آیا روسیه مهمترین حریف ترامپ است؟

به گزارش خبرگزاری رسا، تحولات نظام بین الملل و اتفاق های سریع و پیچیده آن، ایده چندقطبی شدن نظام بین الملل را تقویت کرده است. در این بین ایالات متحده آمریکا که پس از فروپاشی شوروی و به مدت حدود یک دهه، از سال 1991 تا 2001 ، خود را در قامت تنها قطب و هژمون نظام بین الملل می­دید، پس از حادثه 11 سپتامبر و درگیر شدن در جنگ افغانستان و سپس عراق، خود را در میانه چالش با سایر قدرت­های نوظهور یافت.

اگرچه آمریکا از لحاظ توان، بودجه و استقرار تجهیزات نظامی و همچنین از لحاظ اقتصادی و قدرت نرم همچنان برتری خود را نسبت به دیگران حفظ کرده است اما، شکل گیری مناطق و قطب های جدید اقتصادی و حتی نظامی، آینده نظام بین الملل چندقطبی را قابل پیش بینی ساخته است.

در این میان، کاهش توان تاثیرگذار نهایی آمریکا و عدم تسلط کامل آن بر برخی از سازمان ها و چهارچوب های بین المللی باعث شده تا این کشور در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ با طرح ایده "اول آمریکا"، در برخی از زمینه ها، "منافع ملی آمریکا" را تاحدودی محدود به مرزهای این کشور کند و "سواری مجانی" که یکی از ویژگی های قدرت هژمون است را کاهش دهد.

 در این دوران دیپلماسی دوجانبه آمریکا اهمیت بیشتری نسبت به دیپلماسی چندجانبه یافته و شبیه به عقاید مکتب رئالیستی شده است. چنان که این مسئله در مواضع ترامپ نسبت به نحوه تامین بودجه سازمان ناتو، اعمال تعرفه بر کالاهای وارداتی، خروج از توافق پاریس، یونسکو، برجام، قصد خروج از توافق نفتا و تلاش برای تضعیف اتحاد اتحادیه اروپا و اختلافات او با روسیه نمایان شده است.     

آمریکا و روسیه:

ترامپ اولین دیدار رسمی خود با پوتین را در هلسینکی انجام داد. قبلا این دو رئیس جمهور دو دیدار غیررسمی در حاشیه نشست G20 در آلمان در جولای سال گذشته و یک دیدار در حاشیه نشست سازمان همکاری آسیا-اقیانوسیه در نوامبر سال گذشته داشتند.

پوتین پس از برگزاری موفقیت آمیز جام جهانی فوتبال و پیگیری دیپلماسی خود در خلال سفر مسئولان بلند پایه کشورهای حاضر در جام جهانی، با انرژی مضاعفی به دیدار دونالد ترامپ رفت.

این در حالی بود که ترامپ در سفر اخیر خود به انگلستان با اعتراضات گسترده مردم رو به رو شد و پیش از آن نیز در سفر خود به بروکسل و حضور در نشست سران ناتو، اختلافات خود با کشورهای اروپایی را با صراحت اعلام و فضای نه چندان دوستانه ای را حکمفرا کرد. مسئله ای که نگرانی اروپایی­ها از لحن دوستانه­تر ترامپ نسبت به پوتین را برانگیخت.

ترامپ حتی پیش از دیدار خود با پوتین، در پاسخ به این سوال که "مهمترین حریف جهانی شما در حال حاضر کیست؟"، پیش از این که از روسیه و چین نام ببرد، اتحادیه اروپا را نام برده بود. او گفته بود: "من به رهبران کشورهای اتحادیه اروپا احترام میگذارم ولی آنها در مسئله تجارت، واقعا از ما سوء استفاده کرده اند".

با این حال، اختلافات آمریکا و روسیه جدی تر از لحن و نحوه بیان تند ترامپ با اروپایی­ها است. زیرا موضوعاتی نظیر الحاق شبه جزیره کریمه و اقدامات نظامی روسیه در شرق اوکراین، حضور ایران در سوریه، تشدید تحریم های ایران، جبران خلاء ناشی از کاهش تولید نفت ایران و اتهام دخالت در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016، از جمله اختلافات آمریکا با روسیه بوده است. 

در مقابل، مخالفت با گسترش ناتو و استقرار موشک های آمریکا در شرق اروپا، اخراج متقابل دیپلمات­ها، کاهش تحریم­های اقتصادی، کاهش حضور نظامی آمریکا در بالتیک، قطع حمایت از اوکراین، شناسایی سیاسی کریمه و مسئله کنترل تسلیحات نیز از مهمترین اختلافات روسیه با آمریکا بوده است.

