صلح و مذاکره در عاشورا جایگاهی ندارد/ اقبال مردمی اربعین به برکت ولایت است

به گزارش سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، اربعین بزرگ ترین گردهمایی دینی و اعتقادی تاریخ بشر است که از یکسو نشان دهنده اقتدار قدرت اسلام و تشیع و از سویی نیز عامل ترس و وحشت دشمن محسوب می شود.

حضور میلیون ها زائر عاشق از سراسر جهان در سالهای اخیر در این راهپیمایی استکبار ستیز سبب شده تا اهمیت و جایگاه این حماسه عظیم مردمی بیش از گذشته شود واز اربعین به عنوان مانور قدرت و عظمت اسلام سخن به میان آید.

ظرفیت های ویژه این حماسه در تمرکز قدرت جهان اسلام در سایه وحدت و تقریب مذاهب اسلامی و ایجاد جبهه واحد حق طلبان عالم در مبارزه و مواجهه با استکبار با حضور خیل عظیم انسان های عاشق حریت و آزادگی؛ اهمییت این راهپیمایی بی بدیل را دوچندان کرده است.

به منظور آشنایی با نقش این حماسه عظیم در ترویج فرهنگ تشیع و چگونگی بهره گیری از ظرفیت های رسانه ای و تمدنی این آیین عظیم انسانی؛ با حجت الاسلام احمد پناهیان استاد حوزه و دانشگاه به گفت‌و‌گو نشسته ایم که حاصل آن تقدیم مخاطبان می شود.

زیارت؛ تجدید عهد با امام

رسا- از نظر حضرتعالی، راهپیمایی اربعین چه نقشی در ترویج و تبیین فرهنگ تشیع دارد؟

برای پاسخ دادن به این سؤال اساساً باید زیارت را موضوع بحث قرار دهیم که خود زیارت برای تجدید عهد و میثاق با امام خود است یا در بیان دیگری فرمودند که زیارت هم صله رحم است و هم باعث نیکی به اولیای خدا مثل رسول خدا(ص) وائمه هدی(ع) است و هم باعث خشنود کردن رسول خدا(ص) است و هم خودش یک فریضه ای است که اجابت امر ائمه را به دنبال دارد و هم نکته جالب و محوری اش این است که دشمنان را عصبانی و خشمگین می کند و همچنین عاملی برای جلب رضایت خداست.

این خاصیت هایی که در زیارت شمرده اند  را اگر در زیارت اربعین که یک اهتمام جهانی بی نظیر برای این موضوع است قرار بدهید، نه تنها قوام تشیع بلکه قوام خود اسلام را به دنبال خواهد داشت؛ چون اثر زیارت طبق روایات پیامبر(ص) و معصومین ما چنین اثر فراگیری است.

نقش اربعین در زنده نگه داشتن پیام عاشورا

رسا- با توجه به اهمیتی که موضوع زیارت اربعین دارد؛ آیا توصیه ای از  اهل بیت(ع) به نزدیکان و شیعیان درباره بزرگداشت این آیین مهم وجود دارد؟ سیره علما و بزرگان ما در اهتمام اربعین چگونه بوده است؟

چیزی که از زیارت اربعین به ما رسیده است بیشتر همان کلام امام حسن عسکری(ع) است که آن حضرت این زیارت را جزء علائم مؤمن را برشمرده اند منتها یک موضوعی در پس این معنا وجود دارد که رهبر انقلاب اشاره دقیقی به این موضوع داشته اند و آن هم اینکه اربعین برای ما ایرانی ها اربعین است؛ یعنی شما در سنت ایرانی ها می بینید برای درگذشتگان مراسم سوم، هفتم؛ چهلم و سالگرد گیرند و این سنت در بین عرب نبوده است و حتی امام صادق(ع) فرمودند که به این سنت ایرانی ها راعلاقه دارم چراکه هم باعث می شود گذشتگان فراموش نشوند و خیر و ثواب و اجر به آنها برسد و هم اینکه آنهایی که باقی مانده اند متنبه شوند و خود را برای این سفر مهیا کنند.

