فقه حکومتی مترقی ترین دستگاه فقهی برای اداره امور جامعه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، نشست علمی رویکرد شناسی فقه حکومتی با موضوع «اندیشه حضرت امام(ره) در فقه حکوتی» از سلسله درس گفتارهای مؤسسه علمی فرهنگی آفاق حکمت عصر امروز در سالن همایش های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

حجت الاسلام والمسلمین نجف لک زایی رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این همایش با بیان این که رویکرد امام به فقه حکومتی جدای از رویکرد ایشان به اسلام نیست، اظهار داشت: ما از دو نوع اسلام شناسی می توانیم یاد کنیم؛ یکی جزئی و غیر راهبردی و دوم سیستمی، راهبردی و جامع است.

وی ابراز داشت: برخی مسلمانان قائل اند که اگر ما به بخش هایی از دین هم عمل کنیم، نتایجی که قرار بود بر عمل به دین مترتب شود بر عمل ما نیز مترتب خواهد شد، همچنانکه در منطق می گوییم نتیجه تابع اخس مقدمات است.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی یادآور شد: ولی می گوییم برای خوب بودن باید همه چیز خوب باشد ولی برای بد بودن کافی است که یکی از اجزای سیستم درست عمل نکند، همچون اتومبیلی که سوختی برای حرکت ندارد، به همین جهت است که در روایت داریم اگر انسانی شب را به صبح برساند و به فکر امور مسلمین نباشد، مسلمان نیست.

وی با اشاره به این که برای دین دار بودن باید کل سیستم درست باشد، گفت: نگاه سیستمی این است که اجزا در نسبت با هم هماهنگی و همراهی دارند، برای این که ما را به هدف مشخصی برسانند، به همین جهت وقتی این بحث مطرح می شود که چرا بیشتر کشورهای مسلمان عقب مانده اند می گوییم هیچکدام از این کشورها، اصلا اسلامی عمل نمی کنند.

استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم عنوان کرد: صرف اسم برای مسلمان بودن و رسیدن به نتایج اسلام و دین کفایت نمی کند، نگاه روشمند و بنیادین همان پنج مرحله ای است که رهبر معظم انقلاب تصویر کرده اند؛ در نگاه امام نیز رویکرد ما به انسان و دین باید جامع باشد.

وی تأکید کرد: امام راحل بر عقیده اند که انسان از سه لایه وجودی عقل، نفس و ظاهر برخوردار است؛ لایه عقل مربوط به اصول دین، نظام باورها و بینش متعالیه حکمت محور است، نفس مربوط به نظام اخلاقی و گرایشی فطرت محور و ظاهر نیز فقه جواهری نهاد محور شامل بهداشت، اقتصاد، خانواده و حکومت است.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی با بیان این که با توجه به مسائل قبلی گفته شده دین نیز برای اصلاح انگیزه ها و اندیشه ها آمده است، تصریح کرد: در نتیجه ما یک مکتب فکری بزرگ داریم.

وی عنوان کرد: فقه حکومتی مترقی ترین دستگاه فقهی برای اداره کل جهان است، هرچند در گذر زمان ممکن است مسائل آن کم و زیاد شود و به همین جهت برخی اوقات می شنویم آیا فقه به جامعه و حکومت هم می پردازد یا خیر؟ در حالی که به نظر امام، همین فقه جواهری، تئوری اداره جامعه از گهواره تا گور است.

رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: یک جلد کامل از کتاب جواهر الکلام به جهاد می پردازد، حال اگر ما این جلد را مطالعه نمی کنیم تقصیر فقه نیست بلکه مشکل از خود ما است؛ بله باید فروعاتی اضافه شود ولی ساختار قوی است و از این رو نمی توانیم بگوییم که فقه ما فردی است.

وی با اشاره به این که فقه فردی نگاه مخرب گرانه به فقه است، ابراز داشت: ابواب فقهی پاسخ گوی اداره تمام نهادهایی است که برای اداره جامعه به آن نیاز داریم؛ در تمام دنیا همه جامعه شناسان اتفاق نظر دارند که پنج نهاد اساسی داریم و دین فرا نهاد است، بنابراین همه پنج نهاد از جمله بهداشت، اقتصاد و حکومت می تواند رویکرد سکولاریستی داشته باشد یا نداشته باشد.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی اضافه کرد: امام می فرماید: وقتی شما فقه می گویید نگویید اسلام این نظر را دارد، بلکه فقه اسلامی این نظر را دارد چراکه فقه مساوی همه اسلام نیست همچنانکه اخلاق و اصول دین این طور است؛ امام برنامه خودش را برای اداره جامعه، اسلام می دانست برخلاف گروه های دیگری که برنامه خود را آزادی، عدالت یا مبارزه با ناهنجاری ها معرفی می کردند.

وی خاطرنشان ساخت: امام بر این عقیده بود که ان اعبدوالله باید در کنار اجتنبوا الطاغوت دیده شود و در نتیجه می فهمیم که امام یک مکتب فکری دارد، از این رو کسانی که می خواهند راهبردی بیاندیشند، یعنی در ساختن آینده جامعه و جهان سهیم باشند می توانند مخاطب امام باشند.

وی با اشاره به این که انسان ها به سه دسته کلی تقسیم می شوند، خاطرنشان کرد: برخی طالب حفظ وضع موجود هستند، دسته ای با شرایط و پیرو تغییرات، تغییر پیدا می کنند، اما دسته سوم دسته ای هستند که در تغییر شرایط و ساختن آینده نقش و سهم دارند.

استاد تمام دانشگاه باقرالعلوم عنوان کرد: این دسته از انسان ها از وضع موجود و مطلوب تصور کاملی دارند و می توانند وضع مطلوب مقدور را از غیر مقدور تمییز بدهند؛ افراد دسته سوم حتما برنامه دارند مثل امام که برنامه خود را بر اساس تکلیفی که داشت سازماندهی کرده بود.

وی تأکید کرد: امام اهل ساختن مسجد، بیمارستان، مدرسه علمیه و صحبت در مورد فلان مفسده نبود، بلکه مشکل اصلی را در حکومت، آمریکا، اسرائیل و انگلیس می دید؛ بعد از این مسائل سراغ مبارزه با سلطه گری می رود.

حجت الاسلام والمسلمین لک زایی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که مطابق نظر امام راحل حکومت و سیاست از شؤون امام است، ابراز داشت: البته همه این مسائل از همین فقهی که در دست داریم به دست می آید./1330/پ۲۰۲/ج