وجود این اختلافات باعث شد تا پوتین در کنفرانس خبری نشست هلسینکی، علی رغم اشاره به مواضع مشترک دو کشور مبنی بر همکاری های دوجانبه، به این مسئله اشاره کند که “ما قادر نبودیم که تمام مسائل ناتمام را شفاف کنیم اما توانستیم اولین قدم مهم در این مسیر را برداریم".

پس از این کنفرانس خبری، برخی از شخصیت های سیاسی آمریکا اعتراض های زیادی را نسبت به مواضع ترامپ اعلام کردند. به عنوان مثال، نوت گنگریج رئیس سابق مجلس نمایندگان، موضع ترامپ را "جدی ترین اشتباه ریاست جمهوری او" برشمرد. مک کین نیز این دیدار را "یکی از مفتضحانه ترین نمایش های یک رئیس جمهور آمریکا" دانست. جان برنان نیز رئیس سازمان سیا در دوران اوباما نیز رفتار ترامپ را "کمتر از خیانت" ندانست.

همچنین، پل رایان رئیس مجلس نمایندگان گفت: "رئیس جمهور باید می فهمید که روسیه متحد ما نیست". "روسیه همچنان دشمن اساسی ترین ارزش ها و ایده های ماست". "شکی نیست که روسیه در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 دخالت داشته است".

آمریکا و انگلستان:

 ترامپ پیش از سفر به فنلاند، در حالی به انگلستان سفر کرد که با بی سابقه ترین تظاهرات مردمی پس از سال 2002 – پس از حمله آمریکا به عراق- مواجهه شد. انگلستان از زمان خروج از اتحادیه اروپا تاکنون، در حال آرام کردن سیاست خارجی خود در جهت تعادل بخشیدن به روابط با اروپا و آمریکا بوده است. در واقع این کشور به دنبال این بوده که نه پل های پشت سر خود در اروپا را خراب کند و نه به پل های پیش روی خود در آمریکا آسیب بزند.

اما موضوعاتی نظیر تغییرات آب و هوایی، توافق هسته ای ایران، رویکرد به تجارت بین الملل(مسئله تعرفه ها) و شکل مواجهه با روسیه، از مسائلی بوده است که برخلاف نظر آمریکا، رویکرد انگلستان را به همسایگان اروپایی خود نزدیک کرده است.

در عین حال، ترزامِی میخواهد شرایط انگلستان در دوران برگزیت را عادی، طبیعی و در اتحاد با آمریکا نشان دهد. هدفی که تا حدود زیادی با تظاهرات و راهپیمایی گسترده مردم انگلستان در مخالفت با سفر ترامپ ناکام ماند.

ترامپ نیز خواهان اتحادیه اروپا ضعیف است. به شکلی که توان رویارویی متحد با آمریکا را نداشته باشند. از این رو خروج انگلستان از اتحادیه و روی کار آمدن دولت هایی که حاضر به هزینه دادن در اتحادیه نباشند، مطلوب این کشور است.

اختلاف در سازمان ناتو

طبق رویکرد ترامپ، ناتو معامله بدی است که تامین کننده نیاز دیگران به ضرر منافع آمریکا است. او بارها این نکته را در نشست G7 گفته بود که "ناتو همانند نفتا بد است". در این چهارچوب، به گفته سفیر و نماینده آمریکا در سازمان ناتو، این کشور نسبت به عدم پرداخت سهم برخی کشورها در سازمان ناتو معترض و همچنین در حال بررسی هزینه خروج 33 هزار نیروی آمریکایی از آلمان است.

در نشست سران سازمان ناتو در بروکسل، ترامپ در گفتگو با استولنبرگ-دبیر کل این سازمان- موضع سختی در مورد آلمان اتخاذ کرد و گفت "این برای آمریکا اصلا مناسب نیست که هزینه های دفاعی اروپا را بپردازد در صورتی که آلمان تامین کننده و حامی توافق انتقال گاز با روسیه باشد". به گفته ترامپ "آنها میلیاردها دلار به روسیه پرداخت می کنند در حالی که ما مجبور به دفاع از آنها در مقابل روسیه هستیم".  به گفته او، آلمان به دلیل دریافت بخش زیادی از انرژی خود "اسیر روسیه" است.