پس خود اربعین یک سنت غیر عربی است ولی در اربعین شهادت امام حسین(ع) این اتفاقی که افتاد یعنی انتخابی که حضرت زینب(س) و با اجازه و اذن امام سجاد(ع) کرد که به سمت مدینه نروند و به کربلا بیایند؛ کربلایی که آن زمان محل خطر بوده و نا امن بوده است.

اگر در اخبار دقت کنید؛ جابر به عطیه اعلام می کند برو ببین صدای قافله ای که می آید دوست است یا دشمن یعنی جابر هم احساس امنیت نمی کند از اینکه در کنار مزار امام حسین()ع) و شهدای کربلا آمده بود.

آن زمان زیارت مثل الآن نبوده که برای مردم فضیلت محسوب شود و در واقع نوعی حرکت سیاسی مخالف جریان حاکمیت وقت بوده است و این انتخاب حضرت زینب(س) خودش به تعبیر رهبر انقلاب یک عاشورای دوباره است و یک نه گفتن دوباره به میل حاکمیت طاغوت و مستکبر زمان است.

بعد از واقعه عاشورا که بازماندگان شهدا برگشتند و تعدادی هم از جوانان بنی هاشم از مدینه آمده بودند و یا بعدها آمدند و به زائران اربعین ملحق شدند؛ خود این اتفاق که بازماندگان شهدا که فضای امنیت برایشان ایجاد شده بعد از موضوع کاخ یزید و بعد از اینکه یزید به امام سجاد(ع) گفت خانواده پیامبر را خودت به مدینه برگردان و به سبب این امنیت نسبی که ایجاد شده بود؛ از این فرصت امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) استفاده کردند که آن جهت گیری، اتفاق، قیام و جهشی که در عاشورا اتفاق افتاد را دوباره کلید بزنند منتها با یک ادبیات دیگر نه با سلاح شمشیر که با سلاح اشک و نقل روایت آنچه که گذشت.

ما در زمان خودمان هم مشاهده می کنیم که عده ای بعد از چند دهه که از دفاع مقدس گذشته است، کمر به تحریف آن بسته اند و یا تلاش می کنند که حقایق آن را وارونه جلوه دهند و کاری کنند که مردم فرهنگ دفاع مقدس را فراموش کنند؛ دلیل آن هم این است که یاد دفاع مقدس فرهنگ آن را زنده نگه می دارد.

امام صادق(ع) در جمله ای که فرمودند:«إن فی اجتماعکم إحیائنا»وقتی شما جمع می شویم و تذاکر امر ما می کنید؛ در این اجتماع، ما زنده می شویم.

تعبیر رهبر انقلاب راجع به حضرت زینب(س) و امام سجاد(ع) دارند که یک تعبیر بی نظیر و بی بدیل است؛ جمله مشهوری که گفته می شود «زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا از شهادت کمتر نیست»؛ در اصل جمله این بوده است گاهی رنج و سختی زنده نگه داشتن خون شهید از شهادت کمتر نیست مثل حرکتی که حضرت سجاد(ع) در 35 سال عمر شریفشان بعد کربلا و حضرت زینب کبری(س) در آن دو سال انجام دادند؛ حاصل این دوحرکت؛ زنده نگه داشتن خون سیدالشهدا بود.

در همین کلام امام صادق(ع) هم اشاره شده که وقتی شما در این اجتماع جمع می شوید؛ راجع به حقیقت کربلا و ماهیت عاشورا، قیام، جهاد، مبارزه و مقاومت بحث می کنید و استقامت و فداکاری و ایثار، اتصال به امام و همراهی با امام که کلیدواژه های حقیقی عاشورا هستند صحبت می کنید و درحال تذاکر امر هستید و این باعث حیات فرهنگ امام حسین(ع) می شود.

