واکاوی خطبه فدکیه حضرت زهرا
به گزارش خبرگزاری رسا، اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) به عنوان جانشنیان بر حق و شایسته پیامبر گرامی اسلام(ص) به شمار می‌آیند؛ آنان به اراده خداوند متعال ،هدایتگران خلایق به سوی عالی‌ترین ارزش‌های نظام خلقت هستند. اما در‌آن سوی میدان، ابلیس و شیاطین همواره سعی در انحراف نگاه و رای مردم از مسیر مستقیم اهل عترت(ع) داشته‌اند. قرآن کریم در این باره تاکید کرده است که ابلیس سوگند یاد کرد بر سر صراط مستقیم الهی بنشیند تا خلایق به سوی صراط مستقیم حرکت نکنند. خداوند در آیه16 اعراف از قول ابلیس می‌فرماید: «قالَ فَبِما أَغْوَیْتَنی لَأَقْعُدَنَ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیم؛ (ابلیس به خدا)گفت: «پس به سبب آنکه مرا به بیراهه افکندى، من هم براى [فریفتن] آنان حتماً بر سر راه راست تو خواهم نشست.»
این آیه از قرآن را می‌توان بیانگر مهم‌ترین علت دشمنی کفار و مشرکین با انبیاء و اهل‌بیت(ع) یعنی ابلیس لعین دانست؛ یعنی کسانی که تن به عبودیت شیطان دادند و از وی پیروی کردند، در تقابل با جریانات حق - که همان مسیر انبیاء و اولیاء است- قرار گرفته‌اند.
پیامبران و اولیای الهی نیز با علم به دشمنی شیطان، همواره پیروان خود را از همراهی با شیطان بر حذر داشته و نسبت به خطرات آن آگاهی داده‌اند. دشمنی ابلیس در ماجرای آدم(ع) آن زمان که در بهشت وی وارد شد و به آن حضرت دروغ گفت.در ماجرای یوسف(ع) که برادرانش را به حسادت با وی واداشت و در ماجرای غدیر خم که مردم را در تقابل با ولایت امیرالمؤمنین(ع) فراخواند، از نمونه‌های بارز این دشمنی است.
ابلیس عامل اخراج آدم(ع) و حوا(س) از بهشت
خداوند در آیه117 طه خطاب به آدم(ع) نسبت به ابلیس هشدار می‌دهد و می‌فرماید: «فَقُلْنَا یَا آدَمُ إِنَّ هَٰذَا عَدُوٌّ لَّکَ وَلِزَوْجِکَ فَلَا یُخْرِجَنَّکُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَىٰ؛ پس به آدم گفتیم: این (شیطان ) دشمن تو و همسر توست، مبادا که با وسوسه‌هایش شما را از بهشت بیرون کند» و در آیه36 بقره می‌فرماید: «فَأَزَلَّهُمَا الشَّیْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا کَانَا فِیهِ وَقُلْنَا اهْبِطُواْ بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَکُمْ فِی الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِینٍ؛ پس شیطان آن دو را به لغزش انداخت وآنان را از باغى که در آن بودند، خارج ساخت».
بنابراین اولین تقابل شیطان با جریان حق در زمان آدم(ع) رخ داد و این رفتار در دوران‌های بعد ادامه یافته است. خداوند در توضیح اینگونه دشمنی ابلیس با خط انبیاء و اولیاء در آیه‌ای از قرآن می‌فرماید: «وَکَذَلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نِبِیٍّ عَدُوًّا شَیَاطِینَ الإِنسِ وَالْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلَى بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاء رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ فَذَرْهُمْ وَمَا یَفْتَرُونَ؛ (ای پیامبر، اینان تنها در برابر تو به لجاجت نپرداختند بلکه) ما این گونه برای هر پیامبری، دشمنی از شیطان‌های انس و جن ّ قرار دادیم که برخی از آنان حرف‌های دلپسند و فریبنده را به برخی دیگر مرموزانه القا می‌کنند. البتّه اگر پروردگارت میخواست، چنین نمی‌کردند. (ولی سنّت الهی بر آزادی انسان‌ها است) پس آنان را و آنچه به دروغ می‌سازند به خود واگذار.»