آلمان از ساخت خط لوله انتقال مستقیم گاز از روسیه به کشورش- از میان دریای بالتیک- حمایت کرده است. در حالی که سایر کشورهای اتحادیه اروپا این خطوط لوله را منجر به وابستگی بیشتر به روسیه ارزیابی کرده­اند. آمریکا نیز ادامه فعالیت این پروژه را تهدید به اعمال تحریم کرده است.

در مقابل، مرکل نیز اعلام کرد که آلمان اسیر روسیه نیست و سیاست ها و تصمیمات مستقلی دارد. آلمان و فرانسه که سابقه حضور نیروهای نظامی آمریکایی را در کشور خود دارند، بر خلاف کشورهای حوزه بالتیک، رومانی و لهستان که خواستار ایمن سازی اطراف خود توسط آمریکا هستند، خواهان همکاری بیشتر با روسیه و بالانس روابط خود هستند.

آمریکا و داستان تعرفه ها:

در رویکرد حمایتی Protectionism ترامپ، برقراری تعرفه بر واردات کالا حائز اهمیت است. در رویکرد "حمایت"، لحاظ کردن تعرفه هاى گمرکى به منظور حمایت از صنایع و اقتصاد داخلى بعنوان یک وسیله جهت توسعه اقتصادى بشمار مى آید.

لذا آمریکا بر روی 34 میلیارد دلار کالای وارداتی خود از چین، 25 درصد مالیات در نظر گرفته که شامل ماشین آلات، تنباکو، مواد شیمیایی، زغال سنگ و... شده است. آنها اعمال تعرفه بر 16 میلیارد دلار کالای دیگر را در دست بررسی دارند. حتی ترامپ تهدید کرده است که بر روی 200 میلیارد دلار دیگر از کالاهای وارداتی از چین، 10 درصد مالیات در نظر خواهد گرفت.

چین نیز در تلافی این اقدام، 25 درصد تعرفه بر واردات سویا و سایر محصولات کشاورزی و اتومبیل در نظر گرفته است. این تعرفه ها افزون بر تعرفه های اعمال شده سابق بر فولاد، آلومینیوم، ماشین های شستشو و پنل های خورشیدی است.

ترامپ اروپا را نیز تهدید به اعمال 20 درصد تعرفه بر خودروهای اروپایی کرده است. اروپا نیز در راستای متعادل کردن تعرفه های 20 درصدی آمریکا بر فولاد و آلومینیوم، بر مجموعه ای از کالاهای آمریکایی تعرفه اعمال کرده است.

آمریکا همچنین تعرفه 25 درصدی بر فولاد و 10 درصدی بر آلومینیوم وارداتی از کانادا و مکزیک را طبق قرار قبلی، از ماه ژوئن آغاز کرده است. این در حالی است که اعمال این تعرفه ها در تضاد با اهداف قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی(نفتا) است. قراردادی که ترامپ خواستار خروج از آن بوده است. نخست وزیر کانادا نیز در جبران اقدام ترامپ، بر 6/12 میلیارد دلار از اقدام ساخت آمریکا تعرفه وضع کرده است.

نتیجه:

رویکردها و اقدامات ترامپ در وضع تعرفه ها، مواضع او در نشست سران ناتو، رویکرد او نسبت به اتحادیه اروپا و به خصوص آلمان و همچنین دیدگاه های او در دیدار با پوتین، مجموعا نشان دهنده روند حرکت این کشور به سوی پذیرش نظام چند قطبی میباشد. شرایطی که در آن نه تنها روسیه و چین، بلکه اتحادیه اروپا نیز تبدیل به مهمترین حریف های آمریکا شده اند. اگرچه پذیرش این مسئله از سوی آمریکا علنی نیست اما، عدم قبول هزینه دادن های اضافی به بهانه تقویت شعار "اول آمریکا"، میتواند نشانه ای از این روند بلند مدت در آینده باشد.

___________________

منابع:

https://www.aljazeera.com/news/2018/07/nato-summit-trump-germany-captive-russia-180711073008434.html

https://www.rt.com/news/432647-only-stoltenberg-likes-trump

https://www.rt.com/op-ed/432644-donald-trump-nato-summit/

https://www.cfr.org/article/trump-goes-europe

https://www.independent.co.uk/news/world/europe/trump-eu-european-car-tariffs-us-trade-war-steel-products-a8411866.html

https://www.chathamhouse.org/expert/comment/trump-heading-europe-ideological-battle

https://www.rt.com/news/433299-turkey-s400-f35-nato-challenge/

/۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: فارس