اگر ما امروز مأمور به پاسداشت اربعین هستیم به خاطر چنین اتفاقی است؛ توجه کنیم که برای زیارت امام حسین(ع) می توان ایام دیگری مانند ولادت امام حسین(ع)، عاشورا و مواقع دیگر را هم علم کرد؛ اما دلیل اهمیت اربعین این است که برای این زیارت می توان این را در نظر گرفت که اربعین تکلیف بعد از عاشورا را مشخص می کند و هرکس واقعاً مؤمن است یا باید مثل حسین(ع) کشته شود و یا مانند زینب کبری(س) و حضرت سجاد(ع) بعد از قیام عاشورا این حرکت را ادامه دهد.

اهمیت اربعین به اتفاق عظیمی است که در آن روز توسط امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) به عنوان محور این حماسه عظیم و کل خاندان شهدای عاشورا به پیروی از آنها کلید زده شد که تعبیر رهبری هم تعبیر دقیقی است که فرمودند:«بعدها قیام توابین و قیام مختار که انجام شد کلید اصلی اش در اربعین زده شد»و از این جهت اربعین در طول تاریخ بسیار مهم بوده است و باید نسبت به پاسداشت و بزرگداشت آن اهتمام ویژه ای به خرج داد.

تولید محصولات رسانه ای با نگاه به ادبیات متعدد جهانی

رسا- از نظر حضرتعالی چگونه می توان از ظرفیت رسانه ای برای جهانی سازی پیام اربعین و فرهنگ عاشورا بهره گرفت؟

الآن هر نفر یک رسانه است و این اتفاقی که افتاده و شبکه های مجازی و اینترنت گسترش یافته، کار را راحت کرده است. البته به نظر می رسد آنهایی که درگیر این فضا هستند باید یک جوری اهمیت اربعین برایشان تبیین شود البته به شرط اینکه واقعاً مجموعه های دینی مثل هیأت ها، موکب ها، کانون ها، مراکز فرهنگی، ارگان ها و نهادهای فرهنگی؛ از جهت محتوایی دست زائران را پر کنند.

امام صادق(ع) عمیق ترین مطالب عاشورا را در زیارت اربعین بیان کرده اند و شاید غنی ترین و عمیق ترین مبانی دینی و مذهبی ما در فرازهای زیارت جامعه کبیره یا زیارت عاشورا و امین الله یافت می شود که این مسأله نشان دهنده این است که یک زائر حتما باید بنیه معرفتی خود را قوی کند؛ «و اسئل الله الذی اکرمنی بمعرفتکم و معرفة اولیائکم و رزقنی البرائة من اعدائکم» یعنی امام صادق(ع) معرفت را امری بدیهی برای زائر دانسته اند ولی متأسفانه الآن بیشترین توجه ما به بحث عرض ارادت و احساس و عاطفه است که البته این موضوعات هم خیلی مقدس است و باید باشد؛ اصلاً اگر شور و عشق اگر نباشد این تنور گرم نمی شود و این استقامت ایجاد نمی شود؛ منتها باب معرفت حتما ً باید باز شود.

باید در این مسیر و در مواقع دیگر و حتی قبل از اربعین در ایام محرم و صفر و در طول سال، دست زائران را از این معارف پر کرد؛ خصوصاً جوانان که بالاخره در رسانه و شبکه های مختلف کار می کنند باید این مفاهیم و معارف و مجموعه های عاشورایی را درک کرده و سپس به دیگران انتقال بدهند.

