تحریم هایی که تبدیل به عادت شده است
به گزارش خبرگزاری رسا، آمریکا یکبار دیگر ایران را تحریم کرد. این بار به بهانه حملات سایبری علیه دانشگاه های جهان توسط ایران. در جدیدترین اقدام تحریمی آمریکا علیه ایران وزارت خزانه داری این کشور 10 فرد ایرانی و یک شرکت مستقر در ایران را به سرقت مالکیت فکری و اطلاعات از صدها دانشگاه آمریکایی و دانشگاه های کشورهای ثالث و یک شرکت رسانه ای متهم کرده است. این فهرست تحریمی موسسه «مبنا» و ده نفر از افراد همکار با آن را شامل می شود.
با توجه به وضعیت کلان تحریمی علیه ایران می توان به چند مقوله در خصوص تحریم های گاه و بیگاه علیه ایران بایستی توجه داشت که عبارتند از چرایی تحریم آمریکا علیه ایران، لزوم واکنش متقابل در مقابل طرف آمریکایی، یافتن موضوعات تحریمی جدید خصوصا تحریم در حوزه های توانمندی جمهوری اسلامی، تحریم به عنوان یک ابزار مهم و مورد استفاده و روی میز آمریکایی ها و ... .
نخست، چرایی تحریم آمریکا علیه ایران
در خصوص اینکه چرا آمریکایی ها به راحتی جمهوری اسلامی را تحت تحریم های خود قرار می دهند و دائم به دنبال یافتن موضوعات جدید برای اعمال تحریم ها علیه ایران هستند، بایستی به نکاتی اشاره کرد که یکی از آن ها مسئله عادی شدن تحریم ها علیه ایران است. برای آمریکایی ها تحریم یک ابزار کارآمد و مورد استفاده برای مقابله با ایران است. رسیدن آمریکا به این جایگاه به این دلیل صورت می گیرد که واشنگتن به مورد ایران به عنوان یک مقوله استثنایی نگاه می کنند که در مقابل همه گزینه ها توانمند است و در خصوص گزینه تحریمی آسیب پذیر است. طبیعی است برای اعمال تحریم های جدید علیه هر کشوری، کشورها نیاز به توجیه افکار عمومی، ایجاد ضرورت های جدید اقتصادی، جایگزینی فضای اقتصادی جدید و توجیه بازیگران حاضر در میدان اقتصادی طرف مقابل دارند.
برای آمریکایی ها نیز چنین موضوعی مطرح است. آمریکایی ها نیز برای اعمال تحریم های جدید علیه ایران نیاز به توجیه افکار عمومی بین المللی، هدایت سیاست های اقتصادی جدید و به طور کلی تلاش های اقتصادی جایگزین دارند. اما با این حال همه ناهمواری های اقتصادی را به جان می خرد و ایران را تحت تحریم های جدید قرار می دهند. دلیل این امر نیز واضح است، آمریکایی ها ترسی از تحریم علیه ایران ندارند. به طور کلی چرایی تحریم آمریکا علیه ایران را بایستی در این موضوع جستجو کرد که آمریکایی ها وحشتی از تنبیه بین المللی یا منطقه ای ایران به واسطه تحریم ها ندارند.
دوم؛ لزوم واکنش متقابل در مقابل طرف آمریکایی
یکی دیگر از مسائلی که می توان در خصوص تحریم های جدید علیه ایران و به طور کلی ایجاد فضای تحریمی علیه ایران به آن اشاره کرد این است که واکنش متقابل نسبت به این اقدامات تنبیهی که توسط آمریکایی ها در خصوص ایران اتخاذ می شود، توسط طرف ایرانی صورت نمی گیرد. ایجاد ظرفیتی که با استفاده از آن بتوان آمریکایی ها را به این موضوع عالم کرد که ایران دست به اقدامات تنبیهی متقابل (که هزینه های متقابلی را برای طرف آمریکایی به همراه خواهد داشت)، می زند طرف آمریکایی را به این موضوع هدایت می کند که آن گونه که آمریکایی ها تصور می کنند تحریم و تنبیه ایران، امری سهل و ساده و بدون پاسخ نیست. در این خصوص بایستی به این موضوع اشاره کرد که آمریکایی ها اساسا به اقدام متقابل و البته متناسب طرف ایرانی اعتقادی ندارند، بنابراین دست به اقدامات تنبیهی نسبت به ایران می زند بدون اینکه توجه و اهمیتی باری اقدامات متقابل ایران قائل شوند.
از این رو وزارت امور خارجه و دستگاه های اقتصادی کشور بایستی این موضوع را مورد توجه قرار دهند که تا زمانی که ایران هزینه های اقدامات آمریکایی ها نسبت به ایران را بالا نبرد، آمریکایی ها به راحتی دست به اقدامات تنبیهی نسبت به ایران خواهند زد و برای این موضوع نیز حد یقفی وجود ندارد، چراکه اساسا برای دشمنی آمریکا و ایران حد یقفی وجود ندارد. آمریکایی ها محیط منازعه خود را محیطی ایدئولوژیک (یعنی محیطی فراتر از محیط استراتژیک و ژئوپلیتیک) ترسیم کرده اند و بنابراین موضوع تغییر رژیمی که دائما توسط آمریکایی ها مطرح می شود نیز با توجه به همین موضوع است. نبرد ایران – آمریکا اکنون نه در حوزه نظامی، بلکه در محیطی سیاسی – اقتصادی است؛ محیطی که در آن آمریکایی ها به این نتیجه رسیده اند که تنها راه به انزوا کشیدن ایران است. آنها به این جمع بندی رسیده اند که گزینه های اقتصادی تهران را بایستی محدود کنند. در این بستر آمریکایی ها به خوبی از نقاط ضعف ایران و عدم واکنش طرف ایرانی نسبت به این موضوع با خبر هستند.
