نشست علمی «اعتبارسنجی منابع الکافی» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری رسا، نشست علمی «اعتبارسنجی منابع الکافی» از سلسله نشست های السنه الشریفه به همت پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی و با ارائه محمود ملکی، دکتری علوم حدیث تطبیقی جامعة المصطفی با رساله بازپژوهی منابع الکافی(الاصول) و مدیرگروه رجال پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی در قم برگزار شد.

در این نشست محمود ملکی با بیان این که بحث نوشتن حدیث و مکتوب شدن آن از لحاظ تاریخ بسیار واضح و روشن است، گفت: در سال های اخیر نیز مقالات و پایان نامه های بسیاری در مورد بحث نوشتن حدیث ارائه شده است.

وی با اشاره به تأثیر آثار مکتوب در ترویج دین تشیع، بیان داشت: در قرن دوم شیعی آثار مکتوب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بیش از 1500 اثر است و امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: «احتفظوا بکتبکم فإنکم سوف تحتاجون الیها» و ما بعد از دوران امام صادق(ع) محتاج به این کتابها شدیم.

وی در ادامه به بحث اعتبارسنجی منابع الکافی اشاره کرد و افزود: اعتبار در اینجا به معنای تجمیع قرائن است و با حجیت اصولی مساوی نیست بلکه به معنای اعتبار تاریخی است.
مدیرگروه رجال پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی همچنین به توضیح بحث منبع پرداخت و اظهار داشت: منبع آن است که اساسی، معتبر و مربوط به موضوع باشد و از آن برای تهیه سایر آثار نوشتاری استفاده شود.

وی با بیان دو پیش فرض که 1. منابع الکافی مکتوب هستند و 2. منابع الکافی قابل دستیابی هستند، ادامه داد: نوشتاری بودن منابع الکافی از این جهت است که راوی کتاب در کتاب های فهرست شیخ طوسی و فهرست نجاشی با شیخ راوی در اسناد طریق نجاشی به کتاب سکونی یکسان هستند و همین طور بزرگانی چون شیخ صدوق و شیخ طوسی به استفاده از منابع مکتوب تصریح کرده اند.
ملکی به سخن شیخ صدوق در بحث مکتوب بودن منابع الکافی اشاره کرد که می فرماید: «جَمِيعُ مَا فِيهِ مُسْتَخْرَجٌ مِنْ كُتُبٍ مَشْهُورَةٍ عَلَيْهَا الْمُعَوَّلُ وَ إِلَيْهَا الْمَرْجِعُ مِثْلُ كِتَابِ حَرِيزِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ السِّجِسْتَانِيِ‏ وَ كِتَابِ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَلِيٍّ الْحَلَبِيِ‏ وَ كُتُبِ عَلِيِّ بْنِ مَهْزِيَارَ الْأَهْوَازِي ...».

وی با اشاره به پیش فرض دوم مبنی بر قابل دستیابی بودن منابع الکافی، گفت: در این پیش فرض نیز می شود به یکسان بودن اسناد و طرق و همین طور اسناد خاص الکافی مانند «عدة من اصحابنا» و اسناد معلق و اسنادی که با ضمیر شروع شده اند، اشاره کرد.

دکترای علوم حدیث تطبیقی جامعة المصطفی در ادامه سخنان خود به بحث درباره قرائن اعتبار منابع الکافی پرداخت و خاظرنشان کرد: این اعتبار قرائن براساس سه مقوله «مدح مشایخ کلینی»، «صحت طرق فهرست ها به منابع الکافی» و «نقل عده/ جماعت در فهرست ها و الکافی» است.

بحث طریق نجاشی و همین طور دیگر علما به کتاب های اشعری از دیگر موضوعات سخنرانی ملکی در این نشست بود.

در بخش بعدی نشست حجت الاسلام شاه حسینی نیز اشاره به بحث منابع الکافی و اعتبار آن ها کرد و گفت: توجه به مبانی اعتبارسنجی روایات بسیار مهم است.

وی با طرح این سؤال که چرا باید به دنبال احیای منابع و کتاب هایی همچون الکافی باشیم؟ اظهار داشت: اگر ما روی منابع و مبانی اعتبارسنجی روایات دقیق نشویم حجم گسترده ای از روایات ما از اعتبار خارج می شود و چالش به وجود خواهد آمد.

حجت الاسلام شاه حسینی ادامه داد: یکی از کارهای مبارکی که باید بیش از این اتفاق بیفتد همین تلاشی از است که آقای ملکی در بحث اعتبارسنجی منابع مطرح کردند و این قضیه در ابتدای راه است و نیاز است تا با تلاش پژوهشگران مسیر اصلی را پیدا کرده و به نتیجه جامعی برسد.

وی کتابت محوری و کتاب محوری را دو مقوله مهم در نقل و انتقال تراث حدیثی شیعه دانست و خاطرنشان کرد: از ابتدای دوران تشیع، شیعه کتابت محور بود و با توجه به فضای جامعه یا به صورت مخفی و یا به صورت علنی کتابت حدیث را ادامه داده است و کتاب محور است به این صورت که نقل و انتقال تراث حدیثی با جابجایی کتاب بین علما صورت می گرفته است و احادیث. از طریق کتاب منتقل می شده است نه به صورت روایی و این مسأله بسیار مهم و قابل توجهی است چون ارزیابی احادیث را به صورت کتاب محوری و مولف محوری امکان پذیر می کند.

گفتنی است، در بخش پایانی نشست نیز حاضران سؤالات خود را مطرح و پاسخ آن را دریافت کردند.

نشست علمی «اعتبارسنجی منابع الکافی» یکی از سلسله نشست های السنه الشریفه بود که شامگاه 21 مردادماه 97 از ساعت 18 تا 20 به همت پژوهشکده مجمع الفکر الاسلامی در طبقه چهارم ساختمان تقریب واقع در قم بلوار 15 خرداد نبش کوچه 4 برگزار شد./۱۳۲۵/د۱۰۳/ج