متأسفانه در کشور ما بیان می شود که یکی از درس های عاشورا صلح است و هیچ موجی برای مقابله با آن در جامعه ایجاد نمی شود و قبلاً هم گفته شد که یکی از درس های عاشورا مذاکره است که رهبری پاسخ محکمی به این اظهار نظر دادند و برخی از علما هم پاسخ دادند و این افراد امسال پیش رفتند و گفتند اگر بگوییم مذاکره برخی بدشان می آید؛ اما چیزی که اضافه کردند اینکه از درس ها و آموزه های عاشورا صلح است؛ واقعاً صلح را از کجای عاشورا می توان متوجه شد؟

متأسفانه می بینیم که چنین سخنانی گفته می شود و هیچ اتفاقی در جامعه ایجاد نمی شود؛ چون اطلاعات و مفاهیم دست افراد نیست و اطلاعات مردم کم است؛ روی همین حساب باید در شبکه های مجازی، جوان ها نهضتی ایجاد  کنند، همانطور که اهتمام دارند در جلسات هیأت شرکت کنند، هیأت های مجازی راه اندازی کنند یعنی بخشی از هیأت ها غیر از پخش سخنرانی و مداحی می تواند در فضای مجازی انتقال یابد.

البته باید دقت کرد که در این بخش باید از روش های رسانه ای استفاده شود چراکه اگر بخواهیم کل مراسم هیأت را در رسانه قرار دهیم شاید مخاطب یک ساعت ننشیند و منبر را گوش بدهد یا از اول تا آخر روضه و مداحی را گوش دهد و لذا باید بسته ها و محصولات رسانه ای مختصر و مفید و کلیدی را آماده کرده و در شبکه ها و کانال و گروه ها توزیع کنیم آن هم با نگاه به ادبیات متعدد جهانی.

برخی از محصولات تولیدی ما ویژه خودمان است و برخی واژه ها برای خودمان چون بدیهی است احساس می کنیم برای جوان اروپایی هم بدیهی است و منطق او هم منطق ماست، در حالی که ممکن است یک جوان اروپایی منطق دیگری داشته باشد و لازم است که زبان و منطقش را بفهمیم و در این فضا با این شناسایی که ایجاد می شود محصولاتی تولید شده و از طریق فضای مجازی و رسانه جمعی انتقال پیدا کند.

اقبال مردمی اربعین به برکت ولایت است

رسا- دولت شیعی چه نقشی در تسهیل راهپیمایی اربعین دارد؟

ابتدا باید بگوییم که دولت یعنی مجموعه ای که در خدمت مکتب یک ملت است؛ وقتی پیامبر(ص) به والی یمن نامه می نویسند و به او دستور می دهند که باید چه کارهایی انجام دهی؛ اولین دستور این است که باید دین را ترویج کنی و قرآن، حقیقت و مفاهیم قرآنی را در جامعه جا بیندازی و مردم را به بهشت تشویق و ترغیب کنی؛ باید مردم را از جهنم بازداری و بالاخره بسترسازی برای تربیت اسلامی را در جامعه اسلامی انجام دهی.

اگر دولت شیعی ما الگویش را از دولت امیرمؤمنان(ع) و نبی اکرم(ص) می گیرد؛ از وظایف اصلی و ذاتی اش غنی کردن فرهنگ دینی مردم است؛ علی رغم موضعی که گرفته شد که بهشت و جهنم مردم به دولت ربطی ندارد که البته پاسخ محکمی هم از رهبری انقلاب دریافت کردند؛ این موضوع قطعاً به دولت ارتباط پیدا می کند.

اتفاقاً دولت های شیعی در بحث اربعین بانی و مسؤول اول این ترویج هستند چون اربعین یک نعمت عظیم است که این نعمت عظیم را همه باید قدر بشناسند؛ 20 سال پیش راهپیمایی در این وسعت نبود و امروز به واسطه مقاومت جهانی اسلامی و قدرت اسلام و تشیع به ویژه به واسطه اعتقاد تشیع، عراق از چنگال آمریکا به همت شیعیان عراقی بیرون کشده شده است و به برکت مقاومت و خون شهدا، داعش نفس های آخر خود را می کشد.

