ارتباط علم کلام با سایر دانش‌های دینی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلامعزالدین رضا‌نژاد، رییس پژوهشکده علوم اسلامی المصطفی، امروز در نشست علمی «فلسفه علم کلام» که در سالن اجتماعات مجمع عالی حکمت اسلامی برگزار شد، بیان داشت: یکی از مباحث مرتبط با علم کلام و فلسفه علم کلام، ارتباط این دانش با سایر دانش‌های دینی است.
وی با بیان این که علم کلام را فقه اکبر نامیده‌اند، افزود: هم در میان نویسندگان امامیه مانند مرحوم میرداماد و در میان نویسندگان اهل سنت مانند تفتازانی صراحتاً از علم کلام به عنوان فقه اکبر تعبیر شده است.
حجت الاسلام رضا‌نژاد اظهار داشت: تعبیر علم کلام به فقه‌اکبر حکایت از آن دارد که مهم‌ترین دانش دینی، علم کلام است.
وی ابراز داشت: در صورتی که دانش‌ها را بر اساس موضوع، اهمیت و درجه بندی کنیم آشکار خواهد شد که موضوع علم کلام، ذات و صفات حق تعالی است و چون این موضوع برترین و والاترین نقطه موجود در عالم وجود است، بنابراین علوم مرتبط با او نیز از اهمیت و شایستگی بیشتری برخوردار خواهد بود.
رییس پژوهشکده علوم اسلامی المصطفی خاطرنشان کرد: علم کلام با برخی از علوم دیگر که در فهم دین مسیر هستند، به صورت غیر مستقیم در ارتباط است.
وی با بیان این که فلسفه علم کلام از طریق اهداف و رسالت متکلمان به دست می‌آید، تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین اهداف علم کلام، آگاهی بخشی تحلیلی نسبت به اعتقادات دینی است. اهمیت این قضیه به قدری بالا است که تعداد بسیاری از فقها پیش از آن فقیه باشند، متکلم بوده‌اند.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی با بیان این که علم کلام تأثیر فراوانی در برداشت ما از سایر علوم مرتبط با دین می‌گذارد، عنوان کرد: فهم دین، شناخت دین و آگاهی تحلیلی از دین مبتنی بر مسائل کلامی و اعتقادی است، از این رو در وهله نخست باید به سراغ علم کلام برویم.
وی با اشاره بر این که صد‌ها مسأله در فقه، اصول فقه، کلام و فلسفه در هم تنیده است، گفت: بسیار پیش می‌آید که در مسائل از قواعد فلسفی در فقه استفاده شود یا آن که از قواعد کلامی برای اصول فقه بهره‌گیری شود یا قواعد کلامی در فلسفه استفاده شود.
حجت الاسلام رضا‌نژاد اظهار داشت: یک بخش از اهداف علم کلام آگاهی بخشی تبیین و تحلیل است و رسالتش بر این است که گزاره‌های دینی را تبیین کرده و مدلل بسازد.
وی با بیان این که مبحث فقهی مقوله حجاب بر عهده فقها است اما فلسفه حجاب بر عهده متکلمان است، ابراز داشت: فلسفه همه احکام بر عهده متکلمان است، از این رو در مباحثی همچون قصاص، دیه، ارث و ده‌ها مسأله فقهی دیگرعلم کلام در ساحت‌های مختلف وارد می‌شود، به همین علت بحث اهداف و رسالت علم کلام موضوعی است که باید بررسی شود.
رییس پژوهشکده علوم اسلامی المصطفی با طرح پرسشی مبنی بر این که آیا علم کلام با سایر ادیان و مذاهب در ارتباط است یا خیر، خاطرنشان کرد: بی‌تردید برای فهم بخشی از مباحث اعتقادی نیاز داریم تا از قواعد ادیان و مذاهب غیراسلامی آگاهی داشته باشیم.
وی تصریح کرد: در مباحث کلامی، آگاهی از ادیان غیراسلامی لازم است، بنابراین دانش کلام اسلامی با دانش‌های دین شناسی و ادیان به ویژه ادیان توحیدی در ارتباط است.
عضو هیأت علمی جامعة المصطفی با اشاره بر ارتباط دانش کلام با دانش فقه، عنوان کرد: ارتباط اصلی میان این دو دانش آن است که تا دانش کلام نباشد، فقیهی در کار نخواهد بود، چرا که موضع فقه تکلیف است و فقیه آمده است تا تکلیف مکلفان را روشن سازد اما تا زمانی که مشخص نشود که مکلِفی وجود دارد، تکلیف مکلفان حاصل نخواهد شد.
وی افزود: دانش کلام می‌آید تا وجود تکلیف را اثباط کند و فقیه می‌آید تا دایره تکالیف را مشخص کند.
حجت الاسلام رضا‌نژاد در پایان گفت: ارتباط دانش کلام با مسائل فلسفه زبان و زبان دینی، ارتباط با فلسفه، تأثیرگذاری فلسفه بر کلام، تأثیرکلام بر فلسفه و مسائلی از این قبیل از جمله مباحثی است که در ارتباط میان دانش کلام با سایر علوم مطرح می‌شود./878/پ۲۰۲/ج