سوم؛ یافتن موضوعات تحریمی جدید خصوصا در حوزه های توانمندی ایران
یکی از مسائلی که آمریکایی ها خصوصا در سال های اخیر پیرامون آن به جمع بندی رسیده اند، موضوع توانمندی های ایران است. نگاهی به خروجی اندیشکده های غربی نشان دهنده این موضوع است که آمریکایی ها بر این موضوع واقف هستند که بایستی ایران را با توجه به قابلیت های آن مورد تحریم قرار دهند. تمرکز آمریکایی ها بر قابلیت های هسته ای، موشکی، منطقه ای، گفتمانی، علمی و ... نشان می دهد که آمریکایی ها توانمندی های ایران را هدف قرار داده اند. از زمانی که از حدود بیش از یک دهه پیش بر موضوع توانمندی هسته ای ایران تمرکز کردند و بعد از آن به دنبال برچیدن و از هم پاشیدن قابلیت هسته ای ایران به طور کلی بودند، مشخص بود که آمریکایی ها با توانمندی های ایران مسئله دارند. زمانی که غنای اورانیوم ایران به 20 درصد رسید، آمریکایی ها از تمام ابزارهای خود از جمله همین ابزار تحریمی استفاده کردند تا به ایران این موضوع را مخابره کنند که با توانمندی هسته ای ایران مشکل دارند، به همین دلیل در یک تقسیم کار بین المللی تعریف شده به سراغ اروپایی ها رفتند و نهایتا برجام به نتیجه رسید.
بعد از آن نیز بلافاصله در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما به دنبال مذاکره پیرامون مسائل غیرهسته ای ایران رفتند. چراکه آمریکایی ها به خوبی از ظرفیت ها و توانمندی های جدید ایران با خبر بودند و از آن هراس داشتند و به این نتیجه رسیده بودند که ایران قدرتی در حال رشد در این حوزه است. بنابراین تمام تلاش خود را کردند تا دوباره در یک تقسیم کار جدید ایران را تحت تنگنا قرار دهند تا امتیازاتی را از ایران در این خصوص دریافت کنند.
حالا که در حال مشاهده این موضوع هستند که در حوزه های علمی جدید ایران در حال رسیدن به جایگاهی برتر است، به دنبال تحریم و استفاده از گزینه های تحریمی علیه ایران هستند. یکی از اهداف آمریکایی ها در خصوص موضوع هسته ای از بین بردن اعتماد به نفس ملی ایرانیان در مسئله علمی هسته ای بوده است. ورود آمریکایی ها به مسائل موشکی و حالا در حوزه های موضوعی جدید یعنی سایبری نشان می دهد که آمریکایی ها به دنبال در تنگنا قرار دادن ایران در حوزه های علمی و از بین بردن قابلیت ها و توانمندی های ایران است. یافتن موضوعات تحریمی جدید به ویژه حوزه های توانمندی ایران توسط آمریکایی ها خصوصا در سال های اخیر مسئله ای است که بایستی مورد توجه ایران قرار گیرد. چرا که به نظر نمی رسد که آمریکایی ها توجهی به فضای کلی ایران نداشته باشند. دیگر جمع بندی آمریکایی ها علیه ایران این است که جمهوری اسلامی نبایستی به توانمندی برسد، چه در حوزه هسته ای و چه در حوزه سایبری.
چهارم؛ تحریم به عنوان یک ابزار مورد استفاده آمریکایی ها
یکی دیگر از جمع بندی های آمریکایی ها نسبت به ایران این است که ایران از نقطه نظر اقتصادی آسیب پذیر است. آمریکایی ها برای رسیدن به این جایگاه چهار دهه همه گزینه های خود علیه ایران را آزموده اند. در این آزمون چهار دهه ای نیز تقریبا در تمام گزینه های خود علیه ایران ناموفق بوده اند، اما در کاربست یک گزینه بسیار مصر هستند و آن گزینه تحریم علیه ایران است. برای رسیدن به این جایگاه نظر آمریکایی ها این است که این گزینه بسیار کارآمد است.
تا حد بسیار زیادی مشخص است که آمریکایی ها ارزیابی نسبتا دقیقی نسبت به فضای سیاسی و اقتصادی ایران دارند. در سوی مقابل و در ایران برای خنثی سازی کارآمدی این گزینه مهم علیه ایران، مهمترین گزینه ای که ایران ضرورتا بایستی بر روی میز قرار دهد این است که بر روی اقتصاد خود کار کرده و آن را تبدیل به امری کمتر آسیب پذیر کند. اقتصاد مقاومتی مهمترین گزینه روی میز ایران است. ضروری است که ایران بر روی اقتصاد مقاومتی و قابلیت های بومی خود کار کند تا استفاده از این کزینه توسط آمریکایی ها به حداقل ممکن برسد./۹۶۹/د۱۰۲/ب۲
منبع: فارس