باید به این موضوع دقت کرد که ما بخش عمده نعمت اربعین و این اقبال مردمی را مدیون مدیریت ولی و امام مسلمین هستیم؛ وقتی در این موکب ها راه می رویم، سرفرازترین موکب ها؛ موکب هایی است که با مدافعان حریم اهل بیت(ع) ارتباط دارد و این امنیتی که ایجاد شده و سیستم عظیم امنیتی که در نجف، کاظمین، سامرا و مسیر کربلا و نجف وجود دارد،؛ اصل و اساسش را امام مسلمین مدیریت می کند؛ یعنی از پرتو نعمت ولایت و مدیریت ولایت؛ خداوند این نعمت را داده است و برکات از آسمان و زمین وقتی نازل می شود که ایمان عمیق داشته باشیم که محور اساسی این ایمان، ولایت است.

این برادری، اخوت، و اتصالی که بین ما و عراق ایجاد شده از نعمت ولایت است؛ حدود 3 میلیون زائر از ایران به عراق سفر می کنند و 20 میلیون از خود مردم عراق در این راهپیمایی هستند اما ببینید چقدر گرم این 3 میلیون را تحویل می گیرند و این اخوت وبرادری از نعمت ولایت است و قرآن می فرماید که این اتصال، اتصال ولایتی است.

قطعاً دولت ها با توجه به مسؤولیتی که دارند؛ با توجه به قدرت و بودجه و امکانی که دارند و امضا و اعتبار، نفوذ و قدرت ضمانتی که دارند باید در خط مقدم ترویج این حقیقت و پشتیبانی از آن باشند.

در مسیر حسین(ع) نباید از ملامت ترسید

رسا- در پایان اگر مطلب خاصی مدنظرتان است بفرمایید.

بنده باید به نظام اسلامی، ولایت، انقلاب و عناصر انقلابی تبریک بگویم؛ دیدم خیلی از مجموعه ها الحمدلله در گوشه و کنار نگاه شان به اربعین و زیارت اربعین عمیق تر شده است. ما سالهای اول واقعاً دغدغه ای جدی داشتیم که این راهپیمایی به سمت صرفاً احساسی و عاطفی بودن برود و از محتوا خالی شود؛ اما الآن الحمدلله جوانان ما هم به نگاه های سیاسی جهان اسلام، دغدغه های ولایت، دغدغه های عالم تشیع و اسلام می پردازند و مجموعه های مختلف به بحث های استکبار ستیزانه می پردازند.

توصیه بنده به این عزیزان این است که از حرف ها و ملامت ها خسته نشوند، اگر مسیر امام حسین(ع) را می روید بدانید که خیلی حرف ها را به آن حضرت زدند که از مبارزه دست بردارد؛ زیارت تجدید میثاق با امام حسین(ع) است و این تجدید میثاق یعنی همراهی با امام حسین(ع) در میدان مواجهه با استکبارها، یزیدها و طاغوت ها.

پیامبر(ص) فرمودند: «حسین جان از ابتدایی که پا به عالم گذاشتی اسوه و الگوی عالم تا قیامت هستی» عزیزان و جوانان ما الحمدلله در این ورطه ورود کرده اند و از هدایت های امام خود و از مفاهیم کربلا استفاده کرده اند.

شعارهای خوبی انتخاب شده است؛ در بخش دانشجویی دیدم شعارشان کلمه امام حسین(ع) است که «خون من از جوشش نمی افتد تا مهدی من قیام کند و 70 هزار منافق را به هلاکت برساند» انتخاب شعارها خیلی وزین و دقیق است.

جوانان ما باید دقت کنند که اگر برخی آنها ملامت و سرزنش کردند و جریان های دشمن در بین دستجات و مجالس عزاداری آمدند و طعنه زند و یا حتی برخورد کردند، خیلی گرم و صمیمی از کنار جاهلان عبور کنند و به فعالیت شان ادامه دهند که ان شاءالله همین اربعین می تواند بسیاری از گره ها را برای جامعه اسلامی به امید خدا باز کند./872/گ۴۰۳/ج