دشمنی شیطان در ماجرای برادران یوسف(ع)
در ماجرای یوسف(ع) و برادرانش نیز شیطان مهم‌ترین عامل شکل‌گیری دشمنی و عداوت بود. زمانی که یوسف(ع) آن خواب مشهور را می‌بیند، پدرش یعقوب(ع) به ایشان می‌فرماید: «قَالَ یَا بُنَیَّ لاَ تَقْصُصْ رُؤْیَاکَ عَلَى إِخْوَتِکَ فَیَکِیدُواْ لَکَ کَیْدًا إِنَّ الشَّیْطَانَ لِلإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِینٌ؛ گفت: ای پسر کوچکم خوابت را برای برادرانت بازگو مکن که برایت نقشه‌ای (خطرناک ) می‌کشند. زیرا شیطان برای انسان دشمنی آشکار است». اما بالاخره دشمنی شیطان باعث شد برادران یوسف(ع) به وی حسادت کنند و او را درون چاه بیاندازند. نکته جالب توجه در انتهای داستان این است که پس از آنکه پدر و مادر و برادران یوسف(ع)به خاطر خدا بر وی سجده می‌کنند، ایشان عامل دشمنی برادران را دشمنی شیطان معرفی می‌کند و می‌فرماید: «...ای پدر این است تعبیر خواب پیشین من، به یقین پروردگارم آنرا تحقق بخشید و به راستی که به من احسان کرد آنگاه که مرا از زندان آزاد ساخت و شما را پس از آنکه شیطان میان من و برادرانم را بر هم زد از بیابان (کنعان به مصر) آورد.»
دخالت شیطان در جریان غدیر خم و سقیفه
شواهد روایی حاکی از آن است که شیطان نیز در ماجرای غدیر خم و سقیفه دخالت مستقیم داشته است. پیامبر گرامی اسلام(ص) به عنوان برترین خلق خداوند و سید انبیاء و رسولان که از دشمنی شیطان در طول تاریخ بشریت آگاه است، در بخشی از خطبه غدیریه مانند سایر انبیاء و اولیاء مردم را نسبت به شیطان هشدار می‌دهد و با اشاره به ماجرای دشمنی ابلیس در جریان آدم(ع) می‌فرمایند: «هان مردمان،به راستی که شیطانِ اغواگر، آدم را با رشک از بهشت رانده مبادا شما به علی رشک ورزید که کرده‌هایتان نابود و گام هایتان لغزان خواهدشد. آدم به خاطر یک اشتباه به زمین هبوط کرد و حال آن که برگزیده خدای عزّوجلّ بود. پس چگونه خواهید بود شما و حال آن که شما شمایید و دشمنان خدا نیز از میان شمایند.»
