند تعزیه‌خوانی و امثال این‌ها ضمن تایید آن عزاداری‌های متعارف و متعادلی که از دیرباز بین مومنان مرسوم بوده باید گفت: بهتر آن است که مجلس ذکر مصیبت برپا شود؛ چراکه درست است این‌گونه کارهای متعارف اشکالی ندارد و جزو شعائر دینی ما محسوب می‌شود اما گاهی همین کارها موجب وهن مذهب می‌شود که در شأن مومن نیست این کارها را انجام دهد و دشمنان علیه مکتب تشیع از آن سوءاستفاده ‌کنند، در این مواقع آن کارها هم جایز نیست.

چه نماز صبح هایی که قضا می شود

در باب مذموم بودن عزاداری های طولانی مدت آخر شب همین بس که چه نماز صبح هایی را که قضا نمی کند و همچنین در مورد مذمومیت قضا شدن نماز صبح اکتفا به این روایت گویای عمق فاجعه است:

مردی به خدمت امام صادق(ع) آمد و عرضه داشت: من مرتکب گناهی شده ام. امام صادق(ع) فرمود: خدا می بخشد. آن شخص عرضه داشت: گناهی که مرتکب شده ام خیلی بزرگ است.

امام فرمود: اگر به اندازه ی کوه باشد خدا می بخشد. آن شخص عرضه داشت: گناهی که مرتکب شده ام خیلی بزرگتر است. امام فرمود: مگر چه گناهی مرتکب شده ای؟ وآن شخص به شرح ماجرا پرداخت.

پس از اتمام سخن امام صادق(ع) رو به آن مرد کرد و فرمود: خدا می بخشد، من ترسیدم که نماز صبح را قضا کرده باشی.

لطفا دین را از سیاست جدا نکنید

مسئله دیگر اینکه هیئت هایی هستند که گویی اثری از درک موقعیت جامعه ای که در آن شکل گرفته اند، ندارند. انقلابی که کرده اند، شهیدانی که خون داده اند  و ... جایگاهی در مراسماتشان ندارد. به راستی چه طور می توان سیاست را از مجالس عزاداری برای امام حسین(ع) جدا کرد وقتی در زیارت عاشورا سیاسی ترین عبارات را بر زبان جاری می کنیم و می خوانیم «انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم و ولی لمن والاکم و عدو لمن عاداکم».

اینجاست که شاید جای خالی یک عالم بیشتر خودنمایی می کند. آنجا که تنها عزاداری را پیشه خود می کنند و کاری به حقایق دینشان ندارند./۹۳۵/پ۲۰۰/ب۲

گزارش از: فرزانه اسدزاده