نقد قرائت جدید از مفهوم قدرت و ثروت

به گزارش خبرگزاری رسا، دكتر محمود سریع القلم، استاد دانشگاه شهید بهشتی در سمینار چشم انداز اقتصاد ایران و جهان در سال 97 مطالب مهمی در مورد مفاهیم «قدرت» ، «ثروت» ، «چیستی سیاست خارجی»، ربط این سه مفهوم با «امنیت ملی» و ... گفته اند كه قابل تامل است. این نوع قرائت از مفاهیم یاد شده با قرائت رسمی متفاوت است. هاضمه اتاق فكر نظام پیرامون این مفاهیم باید به گونه ای باشد كه هر نخبه و متفكری جرأت كند و بایستد و در مورد بدیهی ترین سیاست‌های نظام در ابعاد گوناگون اظهار نظر و حتی تخطئه كند. این رویكرد از باب راه اندازی كرسی‌های آزاداندیشی و نیز كرسی‌های نظریه‌پردازی مفید است، اما در مورد چند و چون نظریات ایشان در سمینار یاد شده اگر چه نمی شود به همه آن پرداخت اما در آنچه به شرح زیر می آید می توان نقد مشفقانه‌ای را مطرح كرد؛

دكتر محمود سریع القلم می گوید؛

1-  بدون قفل شدن به اقتصاد بین المللی یك كشور نمی توان به دنبال خروجی‌ای بود كه به دنبال امنیت ملی و هویت ملی است.

2-  مسئله اول و پر اهمیت ثروت است، نه امنیت ملی. امنیت ملی زیر مجموعه ثروت ملی است.

-  ما باید یك خانه ‌تكانی تئوریك انجام دهیم كه آیا مسئله اصلی ما اقتصاد است یا هویت و امنیت ملی؟

-  لحن ما با دنیا باید لحن یادگیری باشد.

-  باید ساخت قدرت در ایران متحول شود.

 - نگاه كلی اروپایی‌ها این است كه ایران تهدیدی برای غرب  نیست.

-  موضوع مهم در مدیریت كلان ایران كم دانشی است، نمی دانند نظام بین الملل و اقتصاد بین‌الملل چگونه كار می كند.

 - نظام بین الملل بر اساس صداقت نیست بلكه بر اساس منافع است.

-  نخست وزیر هند در یكی از جلسات دافوس گفت : زمانی اقتصاد هند تیك‌آف كرد كه ما نظام بین الملل را به صورت شفاف پذیرفتیم.

-  باید مشخص كنیم آیا مسئله یك ما اقتصاد ماست یا هویت ماست؟  (1)

در نقد آنچه از آقای سریع القلم در این نشست گفته آمد نكات زیر قابل توجه است:

1-  قفل شدن با اقتصاد بین الملل و پذیرفتن نظام بین الملل به بهانه تفوق اهمیت ثروت بر امنیت ملی یعنی چه؟!

ملت ایران و رهبران نهضت های صد سال اخیر اگر می خواستند با اقتصاد بین الملل قفل شوند و نظام بین الملل را بپذیرند، اساسا سه نهضت عظیم ملی یعنی مشروطیت ، نهضت ملی شدن نفت و انقلاب اسلامی بلاموضوع بود. سلاطین قاجار با فهم دقیق این تئوری صبح كه از خواب بیدار می شدند می‌دیدند سفیران روس ، انگلیس و بعدها آمریكا در مورد نظم بین الملل چه می گویند، به همان عمل می كردند بی آنكه پاسدار شرف و عزت ملی باشند. اگر صدایی از ملت برای حفظ كیان ملی یا حتی صیانت از ثروت ملی درمی‌آمد در گلو خفه می كردند.

آقای سریع القلم باید به این سوال پاسخ می دادند که آیا در زمان قاجار و پهلوی حضرات روشنفكران مدافع دربار با پذیرش نظام بین الملل هم به دنبال تولید ثروت بودند؟ اگر بودند آن فقر و مسكنت و بیچارگی و فلاكت اقتصادی چه بود كه در مرز قحطی و گرسنگی ملت را  مدیریت می كردند؟

آیا اگر رژیم شاه ساقط نمی شد ما به سمت تولید ثروت و امنیت ملی پیش می رفتیم؟ رضاخان در دوران سیاه خود اقتصاد ایران را به اقتصاد بین الملل قفل كرد، آیا توانست امنیت ملی را حفظ كند؟ شهریور 1320 همان نظام بین الملل آنچنان زیر گوشش زد كه از امنیت ملی چیزی باقی نماند .

2-  اگر مسئله اول ما هم تولید ثروت باشد ما ناگزیر از انقلاب بودیم چون نفت و سرمایه‌های كشور به تاراج می رفت.

اینكه می گویید باید خانه‌ تكانی تئوریك بكنیم و به این سوال پاسخ دهیم كه مسئله اصلی ما اقتصاد است یا هویت و امنیت ملی؟ از پیش پاسخ خود را داده اید. آیا شرم‌آور نیست برای یك ایرانی كه تربیت فاطمی ، حسینی و مهدوی دارد به هنگام انتخاب «ثروت» و «هویت ملی و امنیت ملی» اولی را انتخاب كند و به دومی پشت پا بزند؟

اصلا مگر اجانب به ما فرصت خواهند داد كه یكی از این دو را انتخاب كنیم؟ تجربه شكست مشروطه و نهضت ملی نشان می دهد دشمن هر دو مقوله را مورد هجوم قرار می دهد و اساسا حیثیتی برای ملت ایران باقی نخواهد گذاشت كه به یكی از این و ترجیح اولی به دومی فكر كند!