عدم سلطه شیطان بر شیعیان واقعی امیرالمؤمنین(ع)
امام صادق علیه‌السلام در روایتی با اشاره به دشمنی ابلیس در جریان غدیر فرمود: «هنگامى که پیامبر(ص) سخنانش را در غدیر فرمود و امیرالمؤمنین علیه‌السلام را براى مردم نصب کرد، ابلیس فریادى کشید که بزرگانِ گروهش نزد او جمع شدند و گفتند: اى بزرگِ ما، این چه فریادى بود؟! ابلیس گفت:واى بر شما ! امروز مانند روز عیسى است. بخدا قسم، مردم را در این باره گمراه خواهم کرد... بار دیگر ابلیس فریادى کشید و بزرگان گروهش نزد او جمع شدند و گفتند: اى بزرگِ ما، این فریادِ دوم چه بود؟! ابلیس گفت:خداوند در باره گفته من آیه‌اى نازل کرد: «وَلَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ اِبْلیسُ ظَنَّهُ'؛ ابلیس گمان خود را بر آنان به صدق رسانید.» سپس ابلیس به سوى آسمان متوجه شد و گفت: خداوندا، به عزّت و جلالت قسم، گروه‌هاى هدایت یافته را هم به بقیه ملحق خواهم کرد. در اینجا پیامبر(ص) که متوجه رفتار ابلیس بود- این آیه را از جانب خداوند تلاوت فرمود: «اِنَّ عِبادی لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطان؛ تو را بر بندگانم تسلط و راهى نیست». بار دیگر ابلیس فریادى کشید و بزرگان گروهش بسوى او باز گشتند و پرسیدند: این فریاد سوم چه بود؟ ابلیس گفت: بخدا قسم، از اصحاب على(که نمىتوانم بر آنهاتسلّط داشته باشم) ولى خداوندا، قسم به عزّت و جلالت، گناهان را براى آنان (یعنى شیعیان على) زیبا جلوه خواهم داد تا با ارتکاب آن ایشان را به درگاه تو مبغوض کنم. ( بحارالانوار:ج 37 ص 164 و 165)
حضرت زهرا(س) با علم به ابعاد غیبی ماجرای غدیر خم، در سخنانی در خطبه معروف به فدکیه به این دشمنی ابلیس اشاره کردند و فرمود: «و آن گاه که خداوند براى پیامبرش خانه انبیاء و آرامگاه اصفیاء را برگزید، علائم نفاق در شما ظاهر گشت و جامه دین کهنه و سکوت گمراهان شکسته و پست رتبهگان با قدر و منزلت شده و شتر نازپرورده اهل باطل به صدا درآمد و در خانههایتان آمد و شیطان سر خویش را از مخفىگاه خود بیرون آورد و شما را فراخواند. مشاهده کرد پاسخگوى دعوت او هستید و براى فریب خوردن آماده‌اید، آنگاه از شما خواست که قیام کنید و مشاهده کرد که به آسانى این کار را انجام مىدهید، شما را به غضب واداشت و دید غضبناک هستید، پس برشتران دیگران نشان زدید و بر آبى که سهم شما نبود وارد شدید. این در حالى بود که زمانى نگذشته بود، و موضع شکاف زخم هنوز وسیع بود، و جراحت التیام نیافته، و پیامبر به قبر سپرده نشده بود، بهانه آوردید که از فتنه مىهراسید، آگاه باشید که در فتنه قرار گرفتهاید، و براستى جهنم کافران را احاطه کرده است.»
آن گاه که خداوند براى پیامبرش خانه انبیاء و آرامگاه اصفیاء را برگزید، علائم نفاق در شما ظاهر گشت و جامه دین کهنه و سکوت گمراهان شکسته و پست رتبهگان با قدر و منزلت شده و شتر نازپرورده اهل باطل به صدا درآمد و در خانههایتان آمد و شیطان سر خویش را از مخفىگاه خود بیرون آورد و شما را فراخواند.
اکنون نیز در آستان چهلمین سالگرد انقلاب اسلامی ایران ابلیس و ایادی او برنامه‌های خود را در قالب‌های متعددی مثل فراماسونری و جریان ایلومیناتی‌ها پیش می‌برد تا بتواند در مقابل این جریان الهی قرار گیرد؛ زیرا می‌داند پیشروی ماجرای انقلاب اسلامی منتهی به حکومت حقه خداوند در عصر ظهور خواهد بود. از این رو فهم برنامه‌های ابلیس و ابزارهای او بر اساس آیات قرآن و روایات اهل‌بیت(ع) باید یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های مراکز علوم انسانی و علوم دینی ما باشد که متأسفانه خلأ این نوع بررسی و نگرش در اندیشمندان اسلامی دیده می‌شود./۹۶۹//۱۰۲/خ
منبع: تسنیم