3-  آقای سریع القلم می گوید ساخت قدرت باید در ایران تغییر كند. مدیریت كشور دچار مرض كم دانشی است، نظام بین الملل و اقتصاد بین الملل را نمی شناسد، نگاه اروپایی‌ها این است كه ایران تهدیدی برای غرب نیست.

آیا واقعا نخبگان و رهبران جامعه ما از هویت غرب ، مقاصد غرب به ویژه اروپایی‌ها دچار كم دانشی هستند؟

اینكه یك ایرانی در اروپا آن هم پس از برجام نمی تواند یك دلار یا یك یورو را چنج كند، یا در یك بانك اروپایی حساب باز كند، نشانه آن است كه اروپایی‌ها ایران را تهدیدی برای غرب نمی دانند.

وزیر خارجه ما می گوید ما در لندن نمی توانیم پول پرسنل خودمان را از طریق بانك بدهیم. دیپلمات‌های اروپایی در تهران حقوق خود را چمدانی دریافت می كنند. آیا این نشان می دهد كه اروپایی‌ها ایران را تهدید برای غرب نمی دانند؟

اگر ساخت قدرت در ایران تغییر كند قفل اقتصاد بین الملل باز می شود؟ چه تضمینی برای آن است؟ چرا حرفی می زنید كه حتی مخیله یك سیاستمدار غربی علیه ایران اثری از آن نیست؟!

4-  ایران پس از انقلاب نه سر جنگ با نظام بین الملل و اقتصاد بین المللی دارد و نه سر تسلیم به این نظام ظالمانه فرود می آورد. انقلاب ایران تعریف خاص خود را دارد.

نظام بین الملل - بخوانید فقط چند قدرت قداره بند جهانی - جمهوری اسلامی را به رسمیت نمی شناسند. از اولین روز پیروزی تا همین امروز یك لحظه از جنگ و ستیز با انقلاب دست برنداشته اند، حال آنكه ایران بارها در اعلام سیاست خارجی خود و چشم انداز بیست ساله اعلام كرده است با جهان قصد تعامل سازنده دارد. نمونه اخیر آن هم مذاكرات هسته ای و رسیدن به توافق برجام بود، اما نظام بین الملل با ما چه كرد؟ آنها به توافقی كه هنوز مركب امضای آن خشك نشده است عمل نكردند و صریحا گفتند نظام بین الملل كشك و پشمی نیست و تابع هیچ قرار و مدار و عهد و پیمان بین المللی نیست. چرا آقای سریع القلم این امر بدیهی را انكار می كند؟

آنها هویت ملی ما را به رسمیت نمی شناسند. امنیت ملی ما را با جنگ نرم و سخت هدف قرار داده‌اند. آنها اجازه نمی دهند ما سهمی از قدرت اقتصادی را در جهان داشته باشیم. در نظام بین الملل شرط ورود ایران را سرنگونی نظام و سپردن آن به یك مشت عیاش وطن فروش و فاسد و فاسق كردند. این وسط ملت ایران چه باید بكند؟ ملتی كه با هزاران شهید ، جانباز و ایثارگر پای هزینه های یك انقلاب الهی نشسته است چه باید بكند كه حضرات مدیران نظام بین الملل او را بپذیرند و قفل اقتصاد بین‌الملل را روی آن باز كنند؟

آقای سریع القلم با پا گذاشتن روی غیرت ملی می گوید برای رسیدن به ثروت باید با هویت ملی و امنیت ملی خداحافظی كنید. پاسخ این است؛ شما اطمینان دارید با وداع با هویت ملی، ثروت ملی تضمین می شود؟! یك ملت با رهبران فداكار آن با عبور از دریایی از خون می گویند تضمین نمی شود. تاریخ یكصد سال اخیر ایران می گوید تضمین نمی شود.

همین مذاكرات خفت بار بدون  نتیجه برجام نشان می دهد تضمین نمی شود، آقای سریع القلم می گوید می شود! این یعنی سیر و سلوك در عالم «وهم» و «خیال» و دوری از  عقلانیت و مبانی حكمت در سیاست به ویژه در سیاست خارجی!

او حقایق تاریخ معاصر را منكر است! تجربیات گفتگوها در سطوح مختلف را منكر است! با این همه در نهایت بی انصافی، مسئولین را متهم به بی دانشی در مورد نظام بین الملل و اقتصاد بین الملل می كند . اگر ما در جمهوری اسلامی فقط یك دوست مثل سریع القلم داشته باشیم اصلاً نیازی به دشمن نداریم. چون هیچ تئوری ای مثل تئوری وی نمی تواند ثروت ملی را به باد دهد و هویت و امنیت ملی را در معرض تاراج قدرت‌های جهانی قرار دهد./۹۶۹//۱۰۲/خ

پی نوشت:

1- سایت جماران – 29/11/96

منبع: رسالت